کتابخانه در بین مردم روستا

ماهرخ عباسپور: شاید یکی از موضوعاتی که اهالی کتاب را گاهی آزرده خاطر می‌کند، این است که مناطق محرومی وجود دارد، که بچه‌ها در آن از داشتن کتاب‌های جدید و کلاً کتاب محرومند. اما در حد همین می‌ماند و کاری انجام نمی‌دهند، اما برخی دیگر تصمیم می‌گیرند به جای غصه خوردن کاری را که می‌دانند درست است انجام دهند تا بتوانند کتاب را به این مناطق برسانند. مثل کاری که در یکی از روستاهای شهرستان جهرم استان فارس انجام شده است.

رفتن به مناطق محروم با کتاب

سمانه رستمی باباعربی، مسئول کتابخانه عمومی شهدای روستای علویه از شهرستان جهرم استان فارس است. روستایی که حدوداً 3 هزار نفر جمعیت دارد. باباعربی وضعیت و امکانات محدود فرهنگی را شامل بخش‌هایی از شهرستان جهرم، می‌داند و درباره فعالیت خودش در کتابخانه عمومی شهدای روستای علویه می‌گوید: من از سال ۱۳۹۲ به عنوان یک نیروی بومی در این کتابخانه عمومی مشغول فعالیت و ارائه خدمات فرهنگی به مردم روستای علویه شدم، اما در میان روستاهای بخش کردیان شهرستان جهرم، ۷ روستای محروم وجود دارند که فاقدکتابخانه هستند. همچنین در این مناطق عشایر هم زندگی می‌کنند که از سال ۱۳۹۶ به ارائه خدمت در میان این عزیزان نیز مشغول هستم.»

جمعه‌های کودکی برای بچه‌های روستا

او برای اینکه بتواند کودکان روستا را به کتابخانه بکشاند و آنها را با کتاب آشتی بدهد، طرحی با عنوان «جمعه‌های کودکی» را در روستا اجرا می‌کند و در توضیح آن می‌گوید: «جرقه اولیه اجرای این طرح در سال 1397 زده شد. زمانی که تصمیم گرفتم روزهای جمعه به یکی از این روستاهای بخش کردیان بروم و برخی خدمات فرهنگی و کتابخوانی را به آنها ارائه کنم. در گام اول اقدام به راه‌اندازی «انجمن بهیاران حامی کتاب» در این روستاها کردیم تا بتوانیم فعالیت‌های فرهنگی را بصورت پیوسته و ادامه‌دار در این روستاها داشته باشیم. بر این اساس در قالب یک گروه ۶ نفره متشکل از آقای امیر بخشنده، شاعر و نویسنده؛ خانم سحر سامانی، مجری طرح توانمندسازی بانوان؛ خانم فاطمه میرزایی، همسر روحانی سابق روستای علویه؛ خانم فاطمه آرشیا، مربی نقاشی کتابخانه شهدای علویه و بنده راهی این روستاها می‌شدیم و با معرفی کتاب، خوانش حکایت‌های گلستان، قصه‌خوانی، بازی‌ها و چالش‌های مختلف و در نهایت اهدای کتاب، پیوندی میان مردم روستا و کتاب ایجاد می‌کردیم.»

برگزاری جشنواره در روستا با محوریت کتاب

ادعای بزرگی نیست اگر بگوییم که در روستاها، شاید تنها مکان فرهنگی همین کتابخانه است که باعث می‌شود بچه‌ها دور هم جمع شوند و فعالیت‌های فرهنگی انجام بدهند. این کتابدار هدفش از کارهایی که انجام می‌دهد را اینطور عنوان می‌کند: «هدف اولیه ما در این طرح ترویج کتابخوانی و معرفی کتابخانه و خدمات آن بود، اما این فعالیت به قدری با استقبال همراه شد که رفته رفته مسئولین، فعالان فرهنگی و خیرین شهرستان هم بدون دعوت به این برنامه‌ها می‌آمدند و مشارکت می‌کردند که در ادامه این طرح با برگزاری جشنواره روستایی با محوریت کتاب، شکل گسترده‌تری به خود گرفت. خوشبختانه این طرح در سال ۱۳۹۸ در برخی استان‌های دیگر نیز مورد استقبال و توجه همکاران کتابدار قرار گرفت و اجرایی شد. برنامه‌های کتاب‌محور همچون خوانش کتاب، بازی‌های محلی، غذاهای بومی، طراحی و رنگ‌آمیزی کتاب روی دیوارهای روستا، حکایت‌گویی توسط ریش سفیدان روستا از جمله برنامه‌های اجرا شده در سایه کتابخانه در این روستا است.»

پیشخان کتابخانه برای مناطق محروم

برخی روستاها در این منطقه کتابخانه ندارند و همین باعث می‌شود تا سمانه رستمی به همراه همکارانش به فکر چاره‌ای بیفتند تا این روستاها از کتاب محروم نباشد. رستمی به اجرای طرح «پیشخان خدمات کتابخانه‌ای» اشاره می‌کند و می‌گوید: «در تابستان سال ۱۴۰۰ در تمام روستاهای فاقدکتابخانه بخش کردیان پیشخان کتاب ایجاد کردیم. برای این منظور کار را از فروردین ۱۴۰۰ با راه‌اندازی پویش جمع‌آوری کتاب برای مناطق محروم روستاها شروع کردیم. در این پویش همه افراد سرشناس و مسئولین شهرستان هم مشارکت کردند و این پویش را تبلیغ کردند که بر این اساس در مدت یک ماه، ۹ هزار جلد کتاب از سراسر کشور جمع‌آوری شد. پس از آن از تیرماه سال گذشته، که مصادف با روز قلم بود، از ظرفیت‌های محدود موجود در روستاها بازدید کردیم و با رایزنی با آموزش و پرورش یک کلاس از هر مدرسه روستایی را در اختیار گرفتیم و آن را به شکل کتابخانه درآوردیم. در این پیشخان کتابخانه‌ای بخش‌های مختلفی ایجاد شد و هر هفته با حضور امام جمعه و مسئولان روستا و شهرستان، یکی از این پیشخان‌ها را افتتاح می‌کردیم. پیشخان کتابخانه‌ای در میان عشایر و مناطق عشایری نیز ایجاد شد تا کودکان و نوجوانان و همچنین جوانان و بزرگسالان از آن استفاده کنند. بر این اساس جمعاً ۹ روستا و ۳ عشایر صاحب پیشخان کتابخانه‌ای شدند.»

او استقبال عموم مردم از این طرح‌ها را زیاد عنوان می‌کند و می‌گوید: «ابتدای شروع کار حتی بسیاری از بچه‌های مناطق محروم کتاب قصه ندیده بودند، اما امروز همه آنها کتاب قصه دارند و با کتابخانه عمومی و فعالیت‌های کتابخانه‌ای آشنا هستند. برخی از آنها حتی از قصه‌گویی از کتاب فیلم می‌گیرند و برای ما ارسال می‌کنند. در واقع تأثیر اجرای این طرح را به وضوح در روستاها می‌توان دید؛ به طوری که بچه‌ها و بزرگسالان روستاها به شدت پیگیر آمدن ما برای برگزاری برنامه‌های فرهنگی هستند.»

245245