چگونه جنگ غزه طرح‌های اقتصادی آمریکا و اسرائیل را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد؟

رسول سلیمی: تنش‌های ژئوپلیتیکی جهانی اغلب نقش بسیار مهمی در شکل‌دادن به درک عمومی مردم از چشم‌انداز اقتصادی ایفا می‌کنند. حملات فعلی اسرائیل به غزه که به مرگ بیش از ۱۳ هزار فلسطینی از جمله بیش از ۵۵۰۰ کودک منجر شد، آخرین فصل از چرخه خشونت در خاورمیانه است که از زمان ایجاد دولت صهیونیست اسرائیل در سال ۱۹۴۸ در فلسطین ادامه دارد.

چه آنکه هر گونه بحث منطقی در مورد موضوع فلسطین در کشورهای غربی نیز تقریباً غیرممکن شده است، زیرا هر گونه هر گونه انتقاد از دولت اسرائیل با اتهام «یهودستیزی» روبه‌رو می‌شود. ازاین‌رو باتوجه‌به حمایت ایالات متحده و متحدان اروپایی از دولت اسرائیل و ادامه مقاومت فلسطینیان در برابر اشغال سرزمین‌هایشان، به نظر می‌رسد هیچ پایانی برای خشونت در فلسطین اشغالی وجود ندارد.

پیامدهای جنگ غزه بر اقتصاد جهانی

این در حالی است که جنگ اسرائیل و حماس این پتانسیل را دارد که پیامدهای اقتصادی بلندمدت ایجاد کند. همان‌گونه که مناقشه روسیه و اوکراین به‌وضوح نشان داد که چگونه چنین درگیری‌هایی می‌تواند وابستگی متقابل بسیار پیچیده‌ای را که روابط اقتصادی جهانی را شکل می‌دهد، ارتباطات تجاری را مختل کند. چه آنکه بسیاری از اقتصاددانان معتقدند که این جنگ پتانسیل مختل کردن اقتصاد جهانی را دارد.

کارشناسان اقتصادی بر این باورند که تورم به‌عنوان بزرگ‌ترین چالش اسرائیل در دو سال آینده اقتصاد این کشور را درگیر خواهد کرد. علاوه بر این، عدم‌اطمینان در مورد بازارهای مالی و کل سیستم مالی جهانی در میان تورم مداوم، افزایش نرخ بهره و افزایش بدهی دولت، تشدید جنگ اسرائیل و حماس که چشم‌انداز پیوستن حامیان حماس در لبنان و سوریه را نیز دارد، از ظرفیت بالای خلق یک بحران اقتصادی بزرگ خبر می‌دهد. همان‌گونه که چنین درگیری‌هایی اغلب تأثیر قابل‌توجهی بر بازارهای سهام، نرخ ارز و قیمت کالاها دارد.

به گفته گلدمن ساکس (یک شرکت خدمات مالی و بانکداری آمریکایی چندملیتی)، جنگ اسرائیل و حماس می‌تواند تأثیر اقتصادی قابل‌توجهی داشته باشد. این شرکت در پیش‌بینی خود تأکید می‌کند ارزیابی تأثیر اقتصادی این جنگ پیچیده است؛ اما چنین رویدادهایی می‌توانند تأثیر منفی بر رفتار سرمایه‌گذاران داشته باشند. بااین‌حال، تمام این اثرات بالقوه بستگی به چگونگی توسعه جنگ در هفته‌ها یا ماه‌های آینده با وجود درگیری مداوم روسیه و اوکراین دارد که در حال حاضر فشار تورمی را تشدید کرده است.

پیش‌بینی‌های اقتصادی از استمرار جنگ در فلسطین

کارشناسان اقتصادی بلومبرگ تأثیر احتمالی جنگ بر اقتصاد جهانی را در سه سناریو پیش‌بینی کرده‌اند. برابر پیش‌بینی‌ها نفت گران‌تر، تورم بالاتر و رشد اقتصادی کندتر خواهد شد. کارشناسان تخمین می‌زنند که قیمت نفت می‌تواند به ۱۵۰.۰۰ دلار در هر بشکه افزایش یابد و رشد جهانی به ۱.۷ درصد کاهش یابد و رکود اقتصادی تا حدود ۱ تریلیون دلار از تولید جهانی را از بین ببرد.

قیمت نفت از زمان حمله حماس به اسرائیل ناپایدار بوده است. بر اساس آخرین به‌روزرسانی سه‌ماهه بانک جهانی اگر جنگ اسرائیل و حماس تشدید شود، قیمت نفت خام می‌تواند به بیش از ۱۵۰ دلار در هر بشکه افزایش یابد. در حال حاضر افزایش نرخ بهره برای مبارزه با تورم، فشارهای مالی بر کسب و کارها در کشورهای پیشرفته و در حال توسعه را تشدید کرده است. استمرار جنگ در خاورمیانه باعث خواهد شد بسیاری از کسب و کارها کارگران را در اینده نزدیک برای مقابله با افزایش هزینه‌های انجام کسب و کار اخراج کنند. منطقه یورو نیز پس از درگیری روسیه و اوکراین کاهش قابل توجهی در اعتماد مصرف کنندگان کالاها را متاثر از افزایش قیمت‌ها تجربه کرده است.

