چرخه مالی یک کتابفروشی کوچک، چه‌طور با طرح تخفیف فصلی به‌هم‌ می‌ریزد؟

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، بیش از سه روز تا آغاز طرح تخفیف فصلی خانه کتاب با عنوان «بهارانه کتاب ۱۴۰۰» نمانده است. طرحی که هفدهمین دوره از پروسه‌ای است که طی آن معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ‌وارشاد اسلامی، برای رونق بخشیدن به بازار کتاب، تسهیلاتی را در قالب یارانه خرید کتاب از طریق کتابفروشی‌ها مستقیما به خریداران کتاب پرداخت می‌کند و موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران مسئول اجرای آن است.

پیمان خان‌محمدی، سرپرست بخش کتاب شهر کتاب مرکزی با بیان این‌که «طرح تخفیف فصلی خانه کتاب کمک‌کننده است اما آن‌چه باید مدنظر قرار گیرد، بازه زمانی اجرای آن است»، در این مورد توضیح می‌دهد: «به عنوان مثال در ماه پایانی سال و آستانه نوروز، میزان فروش به صورت بالقوه بالاست، در نتیجه طرح تخفیف عیدانه تاثیری در افزایش آن ندارد و با توجه به محدودیت بودجه و روند سریع به اتمام رسیدنش، صرفا موجب اعتراض خریداران می‌شود که چرا خریدشان مشمول طرح تخفیف نشده است. برای طرح تخفیف تابستانه در شهریور نیز که به واسطه آغاز به کار مدارس و دانشگاه‌ها، میزان فروش خودبه‌خود بیش از قبل است هم همین اتفاق می‌افتد.»

او ادامه می‌دهد: «تاکید می‌کنم که این طرح موجب افزایش فروش می‌شود اما بهتر است در بازه‌های زمانی و ماه‌هایی اجرا شود که پیشاپیش می‌دانیم کتابفروشی‌ها با افت فروش مواجه‌اند نه هنگامی که به واسطه مختصات زمانی، فروش بیش از قبل است.»

خان‌محمدی در پاسخ به این سوال که آیا طرح‌های تخفیف فصلی که زمان برگزاری آن‌ها از پیش مشخص است، موجب شرطی‌شدن خریدار می‌شود یا نه؟ به گونه‌ای که عادت کند در دیگر بازه‌های زمانی مراجعه‌ای به کتابفروشی‌ها نداشته باشد و تمام خرید خود را در طول مدت زمان برگزاری طرح انجام دهد، با تقسیم‌بندی مخاطبان کتاب به دو دسته؛ کسانی که همواره کتاب می‌خرند و کسانی که به دنبال خرید در طرح تخفیف فصلی هستند، توضیح می‌دهد: «کسانی که همواره کتاب می‌خرند برایشان تفاوتی ندارد که طرح در حال برگزاری باشد یا خیر، اگر باشد که هنگام خرید از آن استفاده می‌کنند و اگر هم نباشد باز هم خریدشان را انجام می‌دهند. دسته دیگری هستند که زمان خریدشان را با زمان اجرای طرح هماهنگ می‌کنند و آن‌چه در خصوص شرطی‌شدن می‌گویید ممکن است در مورد آن‌ها صدق کند اما به عقیده من با توجه به سقف محدود خرید مُجاز برای هر خریدار، نمی‌توان نقش مخربی برای آن قائل بود و به عنوان مثال قابل مقایسه با تاثیر منفی برگزاری نمایشگاه کتاب در تجمیع همه خریدها و سوت‌وکوری چندماهه کتابفروشی‌ها که پس از آن رخ می‌دهد، نیست.»

او در پاسخ به این سوال که آیا ملزم‌بودن کتابفروشان به ثبت هم‌زمان اطلاعات خریدار در سامانه فروشگاه و سایت خانه کتاب، با توجه به کندی و سرعت پایین اینترنت در بازه‌های زمانی گوناگون در کشورمان منجر به ایجاد صف‌هایی طویل در برابر صندوق‌داران کتابفروشی‌ها می‌شود یا خیر، می‌گوید: «در کتابفروشی‌های بزرگ، اجرای طرح تخفیف خانه کتاب خصوصا در ایام پایانی هفته که تعداد خریداران بالاست، از این لحاظ دردسرساز می‌شود. شما موظفید به عنوان صندوقدار مشخصات خریدار از جمله اطلاعات تماس و کد ملی او را، هم در سامانه فروش خودتان و هم در سایت خانه کتاب وارد کنید و اگر با خریدارانی مواجه شوید که برای گذر از سقف خرید مُجاز برای هر نفر، از کد ملی چندین نفر از اعضای خانواده یا دوستانشان هم استفاده می‌کنند مشکلتان دو برابر می‌شود.»

خان‌محمدی با تاکید بر این که تهیه گزارشی در مورد زمان تسویه خانه کتاب با کتابفروشی‌ها باید به صورت میدانی و در گستره‌ای وسیع‌تر در گفت‌وگو با دست‌اندرکاران این اتفاق صورت بگیرد، می‌گوید: «تا آن جا که می‌دانم پیش از این، تسویه‌ حدودا سه ماه بعد از زمان برگزاری هر طرح صورت می‌گرفت که تا حدودی دردسرساز است. کتابفروشان در قالب این طرح، ۲۰ درصد از مبلغ پشت جلد کتاب را به خریدار تخفیف می‌دهند و دریافت نمی‌کنند و این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که میانگین حاشیه سود خودشان از هر جلد کتاب عرفا ۲۵ درصدِ مبلغ پشت جلد است پس در این میان، در لحظه فروش تنها ۵ درصد برایشان باقی می‌ماند.»

مترجم کتاب «نظریه در حاشیه» نوشته گایاتری چاکراورتی اسپیواک، ادامه می‌دهد: «آن‌چه می‌گویم ممکن است در کتابفروشی‌های بزرگ با گردش مالی نسبتا بالا، چندان به چشم نیاید اما صحبت در مورد کتابفروشی‌های کوچک است که برنامه خرید و فروش‌شان را به صورت ماهانه می‌بندند. به این معنا که فرضا ماهانه ۲۰ میلیون تومان کتاب می‌خرند و هزینه‌های جاری‌شان را با ۲۵ درصد آن به عنوان سود کتابفروشی‌ پرداخت می‌کنند. حال تصور کنید که به واسطه شرکت در طرح تخفیف خانه کتاب نه ۲۵ درصد که ۵ درصد سود خواهند داشت و ۲۰ درصد باقی‌مانده، پس از گذشت بازه زمانی دست‌کم سه ماهه به دستشان می‌رسد. آن‌ها اگرچه می‌دانند که این ۲۰ درصد را دریافت خواهند کرد اما چرخه مالی ماهانه‌شان قطعا به همین واسطه به هم خواهد ریخت.»

متن کامل این گفت‌وگو را در خوبی‌ها و بدی‌های یک مُسَکِنِ فصلی برای خریداران کتاب بخوانید.

۵۷۲۵۹