کشورهای ‌عربی ترامپ دیگری را کشف و این رابطه را احیا می‌کنند

مهسا مژدهی: ترامپ در آخرین ماه های حضور خود در کاخ سفید به کمک دامادش دست به ایجاد رابطه میان برخی از دولت های عربی با رژیم صهیونیستی زد. او از این اقدام خود به عنوان یک موفقیت دیپلماتیک نام برد و این در حالیست که ناظران معتقدند او  بی‌گدار  به آب زد و خاورمیانه را در دردسری تازه انداخت. با آمدن بایدن به کاخ سفید، انتظار می رود که تیم سیاست خارجی او فکری به حال پروژه نیمه کاره ترامپ کند.دولت تازه ایالات متحده چه سیاست هایی را در خاورمیانه پیگیری خواهد کرد و چه بر سر طرح ترامپ برای آشتی کشورهای عربی با صهیونیست ها می آید؟

در خبرآنلاین با صباح زنگنه کارشناس مسائل بین الملل به گفتگو نشسته ایم:

صلح بین برخی از کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی در آخرین ماه های حضور ترامپ در کاخ سفید به سرعت و با عجله هر چه تمام تر شکل گرفت. این برنامه در دوران بایدن به چه شکلی پیش خواهد رفت؟

این رویه شاید آهسته تر نسبت به دوران ترامپ صورت بگیرد اما متوقف نخواهد شد و به هر ترتیب بایدن هم بی میل نیست که کشورهای عربی بیشتری با رژیم صهیونیستی به سمت عادی سازی روابط بروند و این در مجموع سیاست خارجی بایدن هم هست. اما تلاش هم خواهد کرد که برای فلسطینی ها امکانات قطع شده زمان ترامپ را برقرار کند و آنها را دعوت کند به بازگشت به گفتگو با صهیونیست ها. یعنی روند مذاکرات فلسطینی و اسراییلی از نو سر گرفته شده و دنبال شود.

این بدین معناست که عدم توجهی که ترامپ نسبت به فلسطینی ها داشت و در محاسباتش آنها را حذف کرده بود، از سوی بایدن متوقف می شود؟

بله همینطور است. یعنی بحث آنروا (unrwa) که کمک ها به این سازمان از سوی ایالات متحده قطع شده بود و همچنین دفتر فلسطینی ها در واشنگتن را تعطیل کرده بود به وضعیت قبل باز می گردد. تاکید بایدن بر تشکیل دو دولت خواهد بود.

برخی از کشورهای عربی معتقدند درصورتی که اسراییل به مرزهای1967 بازگشته و مدل دو کشور را بپذیرد، با این رژیم کنار می آیند.ایا روندی که بایدن سعی دارد طی کند،می تواند باعث اعتماد و در نتیجه نزدیک شدن تعداد بیشتری از کشورهای جنوب غرب اسیا به صلح با صهیونیست ها شود؟

آن شوری که ترامپ و دامادش داشتند در میان تیم اقای بایدن وجود ندارد. یعنی خودشان را برای این که کشورهای عربی بخواهند روابط خود را با تل‌اویو عادی کنند، به سختی نمی اندازند. اما مانع این روند هم نخواهند شد.انها یک مقدار بیشتری به مساله فلسطینی ها توجه خواهند کرد. 

عربستان در ماه های اخر روابط مخفیانه ای با اسراییلی ها داشت و امارات هم به عنوان کشوری نسبتا مهم در میان کشورهای حاشیه خلیج فارس وارد این بازی شد. چشم انداز این عادی سازی را چطور ارزیابی می کنید؟

این کشورها تحت فشار دولت امریکا بودند و علایقی که با رژیم صهیونیستی شکل داده بودند را از پنهانکاری خارج و علنی کردند. این وضعیت یک نوع مصونیت برای دولت های عربی در واشنگتن ایجاد می کرد. اما الان دیگر این یک برگ برنده برای آنها نخواهد بود بلکه موضوع اصلی و مشکل اصلی آنها بحث دموکراسی و حقوق بشر است که دولت جو بایدن و حزب دموکرات در این کشورها به آن توجه می کنند.

