چکاپ‌های قبل از بارداری؛ کدام واکسن را بزنیم؟

برترین‌ها: با اتفاقی به سادگی دیدار یک اسپرم یا یک تخمک (البته ظاهرا ساده!)، ۹ ماه بعد کودکی متولد می‌شود. برای همین اتفاق، تست‌ها و آزمایش‌های فراوانی وجود دارد، حتی پیش از اینکه سعی کنید باردار شوید. هر چند چکاپ‌ها و غربالگری‌ها برای ایمنی شما و فرزندتان می‌تواند خسته کننده و گیج کننده باشد، اما باید یادتان باشد که همه‌ی این راه‌ها و مراحل برای این هستند که مطمن شوید خودتان و کودک آینده‌تان تا جایی که ممکن است سالم هستید.

چکاپ‌های پیش از بارداری

قبل از اینکه مصرف قرص ضد بارداری‌تان را متوقف کنید، خیلی مهم است که با پزشک‌تان مشورت کرده و او را از تصمیم‌تان برای بارداری مطلع کنید. شما باید در مورد سوابق پزشکی خانواده خودتان و همسرتان و ضمنا سابقه‌ی پزشکی خودتان و همسرتان و دارو‌هایی که در حال حاضر مصرف می‌کنید و سبک زندگی‌تان با پزشک صحبت کنید. این کار به پزشک‌تان کمک می‌کند با تست‌ها و چکاپ‌های لازم شما را برای مادر شدن آماده کند.

یک سبک زندگی سالم که شامل تغذیه درست و ورزش منظم هم بشود، اهمیت زیادی برای دوران بارداری‌تان دارد. اگر شما اضافه وزن داشته باشید، پزشک‌تان احتمالا توصیه می‌کند تغییراتی در رژیم غذایی خود ایجاد کرده و ورزش منظم انجام دهید. حتی مقدار کمی کاهش وزن هم می‌تواند تاثیر مثبت بر قدرت باروری‌تان بگذارد و کمک‌تان کند در طول مدت بارداری سالم بمانید.

در نهایت چیزی که بیشتر اهمیت دارد، داشتن عادت‌های غذایی سالم و از نظر فیزیکی فعال بودن است، نه عددی که ترازو نشان می‌دهد. این توصیه هم هر چند تکراری است، اما ارزش یادآوری کردن را دارد که الکل و سیگار برای مادر باردار و جنین او مضر است.

پزشک‌تان ممکن است یک آزمایش خون کلی و آزمایش ادرار برای‌تان تجویز کند تا وضعیت سلامتی‌تان را از جهت عفونت‌های منتقله از راه جنسی بررسی کند.

چکاپ پیش از لقاح چیست و چرا اهمیت دارد؟

چکاپ پیش از لقاح به شما این اطمینان را می‌دهد که برای یک بارداری سالم آماده هستید. شما چکاپ پیش از لقاح را هر زمانی پیش از باردار شدن می‌توانید انجام دهید، حتی یک سال جلوتر.

برخی از بیماری‌ها و عوارض مانند افسردگی، دیابت، فشار خون بالا و نداشتن وزن سالم می‌توانند بر بارداری و قدرت باروری‌تان اثر بگذارند. حتی دارو‌های تجویزی و غیرتجویزی که مصرف می‌کنید هم بر بارداری‌تان تاثیرگذارند.

حتی اگر در حال حاضر یک فرزند دارید و قصد دارید مجددا باردار شوید باز هم بهتر است چکاپ پیش از لقاح را انجام دهید. اگر در بارداری قبلی‌تان مشکلی داشتید، پزشک‌تان می‌تواند به شما کمک کند در بارداری بعدی‌تان دوباره دچار همان مسئله نشوید. در صورتی که سوابق زیر را دارید، چکاپ پیش از لقاح را انجام دهید:

زایمان زودتر از موعد: زایمان زودتر از موعد زایمانی است که پیش از هفته‌ی سی و هفتم بارداری روی می‌دهد.

کودکی با نقص مادرزادی: نقص‌های مادرزادی، عوارضی هستند که در زمان تولد کودک وجود دارند. این نقص‌ها می‌توانند شکل یا عملکرد یک یا چند قسمت از بدن را تغییر دهند. نقص‌های مادرزادی می‌توانند مشکلاتی در وضعیت سلامت عمومی، نحوه‌ی رشد بدن یا عملکرد آن ایجاد کنند.

