چرا ائتلاف عربستان و امارات دچار فروپاشی شد؟

عبدالباری عطوان، سردبیر روزنامه رأی الیوم در تحلیلی درباره اختلافات امارات و عربستان نوشت: “اختلافات عربستان و امارات این روزها به صورت علنی خود را نشان داده و به سازمان اوپک و نشست اخیر آن در وین رسید. به این دلیل که روسیه و عربستان با افزایش تدریجی تولید ۴۰۰ هزار بشکه نفت در روز تا پایان سال برای کاهش قیمت‌ها و حفظ ثبات اقتصادی جهانی که از بحران بزرگی به دلیل کرونا و عوامل دیگر رنج می‌برد، به توافق رسیدند.

طی دو روز گذشته درگیری لفظی شدید و بی‌سابقه‌ای در تلویزیون دو کشور بین عبدالعزیز بن سلمان، وزیر نفت عربستان و سهیل المزروعی، وزیر نفت امارات رخ داد. این درگیری را وزیر نفت عربستان با انتقاد از امارات به دلیل مخالفت یکجانبه با توافق مذکور شروع کرد. المزروعی نیز همتای سعودی خود را به تلاش برای تحمیل نظر خود و منافعش بر منافع دیگران متهم کرد و گفت که کشورش همواره مواضع عربستان را تأیید کرده و فداکاری‌های بزرگی انجام داده است و اکنون می‌خواهد به سهمی عادلانه متناسب با فداکاری‌ها و سرمایه گذاری‌های عظیمش در صنعت نفت دست یابد.

اختلافات میان دو کشور دست‌کم در طول سه سال گذشته وجود داشته اما اختلاف نفتی اخیر به منزله کبریتی بود که آن را منفجر کرد. می‌توان مهمترین اختلافات را در موارد زیر خلاصه کرد:

اول، رقابت اقتصادی میان دو کشور که در سیاست‌های محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان و اصرار وی بر تحکیم اصول اقتصاد گردشگری رقابتی با امارات و در پیش گرفتن سیاست باز داخلی با عنوان رفاه و آزادی زنان و احداث شهر اقتصادی نیوم در دریای سرخ برای رقابت با دبی به اوج خود رسید. ۵۰ درصد توریست‌ها در دبی عربستانی هستند و از اینجا می‌توان ریشه‌های نگرانی امارات را درک کرد.

دوم، آشتی عربستان با قطر که به منزله یک صاعقه برای امارات بود. توافق آشتی العلا یک توافقنامه صرف دوجانبه میان ریاض و دوحه بود و به دور از هم‌پیمانان عربستان مثل بحرین و ابوظبی و چه بسا مصر انجام شد. طی شش ماه اخیر صحت نگرانی‌های امارات درباره آشتی میان دو کشور آشکار شد.

سوم، تصمیم غافلگیرانه عربستان درباره لزوم انتقال شرکت‌ها از امارات به عربستان. عربستان اعلام کرد که هر شرکتی که مخالفت کند تمام فعالیت‌هایش متوقف خواهد شد و این به معنای وارد کردن یک ضربه کشنده به اقتصاد امارات و دبی بود چراکه بیشتر این شرکت‌ها در آنجا بودند.

چهارم، خشم عربستان از تصمیم امارات درباره عقب نشینی یکجانبه از جنگ مشترک در یمن در سال ۲۰۱۹ و بدون هماهنگی قبلی و دلیل آن افزایش تلفات انسانی در نیروهای اماراتی و در امان ماندن از حملات انصارالله به دبی و ابوظبی و متمرکز شدن ابوظبی بر سیطره بر جنوب یمن و ممانعت از بازگشت دولت مستعفی و تشکیل شورای انتقالی جنوب و ارتش آن بود.

پنجم، امارات عربستان را به عادی سازی روابط با اسرائیل و امضای توافقنامه‌های ابراهیم (آبراهام) در چارچوب توافق محرمانه الزام آور با محمد بن سلمان متهم کرد اما بن سلمان توافق را نقض کرد و به خاطر ترس از واکنش‌های داخلی عربستان و رفتن دونالد ترامپ، رئیس جمهوری سابق آمریکا از کاخ سفید از آن عقب نشینی کرد. محمد بن سلمان با بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر سابق رژیم صهیونیستی، مایک پامپئو، وزیر خارجه سابق آمریکا در نیوم دیدار کرد تا در جریان کلیات توافق عادی سازی روابط قرار گیرد اما از آن عقب نشینی و این دیدار را انکار کرد.

مساله جالب توجه این است که امارات احتمالا همان روش دشمنش قطر را در پیش بگیرد یعنی از اوپک کناره گیری کند. دلیل این مساله هم همان دلیل قطر یعنی سلطه عربستان بر این سازمان و تصمیم گیری برای کشورهای عربی عضو آن است. امارات طی دو روز گذشته به این مساله تهدید کرده است.

بعید نیست که این تصمیم طی روزهای آتی با توجه به شکست دیدار دوشنبه و پایبندی ابوظبی به موضع مخالف ریاض با توافق افزایش تولید گرفته شود.

توافق آشتی العلا ائتلاف چهارجانبه‌ای را که ۲۰۱۷ برای محاصره قطر تأسیس شد از بین نبرد و قطر بزرگترین پیروز آن بود چراکه روابط خود را با عربستان و مصر ازسرگرفت. امارات مهندس این توافق بازنده بزرگتر بود و این خشم مشروع امارات را روشن می‌کند که هم‌پیمان عربستانی‌اش او را در میدان عادی سازی و جنگ یمن تنها رها کرد و هیچ کدام از بندها توافق تحریم چهارجانبه را اجرا نکرد. علاوه بر این شبکه العربیه عربستان که مقر آن دبی است تمام حریم‌ها را زیرپا گذاشت و با خالد مشعل، رئیس دفتر سیاسی حماس در خارج از مقرش در دوحه مصاحبه کرد. آیا امارات دفاتر شبکه‌های عربستان مثل العربیه و ام بی سی را در یک گام انتقام جویانه تعطیل خواهد کرد. بعید نیست.”

311311