چرا آژانس از گزارش‌های محرمانه ایران درباره فعالیت‌های هسته‌ای صیانت نمی‌کند؟

به گزارش هوشمند نیوز هادی نادری نوشت: دو سال پیش در اندیشکده چتم هاوس لندن از رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پرسیدم که چرا نسبت به صیانت از گزارش‌های محرمانه این سازمان درباره فعالیت‌های اتمی ایران قصور می‌کند. از او سووال کردم که آیا اساسا این مساله برای او مهم است؟ به‌طور کلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هر سه ماه یکبار، یعنی در آستانه برگزاری جلسات فصلی شورای حکام، آخرین وضعیت فعالیت‌های هسته‌ای ایران را در قالب دو گزارش تحت عناوین «موافقت‌نامه پادمانی NPT جمهوری اسلامی ایران» و «نظارت و راستی‌آزمایی در جمهوری اسلامی ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) شورای امنیت سازمان ملل متحد» به اعضای شورا ارائه می‌کند.

در واقع گزارش‌های آژانس در سایت داخلی این نهاد بین‌المللی منعکس می‌شود که بیش از ۱۹۰ کشور به آن دسترسی دارند. به رغم ماهیت محرمانه این اسناد، هر دوره فرازهایی از آن به رسانه‌های غربی درز می‌کند و زمینه جوسازی و فشار علیه ایران در شورا فراهم می‌شود. ایران بارها به این مساله اعتراض کرده و خواستار توجه جدی آژانس، به مسئولیت اساسی خود در حفاظت از اطلاعات محرمانه شده است. اما این چرخه معیوب همچنان ادامه دارد. ایران معتقد است مسؤولیت اساسی حفاظت از اطلاعات محرمانه، با آژانس است و اگر مکانیسم اطلاع رسانی ایراد دارد، باید آن را اصلاح کند. آژانس هم می‌گوید که گزارش‌ها از طریق این سازمان به رسانه ها درز نمی‌کند و امکان دارد یک یا چند کشور به این کار مبادرت کنند.

چندی پیش با یکی از سفرای اسبق انگلیس در این رابطه صحبت می‌کردم و می‌گفت مشکل درز گزارش‌های محرمانه آژانس ناشی از فقدان پیامدهای حقوقی است. او که می‌خواست نامش فاش نشود نقل می‌کرد که محمد البرادعی (مدیرکل پیشین آژانس) اعضا را تشویق می‌کرد که از درز گزارش‌های محرمانه خودداری کنند. «من تصور می‌کنم گروسی نیز همین‌کار را می‌کند، اما برای کشوری که افشای اطلاعات منافعی دارد، می‌تواند بدون ترس از عواقب آن، توصیه‌ها را نادیده بگیرد.» این دیپلمات پیشین انگلیسی می‌گفت که درز گزارش‌های محرمانه آژانس درباره اجرای توافقنامه‌های پادمانی در ایران، از سال ۲۰۰۳ آغاز شد؛ زمانی که به گفته او نگرانی‌ها در مورد برنامه اتمی ایران برای اولین بار بالا گرفت. او که حالا بازنشسته شده و بواسطه اینکه سمتی در دولت انگلیس ندارد راحت تر سخن می‌گوید، گفت که ظن او به کشورهایی است که مخالف رویکرد دیپلماتیک برای حل‌وفصل این مساله بودند.

رافائل گروسی دو سال پیش در پاسخ به سووال من گفت که درز گزارش‌های درباره ایران مایه تاسف است اما آژانس ابزاری برای کنترل و جلوگیری از تکرار این مساله ندارد. او سپس با لحن کنایه‌آمیز افزود: شما باید از کسانی سووال کنید که گزارش‌ها را درز می‌دهند. آژانس گزارش را منتشر می‌کند و اگر کسی آن را افشا کند تقصیر من چیست؟ همان لحظه مجری چتم‌هاوس صحبت‌های او را قطع کرد و با اشاره به قوانین معروف این اندیشکده درباره عدم درز محتوای جلساتی که ماهیت غیرمطبوعاتی دارند، به طعنه گفت؛ اما ما با متخلفین در اینجا برخورد می‌کنیم. گروسی هم که کمی دستپاچه شده بود، گفت البته آژانس هم «تدابیر سختگیرانه‌ای» برای حفاظت از گزارش‌های محرمانه دارد. او با بیان اینکه «همه به این گزارش‌ها دسترسی ندارند»، افزود که درز اسناد محرمانه مایه نگرانی است اما آژانس ابزاری برای جلوگیری و پیگیری این موضوع ندارد. وی «کنترل جریان اطلاعات» توسط آژانس را امری «چالش‌برانگیز» و «غیرممکن» توصیف اما تصریح کرد: ما نگران هستیم، این گزارش‌ها را برای اعضا تنظیم می‌کنیم، آنچه بعد از آن رخ می‌دهد می‌تواند تاسف‌انگیز باشد. از آن جلسه نزدیک به دو سال می‌گذرد و گزارش‌های محرمانه آژانس درباره همچنان در رسانه‌های غربی درز می‌کند. آنچه بدیهی است این است که به گفته سفیر پیشین انگلیس، محتوای گزارش‌ها از سوی یک یا چند کشوری درز می‌کند که این اقدام به سود آنهاست.

اما در مسیر حل این معما و پاسخ به این پرسش که گزارش‌ها از کدام ناحیه فاش می‌شود، توجه به بیانیه اخیر سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان در نشست اخیر شورای حکام خالی از لطف نیست. آن‌ها علاوه بر اینکه از مدیرکل آژانس اتمی درخواست کرده‌اند که به طور مستمر شورای حکام را در جریان وضعیت برنامه هسته‌ای ایران قرار دهد، این درخواست نامتعارف را مطرح کرده‌اند که گزارش‌ها به اطلاع عمومی برسد! همین‌مقدار اعتراف طمع کارانه باید کافی باشد تا دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل متحد در چارچوب وظایف ذاتی خود، هرچه‌ سریعتر برای صیانت از اسناد محرمانه کشورها چاره‌اندیشی کند.

311311