چرا این نقشه ۹۰ ساله یک شاهکار است؟

پریسا عباسی: در اوایل دهه ۱۹۳۰، هری بک که یک نقشه کش و طراح فنی بود، روشی مبتکرانه برای طراحی نقشه متروی لندن، که سیستم گسترده ریلی شهری بریتانیا بود، با نام تیوب(Tube) ارائه داد. این طرح باعث شد تا تمام قراردادها برای نقشه‌سازی‌های معمولی کنار گذاشته شوند.

نقشه بک برای متروی لندن چه تفاوتی داشت؟

جاناتان گلنسی، نویسنده مجله فرهنگی هنری BBC.com در سال ۲۰۱۵ گفت: « به نظر می‌رسد که این طرح تلفیقی از یک نمودار مدار الکتریکی با نقاشی‌های موندریان(نقاش هلندی) باشد».

بک به جای اینکه جزئیات زیادی را با فشرده سازی در این طرح بگنجاند، در واقع مقدار اطلاعات را به موارد ضروری که یک مسافر نیاز دارد، کاهش داد.

وب‌سایت موزه حمل و نقل لندن در این‌باره اینطور توضیح می‌دهد: « این نقشه با بزرگ جلوه دادن نواحی مرکزی نسبت به نواحی دورافتاده، استفاده از خطوط عمودی، افقی و مورب ۴۵ درجه، کار را بسیار ساده کرده و همچنین ایستگاه‌های تبادلی را نیز برجسته کرده است.»

زمانی که بک طرح خود را در سال ۱۹۳۱ به هیئت مدیره دفتر تبلیغات راه‌آهن الکتریکی زیرزمینی لندن(UERL) ارائه کرد، در ابتدا رد شد. اما یک سال بعد و پس از انجام اصلاحات جزئی طرح او پذیرفته شد. در سال ۱۹۳۳، تعداد ۷۵۰ هزار نسخه از نقشه بک چاپ شد و نمودار مدرنیستی او به منبعی قابل اعتماد برای مسافران تیوب تبدیل شد. این نقشه هنوز هم توسط لندنی‌ها و بازدیدکنندگان این شهر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

الکساندر جی.کنت که یک خواننده نقشه و علوم اطلاعات جغرافیایی در دانشگاه کانتربری کریست چرچ در بریتانیا است، در ایمیلی گفت: « طراحی بک، گامی اصولی هم در تاریخ مترو و هم در ارتباطات بصری اطلاعات، ارائه کرده است، زیرا هم نیازهای مسافران را برآورده کرده است و هم در مردم تحولی در تصویر سفر با تیوب، ایجاد کرده است.»

این طرح، ایستگاه‌ها و نقاط اتصال خطوط در تیوب لندن را ساده می‌کند

به گفته کنت، در حالی‌که نقشه‌های قبلی به حفظ جغرافیای خطوط وفادار مانده بودند، بک متوجه شد که نکته خاص مهم برای مسافران خطوط مترو، ایستگاه‌ها و نقاط اتصال خطوط است. در عوض «طرح او به طور جدی سفر با مترو و مشکلات برنامه‌ریزی برای این سفرها را از دید یک مسافر به تصویر کشید، تا جایی که توجه به جغرافیاـ که معمولا برای هر نقشه نقش حیاتی دارد- کنار گذاشته شد.»

در نتیجه، نقشه بک تاثیر بسیار زیادی داشت. کنت می‌گوید:« با تصویر مثبتی که بک ارائه داد، افراد بیشتری تشویق شدند تا از مترو برای تردد در شهر استفاده کنند. زیرا طرح او این سیستم را به عنوان یک وسیله حمل و نقل معقول، کارآمد و کاملا مدرن معرفی می‌کرد.» او در ادامه گفت: « با این‌حال، یکی از تاثیرات این کار تغییر نقشه ذهنی کاربران از لندن بود، نه اینکه باعث شود که شهر مانند یک کلان‌شهر کارآمد بنظر برسد، بلکه در واقع می‌خواست بر درک جغرافیایی آنها از شهر تاثیر بگذارد. فواصل، جهت‌ها و موقعیت‌های قرارگیری برخی مکان‌ها(مثلا آیا یک مکان خاص در نقشه تیوب قرار دارد یا نه) همه از حالت واقعی خارج شده‌اند و این موضوع تا به امروز ادامه دارد »

در حالی که طراحی بک یک حرکت انقلابی بود، اما نقشه این طرح به طور کامل از خود او نبوده است.

کنت می‌گوید: «هنگام ارزیابی طرح بک، بسیار مهم است که به آنچه قبل از آن اتفاق افتاده نگاهی بکنیم. مردم اغلب نوآوری طرح بک را بیش از اندازه ارزیابی می‌کردند و این افسانه را ترویج می‌دادند که نقشه او تنها یک نبوغ خلاقانه است که ذاتا با هر چیزی که قبل از آن بوده متفاوت است»

بیشتر بخوانید:

اما حقیقت بسیار ظریف‌تر است. کنت می‌گوید: «با نگاهی به تکامل طراحی نقشه، می‌توان دید که بک طرح خود را بر اساس پیشرفت پیشینیان خود ساخته است. برای مثال، مکس گیل جزئیات توپوگرافی را از نقشه حذف کرد و تصویری ارائه داد که بر مبنای جزئیات جغرافیایی نبود. فرد استینگمور، فونت(رسم الخط) جانستون را معرفی کرد که خطوط نوشتاری را واضح‌تر می‌ کرد و اعوجاج بیشتری داشت. این پیشینیان راه را برای بک هموار کردند تا او بتواند نقشه‌ای با فرم هندسی طراحی کند- که زوایای آن محدود به ۴۵ و ۹۰ درجه بودند و همچنین شباهت زیادی به سبک آرک دکو داشت»

یک نقشه باید مورد پسند کاربران باشد

کنت می‌گوید: «در نهایت، این طرح بک بود که توانست با رویکردی کاربر محوری، تغییری اساسی در طراحی نقشه‌ها ایجاد کند. اما مطمئن نیستم که اگر نقشه‌های طراحی شده توسط گیل و استینگمور برای بهبود نقشه‌های او نبودند، آیا او نقشه‌اش را طراحی ‌می‌کرد یا خیر.»

بک قبل از ترک خدمات دولتی در سال ۱۹۵۹، طرح نقشه خود را در طول چندین دهه بعدی اصلاح کرد. زمانی که او دیگر روی نقشه کار نمی‌کرد، برای سیستم حمل و نقل لندن پوسترهایی را طراحی کرد و همچنین برای مجله کارکنان طرح‌ها و کارتون‌هایی را کشید. بر اساس مقاله موزه که درباره او نوشته شد، او از اواخر دهه ۱۹۴۰، به تدریس تایپوگرافی و طراحی رنگ در London School of Printing and Kindred Trades پرداخت. او در سال ۱۹۷۴ درگذشت.

به گزارش BBC در سال ۲۰۱۳، در زادگاه بک در شرق لندن، با پلاک آبی میراث انگلستان مراسم یادبودی برای او برگزار شد.

کنت در مقاله خود درباره نقشه بک، اشاره می‌کند که نقشه‌سازان معاصر هنوز می‌توانند چیزهای زیاد از بک بیاموزند- نه تنها از نظر تکنیکی، بلکه درباره تلاش او در فهمیدن نیاز استفاده‌کنندگان معمولی از مترو که از نقشه او استفاده می‌کنند.

منبع: هواستاف‌ورکز

۵۸۵۸