چرا کارشناسان و فعالان بورس با استیضاح وزیر اقتصاد مخالفند؟

به گزارش پایگاه خبری بازار سرمایه ایران(سنا)، دنیای اقتصاد نوشت: بازار سرمایه همواره از ریسک‌های سیاسی داخلی و خارجی تاثیر می‌پذیرد و به‌راحتی تغییر رنگ می‌دهد. در این میان، در چند ماه اخیر شاهد افزایش ریسک‌های موجود در خاورمیانه بودیم که بازار سرمایه را دچار تنش کرد و از بهمن‌ماه با روی کار آمدن ترامپ هم شاخص کل بورس در اصلاح موقتی فرورفت و در نهایت به مسیر اصلی خود بازگشت.

در این مدت تیم اقتصادی دولت از بازارسرمایه اعلام حمایت کرد و با اخبار خوش توانست تالار شیشه‌ای را سبزپوش کند. در حالی، برخی از نمایندگان مجلس به عملکرد وزیر اقتصاد دولت چهاردهم نقد داشته و قصد استیضاح همتی را دارند که از عمر دولت کنونی تنها ۶ماه می‌گذرد و هنوز به یک‌سال نرسیده است. به‌همین دلیل نمی‌توان ارزیابی دقیقی انجام داد و در این خصوص باید منتظر ماند.

با توجه به اهمیت موضوع استیضاح وزیر اقتصاد و عملکرد او در بازار سهام، نظرسنجی از ۱۸۰ نفر از فعالان اقتصادی و مدیران بازار سرمایه در مورد عملکرد وزیر اقتصاد و اثر استیضاح او در این شرایط بر بورس انجام شد.

اقدامات ستودنی تیم اقتصادی دولت چهاردهم

فردین آقابزرگی، پیشکسوت بازارسرمایه

در ابتدا باید عملکرد احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد دولت سیزدهم و عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد چهاردهم را بررسی کرد. به نظر بنده در دولت قبلی، بین وزیر اقتصاد و رئیس سازمان بورس هماهنگی وجود نداشت اما در دولت چهاردهم بین همتی و صیدی و سایر مسوولان هماهنگی وجود دارد؛ در نتیجه تفاوت تیم اقتصادی در این دو دولت کاملا محسوس است. همان‌طور که شاهد هستیم در حال حاضر شاخص کل بورس رشد داشته و بازارسرمایه تا حدوی بهبود یافته است. همچنین در این روزها به دلیل افزایش نرخ ارز شاهد استیضاح وزیر اقتصاد دولت چهاردهم هستیم که به نظرم اقدامی اشتباه است و شخصا معتقدم این رفتار، نوعی فرافکنی در جهت پاک‌شدن صورت اصلی مساله محسوب می‌شود.

استیضاح همتی منصفانه نیست

معصومه آقاپور، مشاور رئیس‌جمهور در امور اقتصادی و عضو شورای عالی بورس

زمان، برای استیضاح همتی مناسب نیست؛ به‌جای این اقدام، نمایندگان باید به وزیر اقتصاد کمک کنند تا به ثبات اقتصادی برسیم. با عمر چندماهه دولت نمی‌توان عملکرد تیم اقتصادی را مورد ارزیابی قرار داد. به نظر می‌رسد؛ اقتصاد ایران به استراتژی نیاز دارد و ارزیابی عملکرد کوتاه‌مدت دولت خارج از انصاف است. به عقیده بنده، وفاق ملی در بخش‌های اقتصادی، تصمیم‌گیری و سیاستگذاری باید ایجاد شود و تاکیدم بر این است که باید شرایطی فراهم شود تا به ثبات اقتصادی برسیم و البته این مباحث نباید در حد حرف باشد؛ باید تمامی این موارد اجرا شود.

