ژل‌های بهداشتی بانوان؛ مفید یا مضر؟

برترین‌ها: کاندیدیاز یا واژینیت کاندیدایی یکی از شایع‌ترین عفونت‌های زنانه به‌شمار می‌آید، طوری که اغلب خانم‌ها تا سن یائسگی بار‌ها آن را تجربه می‌کنند. این بیماری قارچی که با ترشحات سفید رنگ و پنیری‌شکل، خارش و التهاب ناحیه تناسلی همراه است معمولا براثر افزایش رطوبت، گرما، تعریق، لباس‌های زیر تنگ و شلوار‌های چسبان ایجاد می‌شود.

در مسافرت‌ها نیز باتوجه به اینکه مجبور هستید ساعت‌های طولانی در اتومبیل یا هواپیما و… بنشینید، میزان گرما و تعریق بالا می‌رود و رشد قارچ‌ها افزایش پیدا می‌کند. به همین دلیل است که بروز کاندیدیاز طی مسافرت بیشتر می‌شود، اما جای نگرانی وجود ندارد چراکه می‌توانید با چند راهکار ساده از ابتلا به این بیماری پیشگیری کنید. دکتر شیرین قاضی‌زاده احسایی، فوق تخصص زنان و زایمان و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران شما را در این زمینه راهنمایی می‌کند.

این قارچ ریشه‌کن نمی‌شود!

کاندیدیاز نوعی قارچ است که در محیط، روی پوست، داخل حفره دهان، واژن و… به وفور یافت می‌شود. به عبارتی این قارچ جزو فلور طبیعی و غیر بیماری‌زای بدن به شمار می‌آید. با این حال گاهی اوقات تحت شرایط خاص، میزان رشد آن افزایش پیدا می‌کند و باعث بروز بیماری می‌شود که در این صورت نیاز به درمان وجود دارد، اما توجه داشته باشید که هیچ‌گاه نمی‌توانیم این قارچ را به‌طور کامل از بین ببریم بلکه فقط می‌توانیم از رشد بی‌رویه آن جلوگیری کنیم.

چه علائمی دارد؟

از آنجایی که این قارچ در حالت طبیعی در بدن یافت می‌شود، نمی‌توان کاندیدیاز را از طریق کشت تشخیص داد، بلکه فقط از روی مشخصات ظاهری عفونت می‌توان به آن پی برد. کاندیدیاز معمولا با خارش و سوزش شدید، ترشحات سفید رنگ، غلیظ و نسبتا خشک و پنیرمانند همراه است. در معاینات نیز ترشحات، قرمزی و التهاب دستگاه تناسلی و داخل واژن قابل مشاهده است. این بیماری در آقایان هم ممکن است دیده شود، اما احتمال آن بسیار کم است. از علائم آن در آقایان می‌توان به التهاب، قرمزی، سوزش، خارش و بعضا پوسته‌ریزی و ترشحات سفید رنگ از دستگاه تناسلی اشاره کرد.

عامل شماره ۱: دیابت و قند

یکی از عواملی که شرایط را برای رشد این قارچ مهیا می‌کند، دیابت کنترل‌نشده است. البته مصرف زیاد مواد قندی توسط افراد غیر دیابتی نیز می‌تواند باعث افزایش میزان گلیکوژن (نوعی قند مرکب) واژن و رشد این قارچ شود، بنابراین برای پیشگیری از این بیماری باید قند خون را تحت کنترل درآورد و از زیاده‌روی در مصرف مواد قندی خودداری کرد.

عامل شماره ۲: آنتی‌بیوتیک‌ها

مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها نیز می‌تواند باعث افزایش رشد قارچ در واژن شود. درواقع آنتی‌بیوتیک‌ها علاوه بر از بین بردن باکتری‌های مضر باعث نابودی باکتری‌های مفید نیز می‌شوند. این در حالی است که باکتری‌های مفید جلوی رشد بی‌رویه قارچ‌ها را می‌گیرند، بنابراین با مصرف آنتی‌بیوتیک، تعادل فلور میکروبی بدن به هم می‌خورد و قارچ‌ها فرصت رشد پیدا می‌کنند. پس اگر مستعد کاندیدیاز هستید و به هر دلیل باید آنتی‌بیوتیک مصرف کنید، بهتر است به‌طور همزمان از کرم‌ها یا شیاف‌های ضد قارچ واژن ازجمله کلوتریمازول، میکونازول، نیستاتین و… استفاده کنید.

عامل شماره ۳: ضعف سیستم ایمنی

بیماری‌ها و دارو‌های تضعیف‌کننده سیستم ایمنی نیز فرد را مستعد رشد قارچ می‌کنند، برای مثال مبتلایان به بیماری‌های ویروسی شدید همراه با تب، مبتلایان به لوپوس و کسانی که پیوند کلیه داشته‌اند و مجبورند از دارو‌های سرکوب‌کننده سیستم ایمنی مثل کورتون استفاده کنند، بیشتر دچار کاندیدیاز می‌شوند.

عامل شماره ۴: قرص ضدبارداری

یکی دیگر از عواملی که رشد قارچ را زیاد می‌کند، مصرف قرص‌های ضدبارداری است، زیرا این دارو‌ها گلیکوژن واژن را افزایش می‌دهند، بنابراین خانم‌هایی که مستعد عفونت قارچی هستند بهتر است از دیگر روش‌های جلوگیری استفاده کنند تا بیماری‌شان عود نکند.