سقط جنین: سقط جنین یعنی اینکه جنین زودتر از ۲۰ هفته بارداری در رحم بمیرد.

مُرده زایی: مرده زایی یعنی اینکه جنین پیش از تولد، اما بعد از هفته بیستم بارداری، در رحم بمیرد.

اهمیت فولیک اسید برای بارداری

فولیک اسید ویتامینی است که تمام سلول‌های بدن برای رشد سالم به آن نیاز دارند. اگر شما پیش از بارداری و حین بارداری فولیک اسید مصرف کنید، از کودک‌تان در مقابل نقص‌های مادرزادی یا آسیب‌های مغزی و نخاعی محافظت می‌کنید. پیش از بارداری، هر روز یک عدد مولتی ویتامین ۴۰۰ میلی گرم از فولیک اسید مصرف کنید.

دارو‌هایی که مصرف می‌کنید

پزشک شما باید در جریان هر دارویی که مصرف می‌کنید باشد که شامل دارو‌های تجویزی و غیرتجویزی، مکمل‌ها و محصولات گیاهی می‌شود. داروی تجویزی دارویی است که پزشک شما توصیه به مصرف آن کرده است تا بیماری‌تان درمان شود. بدون مشورت با پزشک‌تان، مصرف هیچ داروی تجویزی را متوقف نکنید.

متوقف کردن مصرف یک سری از دارو‌ها مانند دارو‌های آسم و افسردگی و دیابت می‌تواند بیشتر به ضرر شما یا جنین‌تان باشد تا به نفع‌تان. دارو‌های غیرتجویزی یا OTC مانند مسکن‌ها و شربت سرفه، دارو‌هایی هستند که می‌توانید بدون نسخه‌ی پزشک آن‌ها را خریداری کنید. مکمل‌هایی مانند ویتامین B یا C محصولاتی هستند که برای جبران کمبود‌های مواد مغذی در بدن‌تان مصرف می‌کنید. محصولات گیاهی مانند چای سبز نیز چیز‌هایی هستند که باید مصرف آن‌ها را به پزشک تان اطلاع دهید.

چه زمانی باید مصرف قرض ضد بارداری را متوقف کنید

مصرف قرص ضد بارداری شیوه‌ای است که از باردار شدن پیشگیری می‌کند. پزشک شما ممکن است توصیه کند مصرف قرص ضد بارداری را چند ماه قبل از تلاش برای باردار شدن قطع کنید تا بدن‌تان چند سیکل قاعدگی به صورت طبیعی داشته باشد. داشتن سیکل‌های قاعدگی نرمال پیش از بارداری می‌تواند به پزشک‌تان کمک کند تاریخ زایمان‌تان را بهتر تشخیص بدهد. سیکل قاعدگی شما پروسه‌ای است که طی آن، تخمدان‌های شما هر ماه یک تخمک آزاد می‌کنند. این تخمک از لوله‌های فالوپ عبور کرده و به رحم می‌رسد. رحم جایی است که جنین‌تان طی بارداری در آن رشد می‌کند. اگر تخمک توسط اسپرم مرد بارور نشود، از واژن همراه با خون و بافت فروریخته از رحم خارج می‌شود که به این اتفاق پریود می‌گویند.

معاینه‌ی لگن

معاینه‌ی لگن شامل معاینه‌ی اندام‌هایی مانند واژن، دهانه رحم و تخمدان‌ها و رحم می‌شود تا پزشک مطمئن شود که این ارگان‌ها سالم هستند. دهانه‌ی رحم بالای واژن قرار دارد. اگر شما هر گونه مشکلی در این اندام‌ها داشته باشید، درمان شدن پیش از بارداری می‌تواند به جلوگیری از بروز مشکل حین بارداری کمک کند. ضمنا درمان مشکلات لگن می‌تواند به رفع مشکل ناباروری نیز کمک کند.

آزمایش خون برای بررسی گروه خون و فاکتور Rh

فاکتور Rh پروتئینی است که در گلبول‌های قرمز خون وجود دارد. اگر Rh شما منفی باشد و Rh جنین‌تان مثبت، می‌تواند سبب مشکلاتی برای جنین‌تان شود.

پاپ اسمیر

پاپ اسمیر یک تست تشخیصی پزشکی است که بوسیله‌ی آن، پزشک سلول‌هایی را از دهانه‌ی رحم‌تان جمع می‌کند تا از نظر سرطان دهانه رحم بررسی شوند.