تغییر مدیریت ایران‌خودرو؛ اقدامی مثبت از همتی

همتی صدای درد و رنج سهامداران بورسی و وضعیت نابسامان بازارسرمایه را به‌خوبی شنید و متوجه شد که تداوم مدیریتش به بهبود شرایط بورس گره خورده است؛ اقدامات خوبی هم در دستور اجرا قرار داد که مهم‌ترین آن‌ها تعیین‌تکلیف قیمت‌گذاری دستوری در برخی بخش‌ها بود. هم‌چنین، تلاش جدی برای کاهش نرخ سود و آخری هم ورود به غائله تغییر مدیریت ایران‌خودرو و حمایت از بخش خصوصی برای برعهده گرفتن مدیریت بزرگ‌ترین خودروساز ایران و حتی خاورمیانه بود. به‌طور کلی اقدامات همتی شرایط ریسک‌های غیرسیستماتیک در بورس را تا حدی کنترل کرد و روزنه‌هایی از بهبود را برای شرکت‌های حاضر در بورس گشود. هم‌چنین، بورس که پس از غائله ۱۷اردیبهشت ۱۴۰۲ و تعیین مخفیانه و محرمانه نرخ خوراک گاز به‌شدت آسیب دیده بود، در شروع شش‌ماهه دوم امسال کمی بهبود پیدا کرد.

کاهش رانت با حذف اختلاف ارز نیمایی و بازار آزاد

پس از رفع قیمت‌گذاری دستوری و کنترل نرخ بهره، همتی دست روی یکی از چالش‌های مهم بورس گذاشت و آن حذف اختلاف بین ارز نیمایی و بازار آزاد بود؛ کاری که هدف آن از بین بردن رانت این اختلاف قیمت بود. در این بین و با توجه به شرایط خاص کشور، تحریم‌ها، تنش‌های منطقه‌ای و کاهش فروش نفت، ممکن است نتایج یک‌سری اقدامات، در کوتاه‌مدت نمایان نشود.

نبود ‌ارتباط مستقیم بین تغییرات بازار ارز و عملکرد وزیر اقتصاد

همتی مدیر تازه‌کاری نیست، اکوسیستم اقتصاد را خوب می‌شناسد و کار در دولت و دردسرهای آن را به خوبی بلد است، در نتیجه برای نمره دادن به توان مدیریتی و عملکرد یک وزیر هم، پنج یا شش‌ماه، نه منطقی است و نه منصفانه؛ موضوعی که نمایندگان مجلس باید در ارزیابی‌های خود به آن توجه کنند.

دوره شکوفایی بازار سهام در دولت چهاردهم

سید بابک ابراهیمی، پیشکسوت بازارسرمایه

در دوره ریاست‌جمهوری مسعود پزشکیان، مدیریت بازار سرمایه ایران تحت هدایت عبدالناصر همتی، وزیر امور اقتصادی و دارایی و حجت‌اله صیدی رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، شاهد تغییرات مثبت و تحولات چشم‌گیری بوده است. همچنین سیاست‌های اتخاذ شده در این دوره، با تاکید بر ثبات، شفافیت، توسعه زیرساخت‌های مالی و حمایت از سرمایه‌گذاران، تاثیر بسزایی بر بهبود شاخص‌های بورس و افزایش جذابیت این بازار برای سرمایه‌گذاری داشته است.

از مهم‌ترین دستاوردهای این دوره می‌توان به رشد قابل‌توجه ارزش بازار سرمایه اشاره کرد. براساس گزارش‌های رسمی، ارزش کل صنایع فعال در بورس ایران در این مدت با رشدی معادل ۴درصد، از ۸,۷۰۸همت به بیش از ۹هزار همت افزایش یافته است. هم‌چنین، شاخص کل بورس در این دوره رشد ۸درصدی را تجربه کرده که بیانگر بازدهی مثبت بازارسرمایه و رونق سرمایه‌گذاری در آن است.

شاخص هم‌وزن نیز که وضعیت کلی صنایع کوچک و متوسط را منعکس می‌کند، با افزایش ۷درصدی همراه بوده است و ارزش سهام بیش از ۷۰‌درصد از صنایع بورسی روند رو به رشدی را تجربه می‌کنند که از این جمله می‌توان به صنعت محصولات چرمی با رشد ۳۶.۷درصدی، گروه فنی و مهندسی با افزایش ۳۱درصدی و صنعت عرضه برق با رشد ۲۳.۶درصدی اشاره کرد که در این مدت عملکرد درخشانی از خود نشان داده‌اند. این آمارها حاکی از مدیریت کارآمد بازارسرمایه در دولت چهاردهم و اجرای سیاست‌های اصلاحی و نظارتی است که به تقویت زیرساخت‌های مالی و کاهش ریسک سرمایه‌گذاری منجر شده است.