عامل شماره ۵: Ph اسیدی

اسیدی بودن Ph واژن از دیگر عوامل مستعدکننده رشد قارچ است. این قارچ معمولا در نیمه دوم سیکل قاعدگی یعنی قبل از عادت‌ماهانه رشد می‌کند، درست وقتی که Ph بدن خانم‌ها اسیدی می‌شود. در این شرایط استفاده از مواد قلیایی مثل جوش شیرین بسیار رقیق در ناحیه واژن می‌تواند جلوی عود بیماری را بگیرد. برای این منظور باید در یک بطری آب جوشیده ولرم به اندازه نوک قاشق چای‌خوری جوش شیرین بریزید.

این محلول را می‌توانید با استفاده از دوش‌های واژینال (موجود در داروخانه) مصرف کنید. البته اغلب دوش‌های واژینال همراه با بتادین به فروش می‌رسند. بتادین نیز خود باعث از بین رفتن باکتری‌های مفید می‌شود و فقط در شرایط خاصی باید از آن استفاده کرد؛ بنابراین بهتر است بتادین را مصرف نکنید و فقط محلول جوش شیرین را داخل دوش واژینال بریزید. اگر بیماری‌تان شدید است هر شب می‌توانید از این محلول استفاده کنید. در موارد خفیف‌تر و عودکننده نیز هفته‌ای یک بار مصرف کفایت می‌کند.

عامل شماره ۶: گرما و رطوبت

از دیگر عوامل تشدیدکننده کاندیدیاز می‌توان به گرما و رطوبت اشاره کرد. درواقع خانم‌هایی که لباس‌های تنگ و چسبان می‌پوشند و فعالیت بدنی و تعریق بیش از حد دارند بیشتر به این بیماری دچار می‌شوند، پس برای جلوگیری از ابتلا به آن باید از پوشیدن لباس‌های تنگ و چسبان خودداری کنید. اگر هم مجبور هستید در محیط کار شلوار بپوشید، باید از شلوار‌های پارچه‌ای و گشاد استفاده کنید، لباس زیرتان هم باید حتما نخی باشد تا رطوب بدن را بگیرد، همچنین باید لباس زیر خود را حداقل یک تا دو بار در روز تعویض کنید.

استفاده از سشوار برای خشک کردن ناحیه تناسلی نیز برای بعضی از افراد کمک‌کننده است. آقایان هم در صورت ابتلا به کاندیدیاز باید از لباس‌های نخی و گشاد استفاده‌کنند و ناحیه تناسلی‌شان را خشک نگه دارند، همچنین باید قندخون‌شان را تحت کنترل درآورند و در صورت علامت‌دار شدن از پماد‌های موضعی ضدقارچ استفاده کنند.

پروبیوتیک‌ها به کمک شما می‌آیند

مصرف ترکیبات پروبیوتیک به جلوگیری از ایجاد کاندیدیاز کمک می‌کند. این ترکیبات امروزه در بسیاری از محصولات به‌خصوص مواد لبنی به کار می‌روند، البته مکمل‌های پروبیوتیک نیز در داروخانه‌ها موجود هستند و می‌توان در موارد شدید از آن‌ها بهره برد. این ترکیبات، تعادل میکروبی را به‌نفع باکتری‌های خوب تغییر داده و رشد قارچ‌ها را مهار می‌کنند.

قبل از مسافرت چه کار کنیم؟

در زمان مسافرت طولانی توصیه می‌شود از نوار‌های بهداشتی روزانه استفاده کنید. این نوار‌ها بسیار نازک‌تر از نوار بهداشتی قاعدگی هستند و به خوبی رطوبت بدن را می‌گیرند، همچنین توصیه می‌شود قبل از سفر مصرف ترکیبات محرک مثل ادویه‌جات تند و مواد قندی را کاهش دهید و همواره ناحیه تناسلی را خشک نگه دارید. اگر هم واقعا مستعد بیماری کاندیدیاز هستید، می‌توانید برای پیشگیری قبل از سفر از ترکیبات دارویی مثل پماد یا شیاف ضدقارچ استفاده کنید.

ژل‌های بهداشتی بانوان؛ مفید یا مضر؟

ژل‌های مخصوص شست‌وشوی بانوان نیز به حفظ بهداشت ناحیه تناسلی کمک می‌کنند. کسانی که زمینه کاندیدیاز دارند، می‌توانند انواع قلیایی این ژل‌ها را از داروخانه تهیه و مصرف کنند. در حال حاضر شیاف‌های واژینال حاوی ترکیبات پروبیوتیک نیز در داروخانه موجود است. این شیاف‌ها در ابتدای واژن قرار داده می‌شوند و رشد قارچ را مهار می‌کنند.

دارو فقط با تجویز پزشک

دارو‌های ضدقارچ بهتر است با نظر پزشک مصرف شوند. ضدقارچ‌های خوراکی معمولا از ترکیبات آزول به دست می‌آیند؛ ازجمله فلوکونازول، ایتراکونازول و کتوکونازول. بعضی از این ترکیبات مثل فلوکونازول در یک نوبت مصرف می‌شوند و بعضی دیگر مثل ایتراکونازول و کتوکونازول باید روزی یک تا دو بار برای چند روز مصرف شوند، بنابراین تمامی دارو‌ها احتیاط خاص خود را دارند و بعضی از آن‌ها اگر زیاد مصرف شوند روی کبد اثر می‌گذارند، البته به‌جز آزول‌ها از ترکیبات نیستاتین نیز می‌توان استفاده کرد. دارو‌های ضدقارچ موضعی مثل کلوتریمازول، میکونازول و… نیز به صورت پماد و شیاف موجود هستند.