باز خوانی روابط بین این رژیم ها و دولت بایدن یک نیاز فوری کشورهای عربی است که رفتارشان نسبت به حقوق بشر و ازادی های سیاسی و دموکراسی مورد توجه قرار بگیرد. به نظر نمی رسد که نه برای دولت بایدن و نه برای کشورهای عربی ای که به عادی سازی روابط با اسراییل دست زده اند بعد از این ادامه و گسترش روابط با تل‌اویو جزو اولویت ها باشد.

اسراییل البته خودش را به آب و اتش خواهد زد تا وضعیت خود را در منطقه مستقر کرده و روابط را با تعداد بیشتری از کشورهای عربی ایجاد کند. 

پیشبینی شما از کشورهایی که ممکن است با اسراییل رابطه برقرار کنند چیست؟ 

نمی شود از الان پیشبینی کرد. این مشروط به رفتار رژیم صهیونیستی با فلسطینی ها خواهد بود و بستگی دارد به اینکه کشورهای عربی تا چه حد می توانند آینده را از تایید تل‌اویو جدا کنند. به عبارت دیگر آیا امنیت خود را منوط به داشتن رابطه علنی با اسراییل می دانند یا در ایجاد یک بافت منسجم با همه کشورهای منطقه از جمله ایران و عراق و سوریه و یمن.

این دو رویکرد خواهد بود که رویکرد اول در چند سال آینده یک رویکرد موفق و پیروز به حساب نخواهد آمد و کشورهای عربی نمی توانند بر این روند شرط بندی کنند. آنها بیشتر باید ب سمت پیشبرد روابطشان با کشورهای مهم منطقه بروند که ایران یکی از مهم ترین آنهاست. 

با توجه به شرایط به وجود آمده این کشورها که حالا با اسراییل صلح کرده اند چه وضعیتی پیدا می کنند. ما می دانیم که مردم عادی هم فکر با حاکمانشان نیستند.

در مورد صلح از دید رژیم صهیونیستی یعنی تسلیم شدن همه کشورهای عربی خاورمیانه به قدرت مطلق اسراییل است. بنابراین برای آنها صلح معنا ندارد بلکه یک طرف تسلط و قدرت نمایی خواهد کرد و دیگری تسلیم خواهد بود. مفهوم صلحی که ملت های منطقه به دنبال آن هسند این است که زندگی عادلانه و آرام و با ثبات داشته باشند و کشورهای درجه یک و درجه دو در این معادلات به حساب نیایند. آنچه که مد نظر تلاویو است این که منطقه تشکیل شود از کشورهای درجه یک که خودش را در این رده می داند و بقیه کشورهای درجه دو که کشورهای عربی هستند و از قدرت نظامی و امنیتی آنها برخوردار نیستند.

در چنین شرایطی کشورهای عربی دیگر نمی توانند از این روند به عنوان روشی برای گرفتن یا دادن باج استفاده کنند؟

به نظر می رسد که این وضعیت در دوران بایدن متفاوت خواهد بود و علائم آن را در این می بینیم که برخی از کشورهای عربی مثل عربستان و امارات به فکر افتادند که بروند و با دولت هایی مثل فرانسه آن روابطی که با ترامپ داشتند بازسازی کنند و بحث باج دهی ظاهرا در ذات این کشورها و نتیجه زندگی اقتصادی رانتی و نداشتن دولت و ملت است که موجودیت و امنیت و هویت خود را در وابستگی به کشورهای بزرگ می دانند و حالا که ترامپ در صحنه نیست می گردند و ترامپ دیگری را در جای دیگر کشف می کنند و این رابطه را احیا می کنند.

>>> این مطالب را هم بخوانید:

وقت آن است که شاهزاده جوان با بازیگران منطقه همسو شود

این همان نقطه شروع وخیم شدن اوضاع منطقه است!

سناریوهایی که سعودی‌ها تحمل شنیدنش را ندارند؛ تاج‌وتخت درخطر است

23 /312 310