عملکرد مثبت همتی در بازارسرمایه

در مجموع، می‌توان گفت اقدامات موثر صورت‌گرفته در این دوره، نقش کلیدی در بهبود شفافیت اطلاعات مالی، تقویت اعتماد عمومی و توسعه پایدار بازار سرمایه داشته است. این سیاست‌ها نه‌تنها به افزایش کارآیی بازار منجر شده، بلکه زمینه را برای جذب سرمایه‌گذاری‌های جدید و حمایت از رشد اقتصادی کشور فراهم کرده است. همچنین استمرار این روند، می‌تواند به تعمیق بازار مالی و افزایش رقابت‌پذیری اقتصادی ایران در سطح بین‌المللی کمک کند.

انتظار بی‌ثباتی در بازارهای مالی با استیضاح همتی

بازارهای ایران به‌شدت به اعتماد وابسته‌اند؛ متغیری که در این سال‌ها کم و کمتر شده و حتی می‌توان گفت از بین رفته است. همتی با سابقه‌اش در بانک‌مرکزی و صحبت‌های شفافش، تا حد زیادی توانسته به لنگر اعتماد برای فعالای اقتصادی تبدیل شود؛ وقتی حرف از استیضاح به میان می‌آید، نخستین موضوعی که ضربه می‌خورد، همین اعتماد است. همتی در مدت کوتاهی که سکان وزارت اقتصاد را در دست گرفته با دست‌های بسته، در زمین سوخته تحریم‌ها و مشکلات ساختاری در حال فعالیت است و استیضاحش نه‌تنها سیگنال خنده‌داری به جامعه بین‌الملل که بزرگ‌ترین جنگشان با کشور ما اقتصادی است می‌دهد، بلکه می‌تواند اقتصاد را در یک گرداب تازه بیندازد. استیضاح همتی را می‌توان آزمون عقلانیت در بهارستان دانست و اینکه چقدر نمایندگان با نگاهی خیرخواهانه و بدون تعصب موضوع را بررسی خواهند کرد. هیچ عقل منصفی در شرایط فعلی، استیضاح وزیر اقتصاد را به نفع کشور نمی‌داند. هم‌چنین، توقعات را باید متناسب با ظرف زمان و مکان و با سنجیدن شرایط بین‌الملل و مشکلات ساختاری کشور عاقلانه کرد.

دلیل اصلی استیضاح؛ دلایل سیاسی

به نظر بنده میزان نرخ بهره، ریسک‌های سیاسی منطقه و نرخ دلار، اصلی‌ترین مولفه‌های تاثیرگذار بر بازار سرمایه هستند. پس چنانچه این استیضاح موجب تغییر رئیس کل بانک‌مرکزی شود، به‌مراتب تاثیر مضاعفی بر بازارسرمایه خواهد داشت تا برکناری وزیر اقتصاد؛ اگرچه به نظر می‌رسد این استیضاح بیشتر به دلایل سیاسی و با رهبری جریان حزب پایداری و نمایندگان آن که به‌شدت مخالف دولت هستند، صورت گرفته است تا وزیر اقتصاد را به‌عنوان مهره‌ای ناکارآمد به افکار عمومی معرفی کنند.

لطمه سنگین به بازار سهام با استیضاح وزیر اقتصاد

ابتدا فراموش نکنیم که ایجاد تغییرات و بهبود اوضاع، کاری یک‌شبه نیست و زمان‌بر خواهد بود. وزیر اقتصاد نقش کلیدی در هماهنگی سیاست‌های اقتصادی و مالی کشور دارد؛ هرگونه تغییر در این سمت می‌تواند موجب وقفه یا کندی در اجرای سیاست‌های مهم اقتصادی شود که ممکن است تاثیر منفی بر بازارسرمایه بگذارد. این مساله به‌خصوص در شرایطی که بازار با مشکلاتی مانند نرخ بهره بالا، تورم و نوسانات ارزی روبه‌روست، می‌تواند خطرآفرین باشد.

در حال حاضر، با توجه به مشکلات ساختاری موجود در اقتصاد ایران، استیضاح وزیر اقتصاد به نفع بازار نیست و حتی می‌تواند موجب کاهش اعتماد و ایجاد بی‌ثباتی شود؛ مگر آنکه این تغییرات با اصلاحات واقعی و برنامه‌ریزی‌شده همراه باشد. به‌طور کلی تا زمانی که سیاست‌های کلان اقتصادی و ساختاری کشور تغییر نکند، تغییرات مقطعی مانند استیضاح وزیر اقتصاد احتمالا تاثیرات پایدار و مثبتی بر بازارسرمایه نخواهند داشت.