تأثیر جنگ بر اقتصاد فلسطین

اما غزه در حال حاضر از تخریب گسترده خانه‌ها، زیرساخت‌های اساسی، امکانات آموزشی و بهداشتی از جمله مرگ حدود ۱۳ هزار فلسطینی رنج می‌برد. در واقع، حمله زمینی، دریایی و هوایی اسرائیل به نوار غزه، ویرانی را در مقیاسی که قبلاً در غزه دیده نشده بود، پدید اورده است. ناظران سیاسی می‌گویند تا اولین آتش بس میان اسرائیل و حماس، ، ۱۳ هزار فلسطینی کشته شدند و ۵۱.۴ درصد از کل واحدهای مسکونی غزه نابود شده است. اگرچه غزه سابقه طولانی در درگیری دارد، اما جنگ فعلی هیچ تشابهی با جنگ‌های قبلی ندارد. کارشناسان اقتصادی می‌گویند جنگ فعلی طولانی‌تر و بسیار مخرب‌تر است و این جنگ صدها و هزاران فلسطینی را به فقر خواهد کشاند.

تحمیل هزینه‌ها به اقتصاد اسرائیل

در همین راستا بلومبرگ گزارش داده تجاوز اسرائیل به غزه تا اواسط ماه نوامبر نزدیک به ۸ میلیارد دلار برای اقتصاد اسرائیل هزینه داشته است و هر روز ۲۶۰ میلیون دلار خسارت دیگر وارد می‌شود. طبق گزارش تایمز اسرائیل (۸ نوامبر) این جنگ روزانه ۲۶۰ میلیون دلار هزینه دارد. هزینه کل جنگ حدود ۱۰ درصد تولید ناخالص داخلی اسرائیل تخمین زده شده است.

فایننشال تایمز نیز در یک گزارش تحقیقاتی که در تاریخ ۶ نوامبر منتشر کرده، تلفات ویرانگر جنگ اسرائیل علیه غزه و چگونگی تاثیر ان بر کسب و کارها و نرخ اشتغال را بررسی کرده است. برابر این گزارش ارتش اسرائیل ۳۶۰ هزار نیروی ذخیره اضافی خود را که در زمان صلح به عنوان نیروی کار در اسرائیل محسوب می‌شدند برای جنگ با غزه احضار کرد تا به نیروی نظامی فعال ۸ هزار نفری خود اضافه کند. از انجا که خدمت سربازی برای اسرائیلی‌های ۱۸ تا ۴۰ ساله اجباری است، هزاران کارگر شغل معمول خود را رها کردند تا به خط مقدم بپیوندند.

اثرات جنگ اسرائیل بر طرح‌های توسعه‌ای امریکا

اما این تمام تأثیرات جنگ غزه نیست و دامنه اثرات مخرب آن بر طرح‌های کلان امریکا در خاورمیانه نیز بوده است. برای نمونه کریدور اقتصادی هند – خاورمیانه – اروپا موسوم به IMEC در حاشیه نشست گروه G۲۰ در دهلی نو در ۹ سپتامبر ۲۰۲۳ رونمایی شد. این کریدور که قرار است از هند به اروپا و از طریق امارات متحده عربی، عربستان سعودی، اردن، اسرائیل و یونان متصل شود، اخرین مورد از مجموعه ابتکاراتی است که توسط ایالات متحده و با هدف مقابله با ابتکار کمربند و جاده چین (BRI)موسوم به BRI قرار گیرد تا بعد از اجرا بتواند اهدافی از جمله منزوی کردن ایران و مهم‌تر از ان، تقویت ارتباط اقتصادی کشورهای بزرگ عربی و اسرائیل را به ثمر نشاند. اما اکنون IMEC به یکی از بزرگ‌ترین قربانیان جنگ در غزه تبدیل شده است.

اقتصاد اسرائیل تاب ادامه جنگ را خواهد داشت؟

در حالی حمله ۷ اکتبر حفره ای بزرگ در اعتماد ملی اسرائیل ایجاد کرده است که خسارت‌های جدی را به اقتصاد اسرائیل و امریکا تحمیل می‌کند. «بانک اسرائیل» تخمین می‌زند که هزینه هفتگی غیبت کارمندان اسرائیلی در جریان پنج هفته ابتدایی جنگ غزه، چیزی در حدود ۶ درصد از تولید ناخالص داخلی هفتگی اسرائیل بوده است. در کنار این‌ها باید توجه داشت که ۱۶.۲ درصد از نیروی کار اراضی اشغالی که متشکل از مهاجران و کارگران خارجی است نیز از اسرائیل خارج شده‌اند. در این میان، اینطور به نظر می‌رسد که سطح و شدت بحران‌ها علیه اسرائیل در روزهای و ماه‌های آتی بیش از پیش تشدید شوند.

در شرایطی که هنوز چشم‌اندازهای مشخصی برای پایان جنگ غزه ترسیم نشده است و خسارات روزانه این جنگ برای اسرائیل چیزی در حدود ۲۶۰ میلیون دلار تخمین زده شده است، ناظران سیاسی پیشبینی می‌کنند که در ادامه راه، اسرائیل شاهدِ چالش‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی گسترده‌تری خواهد بود.

311213