چوب رهبری ارکستر بی‌صاحب مانده است

نرگس کیانی: ارکستر ملی ایران و ارکستر سمفونیک تهران پس از استعفای اسفند نودوهفتِ فریدون شهبازیان از مدیریت هنری و رهبری دائم ارکستر ملی و کناره‌گیری رسمی اول خرداد نودونه شهرداد روحانی از مدیریت هنری و رهبری دائم ارکستر سمفونیک تهران، مدت‌هاست با چالش رهبری دائم مواجه هستند و به نظر می‌آید سیاست مدیر فعلی بنیاد فرهنگی هنری رودکی تمرکز بر حضور رهبر دائم نیست. مهدی افضلی، مرد بسیار پرنفوذ معاونت هنری وزارت فرهنگ‌وارشاد اسلامی، مدیری که پیش از آن که موسسه توسعه هنرهای معاصر منحل و داشته‌هایش به بنیاد رودکی منتقل شود از موسسه به بنیاد آمد و باید تصمیم بگیرد که مدیریت ارکسترها را فعلا با دعوت از هنرمندان مختلف به عنوان «رهبر مهمان» ادامه دهد یا خیر.

موومان اول؛ بهار

سوم اسفند ۱۳۹۸ بود که نخستین اطلاعیه روابط‌عمومی وزارت فرهنگ‌وارشاد اسلامی خبر از تعطیلی یک هفته‌ای کلیه فعالیت‌های فرهنگی و هنری در پی شیوع کرونا داد. یک هفته تعطیلی که هیچ کس گمان نمی‌کرد برای اهالی موسیقی تا امروز که در پایان تیر ۱۴۰۰ قرار داریم ادامه داشته باشد و آن‌ها ۱۶ ماه جز در مواردی معدود و کج‌دار و مریز، رنگ برگزاری کنسرت را نبینند.

با اعلام رسمی شیوع ویروس کرونا در ایران و فراگیر شدن هشتگ «در خانه می‌مانیم تا زودتر روی صحنه برویم» در میان اهالی موسیقی، حرکتی به سمت اجراهای خانگی و کنسرت‌های آنلاین شکل گرفت که اعضای ارکستر ملی ایران و ارکستر سمفونیک تهران نیز از آن عقب نماندند. اجراهایی که از جمله آن‌ها می‌توان به اولین اجرای خانگی ارکستر ملی ایران با قطعه «سبکبال» اثر حسین دهلوی (۲۰ فروردین)، دومین اجرای خانگی ارکستر ملی ایران با عنوان «شور عاشقانه» به آهنگسازی مرتضی نی‌داود، تنظیم برای ارکستر فریدون شهبازیان و خوانندگی وحید تاج (۱۰ اردیبهشت)، اجرای مشترک ارکستر سمفونیک تهران و شماری نوازنده و خواننده دیگر از ۱۵ کشور از «سمفونی شماره ۹ بتهوون» موسوم به «سرود شادی» به مدیریت هنری بردیا کیارس (۳۰ اردیبهشت) و… اشاره کرد.

پس از این روزها بود که قصه حضور شهرداد روحانی در ارکستر سمفونیک تهران بعد از چهار سال به پایان رسید و او روز اول خرداد ۱۳۹۹ با انتشار متنی در صفحه شخصی‌اش از پایان همکاری خود با این ارکستر خبر داد. در متن منتشر شده توسط شهرداد روحانی چنین آمده بود: «در پایان چهارمین سال همکاری با ارکستر سمفونیک تهران، در جایگاه مدیر هنری و رهبر ارکستر، از این که فرصتی فراهم گردید تا از آن طریق بتوانم در خدمت هنر و موسیقی کشور عزیزمان، ایران باشم، خرسندی خود را ابراز می‌نمایم. فرصتی که به‌رغم روزهای تلخ و شیرین، با حضور و حمایت علاقه‌مندان و مخاطبان برای من یادآور خاطراتی فراموش‌نشدنی خواهد بود. از تک‌تک نوازندگان ارکستر سمفونیک تهران که طی این دوران چهارساله با من همکاری داشتند و همچنین از بنیاد رودکی که با ایجاد بستر فرهنگی مناسب، زمینه را جهت گسترش و اعتلای موسیقی در راستای فعالیت ارکستر سمفونیک تهران فراهم نمود صمیمانه تشکر می‌کنم. امیدوارم ارکستر سمفونیک تهران هم‌چون گذشته، فعالیت‌های خود را در مسیر پیشرفت و تعالی ادامه دهد.»