بهبود عملکرد شرکت‌های بورسی؛ دستاورد وزیر اقتصاد

سید فرهنگ حسینی،کارشناس ارشد بازارسرمایه

سازمان بورس سال‌ها است که شاهد تغییر روسای خود با تغییرات دولت‌ها بوده است و حجت‌اله صیدی در ۲۰شهریور ۱۴۰۳ به عنوان رئیس سازمان بورس منصوب شد. او، یکی از مدیران باسابقه کشور در حوزه مالی و فعالیت‌های تولیدی، سرمایه‌گذاری و بانکی است و تقریبا تمام عمر کاری خود را در شرکت‌های بورسی حضور داشته است. بنابراین بیش از هر رئیس سازمان دیگری به موضوعات شرکت‌ها و موضوعات بازارسرمایه تسلط دارد. او، برنامه‌های خود را بر افزایش کارآیی بازار، بهبود عملکرد شرکت‌ها و توسعه بازار سرمایه نهاده است.

در شرایطی صیدی ریاست سازمان بورس را بر عهده گرفت که شرایط سیاسی خاصی بر کشور حاکم بود و شاهد کاهش شدید سود شرکت‌ها به دلیل قطعی گاز و برق و افزایش قیمت عوامل تولید بودیم؛ موضوعی که حاشیه سود شرکت‌ها را به نصف دوسال پیش از آن رسانده بود. همچنین قیمت دلار آزاد و نیما فاصله‌ای ۵۰درصدی یافته بود و عملا یک‌سوم درآمد شرکت‌ها به رانت ارزی تبدیل می‌شود.

اما اقدامات صورت‌گرفته سبب شده تا با اصلاح قیمت‌گذاری فروش برخی از صنایع و کاهش نسبی قطعی برق صنایع نسبت به سایر بخش‌ها سبب بهبود عملکرد و سودآوری شرکت‌ها شد. از سوی دیگر، تلاش‌ها در جهت حذف رانت ارزی، با اصلاح قیمت ارز همراه بود که خبر خوبی برای بازار بود و محرک رشد اخیر بازار سرمایه بوده است. در نهایت بازده ۳۷درصدی در چهارماه نخست حضور ایشان، بالاترین بازده در چهارماه ابتدایی حضور یک رئیس جدید محسوب می‌شود.

استیضاح وزیر اقتصاد به صلاح بورس نیست

از نگاه نهادهای مالی و ناشران، روندهای مجوزها و ساختاری در سازمان بورس در دوران تغییر و پس از آن نه‌تنها توقف و چالشی نداشته، بلکه تسریع و تسهیل شده است.

از سوی دیگر، یکی از ریسک‌هایی که اخیرا به بازارسرمایه تحمیل شده، ریسک استیضاح وزیر اقتصاد است. با مطرح شدن آن و قوت گرفتن استیضاح، شاهد واکنش منفی بازار و کاهش شاخص بوده‌ایم.

هم‌چنین، باید توجه داشت که موضوعاتی مانند تورم و ارز در سمت بانک مرکزی است و قانونا و عملا ارتباطی به وزارت اقتصاد ندارد. از سوی دیگر، بسیاری از اقدامات در وزارت اقتصاد براساس قانون بودجه بوده و در بخش اجرایی نیز شاهد کمترین تغییرات در شرکت‌های زیر نظر وزارت اقتصاد در مقایسه با دولت‌های قبل بوده‌ایم. استیضاح وزیر اقتصاد در شرایط فعلی به صلاح بازار سرمایه نیست و ثبات مدیریت اقتصادی و ادامه برنامه‌های اصلاحی می‌تواند به بهبود وضعیت بازار سرمایه و افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران کمک کند.

حمایت وزیر اقتصاد از بازار سرمایه

هلن عصمت‌پناه، مدرس دانشگاه

بازار سرمایه ایران در چند سال اخیر چالش‌های اقتصادی و سیاسی متعددی را پشت سر گذاشته و نتیجه مهم آن در این دوره متوالی، به‌خصوص در دوره قبلی، حذف اعتماد سهامداران و سرمایه‌گذاران و تمایل آنها به سمت دیگر بازارهای مالی بود. اما با حضور صیدی و حمایت او در کنار حمایت وزیر اقتصاد از بازارسرمایه، گام‌های اولیه برای برگشت این اعتماد به بازارسرمایه برداشته شد.

