چرا بعضی مستندهای انتخاباتی خنده‌دار می‌شوند؟

محمدرضا امامقلی، مستندساز هم با مرور مستندهای انتخاباتی که طی 10 سال گذشته ساخته شده‌اند، گفت: «وقتی نگاهی به مستندهای این سال‌ها می‌اندازم، چند علت را باید برای اینکه چرا مستندهای انتخاباتی ما موفق نمی‌شوند، بگویم. یک نکته عجولانه کار ساختن است که باعث می‌شود مستند قوی نباشد. مهم‌ترین دلیلش هم این است که خود کاندیدا نقشه راه و هدف مشخص ندارد تا بخواهد خودش را به مردم معرفی کند. مثلا شما در مستندهای برتر دنیا عموما آنهایی که به مستند پروپاگاندای سیاسی معروفند؛ کارهایی می‌بینیم که بسیار جذاب هستند، مثلا در مستندهای آمریکایی ما نمونه‌های زیادی داریم که در آن مستند کاندیدا تکلیفش مشخص است که شعارش چه چیزی است و روی همان برنامه، مستند ساخته می‌شود.»

امامقلی در ادامه صحبت‌هایش با اشاره به ویژگی‌های یک مستند درجه یک انتخاباتی می‌گوید: «در این مستندها بیشتر از اینکه خود کاندیدا حرف بزند، اطرافیان حرف می‌زنند و او می‌شنود. اتفاقی که در مستندهای تبلیغاتی ما کمتر می‌افتد. در نمونه‌ مستندهای خارجی به جای اینکه از کاندیدا بیشتر تصویر ببینیم، از نظرهای او آگاه می‌شویم. در مستندهای ما کاندیدا در حالات مختلف حضور دارد؛ می‌نشیند، بلند می‌شود، راه می‌رود و… این هم به نظرم نکته‌ای است که باید مدنظر سازنده کار قرار بگیرد چون قرار است مخاطب با این مستند تحت‌تاثیر قرار بگیرد.»

امامقلی ادامه می‌دهد: «الان در کتاب‌های درسی هم فنون اقناع را داریم، اما در این مستندها حتی حداقل این فنون هم کار نشده است. این را برای این نمی‌گویم که تا به حال خودم مستندی را روی این محور نساخته‌ام. واقعیت این است پیشنهاد هم بشود قبول نمی‌کنم چون این مدل مستندها برای ساخت نیاز به یک پیش‌تولید قوی دارد. با این احراز صلاحیت‌شدن افراد به‌طور ناگهانی و برنامه دقیق نداشتن، نمی‌توان مستند قوی ساخت. گاهی دو سال برای ساخت یک مستند انتخاباتی زمان لازم است.»

او در مورد حضور کارگردان‌های مشهور برای ساخت فیلم‌های تبلیغاتی می‌گوید: «ببینید در مورد این موضوع باید بگویم همیشه نزدیک به انتخابات فرصت برای کسب‌وکار زیاد است و شاید در یک بخشی از این کار قدرت لابی فیلمسازان مطرح است که در معرض این انتخاب قرار می‌گیرند. یک بخشی هم به خود کاندیداها برمی‌گردد که دوست دارند تا یک کارگردان مشهور مستندشان را بسازد. این البته در همه دنیا وجود دارد. از منظر یک کاندیدا، اینکه یک کارگردان مشهور فیلم انتخاباتی‌اش را بسازد در رای‌آوری‌اش تاثیرگذار خواهد بود. البته طبیعی است که مطمئنا این اتفاق نخواهد افتاد.»

امامقلی معتقد است کارگردان‌های مشهور که کار داستانی و نمایشی انجام می‌دهند، به دنبال تصاویر و موقعیت‌های برساخته، هستند و در این باره می‌گوید: «برای همین است که می‌بینیم این کارگردان‌ها در حال بازی گرفتن از کاندیدا هستند و درنهایت فیلم‌هایشان شبیه فیلم‌های عروسی می‌شود.»

او در مورد مستندهای موفق و ضعیف این سال‌ها با همین موضوع می‌گوید: «من نمی‌خواهم اسمی از یک مستند خاص ببرم؛ اما به نظرم همه ضعیف بودند البته برخی از این مستندها، سعی کرده‌اند که به استانداردهای لازم نزدیک شوند و حتی جواب هم بگیرند اما نمونه موفق نمی‌توان برایشان نام برد.»

امامقلی درمورد فرم و محتوای مستندهای انتخاباتی می‌گوید: «مستند انتخاباتی باید شور و هیجان داشته باشد البته اگر خوب قصه گفته شود حتما شور و هیجان را هم در خودش دارد، من در این سال‌ها به جای اینکه مستند ببینم، کلاژ دیدم. یک سری موزیک ویدئوهایی که به هم چسبیده شده و در کنارش چند مصاحبه هم وجود دارد. در بهترین حالت می‌تواند یک گزارش تصویری باشد. ملغمه‌ای از تصاویر کاندیدا به همراه موزیک و بعضا دخالت‌هایی که می‌شود تا یک‌سری تصاویر حتما در این گزارش قرار بگیرد. عموما در ساخت این مستندها اختیار به فیلمساز داده نمی‌شود و یک‌سری افراد در ستادها روی این موضوع کار می‌کنند، نکته مهم اینجاست که تز خاصی هم بر این کارها غالب نیست که مخاطب متوجه بشود این کاندیدا می‌خواهد روی این هدف جلو برود. برنامه مشخص ندارند. چون فیلمنامه ندارند. در فواصل زمانی کوتاه ساخته می‌شوند و عموما روی میز تدوین کار جلو می‌رود. سفرهای استانی آن فرد، به اضافه کمی موزیک و گریه‌های مردم دقیقا همین‌ها می‌شود فیلم انتخاباتی. درحالی که باید برنامه تبلیغاتی مشخص باشد و یک تیم کارکشته که دخالتی هم در کارشان نباشد هم حضور داشته باشد. مشکل عمده ما این است، افرادی که تخصصی ندارند در این کارها جلو می‌افتند و درنهایت مثل بقیه مواردی که در کشورمان وجود دارد، متخصص روی کار سوار نیست.»

۵۸۵۸