بنیاد رودکی هم یک روز بعد از انتشار این متن از حضور چهارساله شهرداد روحانی در کسوت مدیر هنری و رهبر دائم ارکستر سمفونیک تهران قدردانی کرد و از «ناراحتی جسمانی و توصیه پزشکان» به عنوان علت به پایان رسیدن دوره همکاری با او پس از اتمام مدت قراردادش در پایان سال ۹۸ نام برد.  

موومان دوم؛ تابستان

رونمایی از قطعه «نوای آدمیت» از تولیدات ارکستر ملی ایران به رهبری سهراب کاشف طی مراسمی با حضور وزیر بهداشت و وزیر ارشاد به پاس قدردانی از مدافعان سلامت، خبری بود که ۱۶ مرداد رسانه‌ای شد تا بخشی از کارنامه کاری این ارکستر دولتی در فصل تابستان را شکل دهد و ۲۸ شهریور بود که خبر آمد ارکستر سمفونیک تهران به رهبری بردیا کیارس، موسیقی‌نمایش «علمدار» را با اهداف خیرخواهانه همراهی می‌کند. موسیقی‌نمایشی با مشارکت بنیاد فرهنگی هنری رودکی و موسسه خیریه خادمین علی‌ابن‌ابیطالب(ع) به تهیه‌کنندگی پرویز پرستویی و کارگردانی حسین پارسایی که از اول مهر در تالار وحدت روی صحنه رفت.

موومان سوم؛ پاییز

هشتم مهر بود که اعلام شد ارکستر ملی ایران در آستانه سالروز تولد حسین دهلوی، آهنگساز و رهبر ارکستر بزرگ موسیقی کشورمان قطعه «شورآفرین» از ساخته‌های این هنرمند را با حضور سهراب کاشف به عنوان رهبر ارکستر ضبط و اجرا خواهد کرد.

خبری که در این فصل در مورد ارکستر سمفونیک تهران شنیده شد نیز تشکیل شورایی برای آن با حضور محمدسعید شریفیان، هوشنگ کامکار، نادر مشایخی، کیاوش صاحب‌نسق و ابراهیم لطفی بود. شورایی که در خصوص وظایف آن چنین نوشته شده بود: «این شورا به منظور نظام‌مند شدن مقررات و ضوابط حاکم بر ارکستر، آئین‌نامه ارکستر را بازنگری و تدوین می‌کند. ضمن این که برنامه‌ریزی برای تعامل و همکاری بنیاد رودکی و ارکستر سمفونیک تهران با نهادهای مشابه در خارج از کشور از مصوبات این شورا است.» این خبر ۲۲ مهر منتشر شد.

موومان چهارم؛ زمستان

اجراهای سی‌وششمین جشنواره موسیقی فجر، طبق تصمیم ستاد برگزاری آن و با توجه به شرایط ایجادشده در پی شیوع بیماری کرونا و محدودیت‌ حضور مخاطبان، به ‌صورت مجازی، از طریق ۷ سایتِ مختلف پخش شد و در نهایت طبق آمار اعلام‌شده در میان ۵ اجرا با بیشترین تعداد مخاطب، ارکستر ملی ایران با ۵۳۲۹ تماشاگر در جایگاه نخست و ارکستر سمفونیک تهران با ۳۳۸۹ تماشاگر در جایگاه چهارم ایستادند.

۱۹ اسفند بود که بنیاد فرهنگی هنری رودکی با انتشار اطلاعیه‌ای برنامه اجراهای ارکستر ملی ایران تا پایان سال ۱۴۰۰ را معرفی کرد. در این جدول منهای احتمال حضور در سی‌وهفتمین جشنواره موسیقی فجر ۱۱ اجرا، با ذکر روز و رهبر نوشته شد و شامل «رنگین‌کمان، چهارشنبه‌سوری (ثمین باغچه‌بان)، ۲۰ اسفند ۱۳۹۹، رهبر: نصیر حیدریان»/ «شب موسیقی فیلم: «دلشدگان» (حسین علیزاده)، «مادر» (ارسلان کامکار)، ۲۶ خرداد ۱۴۰۰، رهبر: سهراب کاشف»/ «دود عود (پرویز مشکاتیان، کامبیز روشن‌روان)، یادگار دوست (کامبیز روشن‌روان)، ۱۷ تیر، رهبر: بردیا کیارس»/ «تابلوهای ایرانی (حشمت سنجری)، بهار جاویدان و سبزه‌ی بهار (هوشنگ استوار)، ۱۴ مرداد، رهبر: نصیر حیدریان»/  «مجلس شهادت حرابن‌یزید ریاحی- زمینه میرعزا با همراهی گروه سازهای ایرانی، ۱۷ شهریور»/ «زیر تیغ (حسین علیزاده)، اجرای گروه سازهای ایرانی، ۸ مهر»/ «سلسله موی دوست و موسم گُل (محمدرضا درویشی)، ۲۷ آبان، رهبر: کاوه میرحسینی»/ «از فلورانس تا اصفهان، شب آهنگسازان ایران و ایتالیا، ۱۸ آذر، رهبر: نیما کشاورزی»/ «شب حسین دهلوی، ۹ دی، رهبر: سهراب کاشف»/ «شب غلامحسین بیکجه‌خانی، اجرای گروه سازهای ایرانی، ۲۳ دی» و «شب برادران محجوبی، پیانوی ایرانی و ارکسـتر، سولیست بهرام دهقانیار، ۲۰ اسفند، رهبر: بردیا کیارس» بود. ۱۱ اجرایی که تنها دو مورد آن برگزار و باقی مواردش تا این جای کار و دست کم برای مرداد طی اطلاعیه‌ای از سوی روابط‌عمومی بنیاد رودکی کنسل شد.

