چطور سیگاری‌ها ناقل سرطان می‌شوند؟

وب‌سایت فرادید – عاطفه رضوان‌نیا: شما در سالن سینما نشسته‌اید و می‌توانید با قطعیت بگویید آدمِ خوشتیپی که بغل دستتان نشسته یا اهلِ سیگار است یا وِیپِر می‌کشد؛ شما بوی سیگار را از لباس او استشمام می‌کنید. اما از آنجایی که او سیگاری را روشن نکرده و دود سیگارش را در هوا رها نمی‌کند، با خودتان می‌گویید، اشکالی ندارد. درست است؟

اما باید بدانید که اشکال دارد. تحقیقِ جدیدی که توسطِ دانشگاهِ یِیل انجام شده است، می‌گوید دودِ دستِ سوم سیگار، آلودگیِ ناشی از تنباکو که به دیوارها، رختخواب، فرش و سایر سطوحِ اتاق می‌چسبد، به نحوی که به نظر می‌رسد تمامِ اتاق بویِ جاسیگاری می‌دهد، می‌تواند به بدن و لباس‌های فردِ سیگاری نیز بچسبد.

این ذراتِ شیمیاییِ بالقوه سمی، شامل نیکوتین، می‌تواند از بدن و لباسِ فردِ سیگاری واردِ فضایی شود که هرگز در آن سیگار کشیده نشده است؛ مانند سالن سینمایی که شما در آن حضور یافته‌اید.

بگذارید یک حقیقتِ آشفته‌کننده‌تر بگوییم: این مطالعه همچنین دریافته است قرار گرفتن در معرضِ این موادِ شیمیایی – بسته به اینکه میزانِ مواجه در چه سطحی باشد – معادلِ کشیدنِ ۱ تا ۱۰ عدد سیگار تا پایانِ یک فیلم است. یعنی شما بدونِ اینکه سیگار بکشید، فقط به این دلیل که در کنارِ یک فردِ سیگاری نشسته‌اید، تا پایان یک فیلم ۱ تا ۱۰ سیگار استعمال می‌کنید.

نویسنده این پژوهش، اندرو جِنتنِر، استادیارِ مهندسیِ محیط‌زیست و موادِ شیمیایی در دانشگاهِ ییل، می‌گوید: «افراد آلودگی‌هایِ دودِ دستِ سوم سیگار را با خود به محیط‌های مختلف حمل می‌کنند.»

این مطالعه که در ژورنالِ ساینس اَدوَنسِس چاپ شده است، ظاهراً نخستین مطالعه‌ایست که نشان می‌دهد افراد نیکوتین و سایرِ موادِ شیمیاییِ سمی را بعد از استعمالِ سیگار از طریقِ لباس‌های خود منتقل می‌کنند.

جِنتنِر ادامه می‌دهد: «این یافته بسیار منحصر‌به‌فرد است. ما بسیار شگفت‌زده شدیم از اینکه دیدیم مقادیرِ زیادی از ترکیباتِ آلیِ فرار و خطرناک مانند بِنزِن و فرمالدهید، که برخی از آن‌ها به عنوانِ عواملِ سرطان‌زا در انسان‌ها شناخته شده‌اند، از یک فردِ سیگاری متصاعد می‌شوند.»

دودِ دستِ سوم چیست؟

دودِ دستِ سوم به واقع اصلاً دود نیست، بلکه باقی‌مانده‌های نیکوتین و سایر موادِ شیمیایی در تنباکو است که برخی از آن‌ها سمی هستند و برای مدت زمانِ طولانی بعد از اتمامِ استعمالِ سیگار پایدار هستند.

برخی از این موادِ شیمیایی به سطوح می‌چسبند و سایر مواد به شکلِ ذرات معلق در می‌آیند. برخی دیگر عمیقاً به عمقِ دیوارها، پرده‌ها و اسباب و اثاثیه نفوذ می‌کنند. وقتی این ترکیبات طولانی‌مدت باقی می‌مانند، ممکن است به اکسیدکننده‌ها یا سایرِ ذرات موجود در جوِ اتاق واکنش نشان دهند.

واکنش‌های شیمیایی می‌تواند محصولاتِ جانبیِ بالقوه خطرناک تولید کند که در هوا باقی می‌مانند. علم، سال‌هاست از این نوع آلودگیِ زیست‌محیطی آگاه است و برای همین در هتل‌ها و رستوران‌ها و اماکنی نظیر آن‌ها همواره بخش‌هایی برای سیگاری‌ها و غیرسیگاری‌ها وجود دارد.