واکسیناسیون پیش از زایمان و حین بارداری

عملکرد سیستم ایمنی شما طی بارداری تا حدودی افت می‌کند و باعث می‌شود بیشتر در معرض عفونت‌ها و بیماری‌ها باشید. واکسیناسیون می‌تواند نقش بزرگی در پیشگیری از بیمار شدن شما و کاهش شدت بیماری داشته و از آسیب ناشی از بیماری‌تان به جنینی که در شکم دارید جلوگیری کند.

واکسن آنفلوآنزا

واکسن آنفلوآنزا طی فصول سرد سال همیشه به زنان باردار توصیه می‌شود؛ بنابراین اگر سعی در باردار شدن دارید، واکسن آنفلوآنزا بزنید تا از ابتلا به این بیماری طی هفته‌های اولی که نخواهید دانست باردارید پیشگیری کنید.

واکسن سرخجه

بیماری سرخجه علائمی شبیه به سرماخوردگی دارد که معمولا با ضایعات پوستی همراه است. این بیماری در دوران بارداری خطرناک است. حدود ۸۵ درصد از نوزادانی که مادران‌شان در سه ماهه اول بارداری به این بیماری مبتلا شده‌اند دچار عارضه‌های جدی مادرزادی نظیر مشکل در شنوایی و یا اختلالات ذهنی شده‌اند.

واکسن آبله مرغان

آبله مرغان یک بیماری شدیدا واگیردار است. این بیماری موجب تب و ایجاد ضایعات جلدی همراه خارش و سوزش می‌شود. حدود ۲ درصد از خانم‌هایی که در پنج ماهه اول بارداری به این بیماری مبتلا می‌شوند، فرزندان‌شان با اختلالات مادرزادی، از جمله غیر طبیعی بودن شکل پاها، متولد می‌شوند. همچنین اگر مادر هنگام زایمان به این بیماری مبتلا باشد، احتمال انتقال ویروس به نوزاد وجود دارد. ابتلا به آبله مرغان احتمال سقط و زایمان زودرس را بالا می‌برد. این واکسن در ایران موجود نیست معمولا یکبار ابتلا به آبله مرغان فرد را در برابر این بیماری ایمن می‌کند.

واکسن هپاتیت B

بهتر است این واکسن پیش از بارداری زده شود، خصوصا برای خانم‌هایی که با افراد مبتلا به این بیماری تماس دارند. هپاتیت B یک عفونت ویروسی است که منجر به هپاتیت، تهوع، خستگی و زرد شدن پوست صورت و چشم‌ها می‌شود. در برخی موارد، وجود این ویروس در بدن به بیماری‌های مزمن کبدی، سرطان کبد و حتی مرگ منجر می‌شود.

خانم مبتلا به هپاتیت B می‌تواند این ویروس را به نوزادش هنگام زایمان منتقل کند. همچنین اگر نوزاد سریعا درمان نشود، احتمال ایجاد بیماری‌های شدید کبدی در بزرگسالی برای او وجود دارد. برخی پزشکان توصیه می‌کنند همه خانم‌ها آزمایشات مربوط برای تشخیص این بیماری را انجام دهند، زیرا ممکن است در مراحل اولیه این ویروس علائمی نداشته باشد.

آمپول روگام چیست و چرا زنان باردار باید این آمپول را بزنند؟

روگام یا همان ایمونوگلوبین آنتی دی دارویی است که به برخی از زنان باردار تزریق می‌شود. این دارو برای پیشگیری از بروز مشکلات سیستم ایمنی که مرتبط با نوع خون شما (مثبت یا منفی) است، تزریق می‌شود. برای مثال ممکن است گروه خونی شما آ مثبت باشد. مثبت یا منفی بودن گروه خونی به این معناست که نوعی آنتی ژن به نام RH در سطح گلبول‌های قرمز خون شما وجود دارد یا خیر. زمانی که گروه خونی شما از نوع مثبت باشد، این آنتی ژن را در خون خود دارید. در صورتی که زنی با RH منفی، جنینی با RH مثبت داشته باشد ممکن است برخی مشکلات بروز کند. به این مشکل، عدم تطابق RH گفته می‌شود.

واکسن کزاز/ دیفتری

اگر شما واکسن کزاز/ دیفتری را طی ۱۰ سال گذشته دریافت نکرده‌اید، حتما برای دریافت آن پیگیر شوید. این واکسن نیز برای مادر و فرزند خطری ندارد. کزاز، نوعی بیماری است که موجب انقباض و اسپاسم شدید و دردناک عضلات بدن می‌شود. باکتری ایجاد کننده این بیماری در خاک و ضایعات حیوانات وجود دارد.