ارکستر سمفونیک تهران برنامه مدونی نه برای روزهای گذشته و نه برای روزهای پیش رو ارائه نداده و ارکستر ملی ایران، برنامه‌ای را که خود ارائه داده لغو کرده است، هیچ‌کدام از این دو از حضور رهبر دائم برخوردار نیستند و مشخص نیست برنامه مهدی افضلی، مدیر بنیاد رودکی به عنوان متولی این دو ارکستر چیست 

طی اجرای اولین مورد از این برنامه، ارکستر ملی ایران ۲۰ اسفند به رهبری نصیر حیدریان در تالار وحدت به صورت زنده و آنلاین روی صحنه رفت و قطعات «رنگین‌کمان» و «چهارشنبه‌سوری» اثر ثمین باغچه‌بان را نواخت. ارکستر سمفونیک تهران نیز پس از اجرای آنلاین در سی‌وششمین جشنواره موسیقی فجر، ۲۲ اسفند به رهبری سهراب کاشف در تالار وحدت به صورت زنده و آنلاین به اجرا پرداخت. اجرایی که در آن شاهد نواخته شدن قطعات «هشت بهشت» اثر محمدسعید شریفیان از اعضای شورای ارکستر و چند قطعه دیگر بودیم.  

موومان پنجم؛ و دوباره بهار

طبق برنامه اعلام شده قرار بود اجرای «شب موسیقی فیلم: «دلشدگان» (حسین علیزاده)، «مادر» (ارسلان کامکار) در تاریخ ۲۶ خرداد به رهبری سهراب کاشف نخستین برنامه ارکستر ملی ایران در سال جدید باشد که نشد یا دست‌کم در تاریخ اعلام‌شده و با حضور رهبر مشخص‌شده، نشد تا روزی که خبر آمد این برنامه به بعد از انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ موکول شده است و سرانجام روز جمعه یازدهم تیر با رهبری ارسلان کامکار به سرانجام رسید.

در ادامه در حالی که خبری از فعالیت ارکستر سمفونیک تهران در دست نبود خبر آمد که در پی اعلام استانداری تهران مبنی بر عدم امکان برگزاری جلسات بیش از ۱۵ نفر و نیز محدودیت های اعلام شده توسط ستاد کرونا، برنامه‌های از پیش اعلام شده ارکستر ملی ایران فعلا عملی نخواهند شد.

شهر ما از روز آغازش سر و سامان نداشت

در حالی که ظاهرا بلای کرونا موجب شده است برای ارکستر سمفونیک تهران برنامه‌ای در سال ۱۴۰۰ اعلام نشود و برنامه‌های از پیش اعلام شده ارکستر ملی ایران نیز لغو شود مشخص نیست دلیل عدم انتخاب مدیر هنری و رهبر دائم برای این دو ارکستر را از سوی بنیاد رودکی به عنوان متولی امور آن‌ها، در کجا باید جست‌وجو کرد و از که باید پرسید چرا مهدی افضلی مایل است این دو مجموعه همچنان با حضور رهبران مهمان به کار خود ادامه دهند و چوب رهبری در یک دست نباشد و دست به دست شود.

                                     این مطلب را هم بخوانید: 

                                    ◾️ کنسرت‌های آنلاین؛ شفافیتی که وجود ندارد، رقم‌هایی که اعلام نمی‌شوند

۵۸۲۵۹