اما پیدا شدنِ دودِ دستِ سوم در اماکن و محل‌هایی که هرگز فردِ سیگاری در آن‌ها سیگار دود نکرده است، دانشمندان را بر آن داشت تا درباره چرایی این مسئله تحقیق کنند.

برای یافتنِ پاسخِ این مسئله جنتنر و برخی از دانشجویان دکترا آزمایشی را در یک سالنِ سینما که به مدتِ ۱۵ سال کسی در آن سیگار نکشیده بود، طراحی کردند. آن‌ها برای حصولِ اطمینان از اینکه هیچ بقایایی از دودِ سیگار در سینما وجود ندارد، هوای تازه را به داخل سینما وارد کردند.

آن‌ها سپس به کمک ابزار بسیار پیچیده میزانِ ذراتِ معلق در هوا را قبل و بعد از وارد شدنِ افراد به سینما اندازه‌گیری کردند. به محضِ وارد شدنِ افراد به داخلِ سالنِ سینما میزانِ موادِ شیمیاییِ خطرناک افزایشِ ناگهانی و شدیدی را نشان می‌داد.

جنتنر می‌گوید: با تجمع افراد، تجمعِ موادِ شیمیایی نیز بیشتر می‌شد و سپس در گذر زمان کاهش پیدا می‌کرد.
«اما با ترکِ محل توسطِ مخاطبان این مواد به طور کامل از بین نمی‌رفتند. در بسیاری موارد، آلودگی‌ها یک روز بعد از آنکه هیچ‌کسی واردِ سالن سینما نشده بود نیز کاملاً قابل مشاهده بودند.»

این آزمایش طی ۴ سال درباره فیلم‌هایی با ژانر‌های مختلف تکرار شد. شاید تعجب‌آور نباشد که بگوییم سطحِ نیکوتین و سایر مواد شیمایی در فیلم‌هایِ مناسبِ رده سنی کودکان بسیار کمتر بود.

جنتنر می‌گوید: «علی‌رغم اینکه گاهی در نمایشِ فیلم‌های مربوط به کودکان بیش از ۲۰۰ نفر در سالن حاضر می‌شدند، میزانِ آلودگی در مقایسه با زمانی که فیلم‌های رده R– فیلم‌هایی مخصوصِ بزرگسالان که ممکن است حاوی صحنه‌های نامناسب برای کودکان باشد- با جمعیت کمتر پخش می‌شد، کمتر بود.»

سیگاری‌ها قاتل‌اند؟

به گزارشِ سازمانِ بهداشتِ جهانی، علی‌رغم کاهشِ میزانِ سیگار کشیدن در کشور‌های توسعه‌یافته، هنوز میلیارد‌ها نفر در سراسر جهان سیگار می‌کشند.

دکتر جاگات نارلولا، متخصص قلب از نیویورک، می‌گوید: «میلیارد‌ها سیگاری می‌توانند منجر به مرگِ ۸۸۰۰۰۰ نفر در سال به خاطرِ استعمالِ دودِ دستِ دوم سیگار شوند.»

«این نوع مرگ نوعی قتل است.»

نارولا، می‌گوید، یافته‌های جدیدِ دانشگاهِ ییل، درباره سطوحِ بالایی از موادِ شیمیایی که از بدن و لباسِ افرادِ سیگاری وارد هوا و محیط می‌شود، او را شگفت‌زده نکرده است.

«اما مایه تشویق است. گزارش‌های زیادی نشان داده‌اند که دودِ دستِ دوم در هر میزانی خطرناک است. اگر یافته‌های آینده نیز خطراتِ ناشی از مواجه با دودِ دستِ سوم سیگار را تأیید کنند، به این معنی است که سیگاری‌ها، حتی وقتی در حالِ کشیدنِ سیگار نیستند هم به طور بالقوه برای سلامتی ما خطرناک هستند.»

این خطر فقط در موردِ دودِ ناشی از نیکوتین نیست. استفاده از وِیپِرها نیز به همین نسبت خطرناک است.

جنتنر می‌گوید: «نیکوتینِ حاصل از سیگار‌های الکتریکی نیز می‌تواند توسط افراد به فضا‌های جدید منتقل شود.»

نارولا می‌گوید: «اگر این یافته‌ها تأیید شود تنها کاری که باید انجام شود بازداشتن و منعِ افراد از سیگار کشیدن در تمامِ اماکن است.»

منبع: The Guardian