اگر قسمتی از بدن بریده شده باشد، این ویروس به راحتی می‌تواند وارد بدن شود. در نتیجه اگر زخمی آلوده در بدن‌تان ایجاد شد، حتما فورا به پزشک مراجعه کنید. کزاز در دوران بارداری بسیار خطرناک‌تر است. دیفتری نوعی عفونت دستگاه تنفس است که می‌تواند موجب مشکلات تنفسی، فلج، کما و حتی مرگ فرد شود. این بیماری در حال حاضر بسیار نادر است، اما باید هر فرد در هر صورت هر ۱۰ سال یکبار واکسن آن را دریافت کند.

عفونت‌های منتقله از راه جنسی

چند بیماری منتقله از راه جنسی (STIs) وجود دارند که می‌توانند منجر به ناباروری شده یا بر سلامت شما و جنین‌تن حین بارداری اثر بگذارند؛ بنابراین اگر در معرض این عفونت‌ها هستید، باید پیش از باردار شدن و یک بار دیگر در مراحل اولیه بارداری‌تان، از جهت بیماری‌های منتقله از راه جنسی چکاپ شوید.

هم کلامیدیا و هم سوزاک در اغلب موارد تشخیص داده نمی‌شوند، زیرا خیلی از افرادی که دچار این عفونت‌ها هستند علائمی ندارند. هر دو عفونت کلامیدیا و سوزاک می‌توانند به لوله‌های فالوپ آسیب زده و منجر به بیماری التهابی لگن شوند که نتیجه‌ی آن ناباروری می‌تواند باشد. این بیماری‌ها بر بارداری و جنین اثر می‌گذارند.

کلامیدیا می‌تواند سبب زایمان زودهنگام و در صورت انتقال این بیماری به جنین در حین تولد، سبب عفونت چشم یا سینه پهلو شود. سوزاک می‌تواند منجر به سقط جنین، پارگی کیسه آب و زایمان زودهنگام شده و در صورت انتقال به نوزاد حین تولد، سبب عفونت‌های چشمی و مفصلی و خونی بسیار خطرناک در جنین شود. کلامیدیا و سوزاک با آنتی بیوتیک درمان می‌شوند، اما اگر در حال حاضر به بارداری آسیبی زده باشند، درمان از این جهت بیفایده خواهد بود.

HIV نیز می‌تواند به جنین منتقل شود، هر چند این سرایت می‌تواند طی هر مرحله‌ای از بارداری روی بدهد، اما انتقال این ویروس در زمان وضع حمل و زایمان و شیردهی نیز امکانپذیر است. تشخیص زودهنگام و درمان به موقع می‌تواند خطر انتقال این ویروس از مادر به کودک را کاهش بدهد.

شما پیش از سعی در باردار شدن باید از جهت هپاتیت B نیز چکاپ شوید، زیرا این بیماری می‌تواند حین زایمان به کودک منتقل شود. بچه‌هایی که در زمان تولد به این عفونت دچار می‌شوند می‌توانند عفونت مزمن هپاتیت B بگیرند که مشکلاتی برای سلامتی‌شان در تمام طول عمر به همراه خواهد داشت.

غربالگری ژنتیک

سن شما، سابقه‌ی پزشکی خانوادگی‌تان و زمینه‌ی نژادی‌تان می‌تواند فاکتوری در میزان ریسک به دنیا آوردن کودکی با مشکلات ژنتیکی باشد که برخی از آن‌ها به شدت از کیفیت زندگی و طول عمر یک کودک می‌کاهند.

برخی از بیمار‌ی‌های ژنتیکی در میان بعضی از نژاد‌ها شایع‌ترند. مثلا اختلالات خونی مانند تالاسمی و هموگلوبینوپاتی در میان آفریقایی‌ها، مدیترانه‌ای‌ها و نژاد آسیایی شایع‌ترند. فیبروز کیستیک در میان قفقازی‌ها متداول‌تر است. به طور کلی اگر خودتان یا خانواده‌تان و همسرتان یا خانواده‌اش سابقه‌ی مشکلات ژنتیکی دارید، حتما باید پیش از بارداری جهت مشاوره ژنتیک اقدام کنید.

منابع: todaysparent ،marchofdimes