مسیر استیضاح همتی اشتباه بود

از طرفی موضوع استیضاح همتی، به‌ظاهر نوسان نرخ ارز بوده است. اما طبق ماده ۲ قانون پولی و بانکی کشور، متولی تنظیم و مدیریت پولی و ارزی کشور، بانک‌مرکزی است نه وزارت اقتصاد!

در شرایطی که حضور همتی و تیم اقتصادی دولت در مقابله با ترامپ و مذاکرات پیش‌رو، اثربخش است، به نظر بنده نه وقت استیضاح او است و نه موضوع اصلی روند رشد نرخ دلار آزاد است. همه می‌دانیم که مشکل اساسی تمام این بحران‌ها در کشور، نداشتن ‌تعاملات بین‌المللی است که حل این مشکل، به خودی خود بقیه ریسک‌های سیستماتیک موثر را نیز کم‌کم هموار می‌سازد. بنابراین به جای استیضاح همتی باید فکری به حال باز کردن درهای این کشور برای حمایت از تولید و رشد اقتصادی و رشد بازارسرمایه شود.

آدرس‌دهی غلط به بهارستان

سیاوش وکیلی، کارشناس بازارسرمایه

در نظام اقتصادی کشور شاخص‌های کلان نظیر نرخ بهره، سیاست‌های پولی، تراز تجاری و ریسک‌های سیاسی و ژئوپلیتیک، موضوعاتی هستند که تعیین و مدیریت آنها نیازمند هماهنگی میان چند نهاد تخصصی است. به‌عنوان مثال، بانک‌مرکزی مسوول تعیین نرخ بهره و سیاست‌های مرتبط با آن است و این شاخص‌ها تحت‌تاثیر عوامل اقتصادی، تورمی و اعتباری مورد بررسی دقیق قرار می‌گیرند.

هم‌چنین، تراز تجاری کشور که نتیجه تعاملات تجاری بین‌المللی است، به عهده وزارت اقتصاد و نهادهای مرتبط با سیاست‌های تجاری است و عوامل خارجی و رقابت جهانی نقش موثری در آن دارند. ریسک‌های سیاسی و ژئوپلیتیک ناشی از تحولات جغرافیایی و تغییرات در الگوهای قدرت جهانی است و مدیریت این ریسک‌ها مستلزم همکاری میان وزارت امور خارجه، وزارت دفاع و سایر نهادهای مرتبط است.

در فضای موجود، طرح استیضاح وزیر اقتصاد آدرس غلط دادن است و این اقدام صرفا یک مانور سیاسی است که حاصلی جز به‌هم‌ریختن وضعیت اقتصاد کشور در شرایط پیچیده کنونی نداشته و همراستا با سیاست‌های فشارحداکثری بیگانگان است و به‌قول معروف کشتی اقتصاد کشور را در این شرایط بدون ناخدا رها کردن اشتباه محض است.

اقدامات مفید در روزهای بحرانی

بهناز اکبرپور، کارشناس بازارسرمایه

در خصوص استیضاح وزیر اقتصاد باید در نظر داشت که استیضاح در شرایط بحران اقتصادی حاصل از اوج‌گیری تنش‌های سیاسی، چالش‌های فراوان در فروش نفت ناشی از اعمال و فشار تحریم‌ها و اختلافات رانتی ناشی از فاصله‌ میان ارز آزاد و توافقی مطرح شده است. ضمن این‌که براساس سخنان رهبری، دوره پنج‌ماهه تصدی همتی در وزارتخانه فرصتی برای ارزیابی واقعی عملکرد او فراهم نمی‌آورد.

در شرایط کنونی، استیضاح همتی واقعیت‌های بحران اقتصادی کشور را تغییر نمی‌دهد و با توجه به ذهنیت او مبنی بر کاهش فاصله‌ ارز بازار آزاد و توافقی که از مهم‌ترین پارامترهای بنیادی رشد بازار می‌تواند باشد، شاید بتوان اذعان کرد که تغییر نکردن همتی می‌تواند نتایج مطلوب‌تری نسبت به تغییر او، در بازارسرمایه در پی داشته باشد.