پیشنهاد اقتصادی عربستان به ایران با وجود اختلافات جدی دو کشور بر سر فلسطین، قابلیت اجرا دارد؟

از منظر عربستان، حفظ و تعمیق توافقی که در ماه مارس با ایران امضا شد، از طریق روابط اقتصادی است. اما همچنین اهداف دیگری مانند کمک به ایجاد کشوری برای فلسطینی‌ها، عادی‌سازی روابط با اسرائیل و ایجاد روابط دفاعی نزدیک‌تر با ایالات متحده را دنبال می‌کند، که توازن و تعادل بین این همه اهداف بعضا متناقض و پیچیده، بسیار دشوار است.

اگر آستانه منطقه به دلیل جنگ غزه شعله‌ور شود و عربستان بخواهد در مسیر عادی‌سازی روابط قرار گیرد، مشخص نیست که ایران و عربستان تا کجا می‌توانند در تنش زدایی بین خود پیش بروند. این مساله به‌ویژه در یمن حائز اهمیت دوچندان برای عربستان است. هرگونه تشدید جنگ در سطح منطقه می‌تواند توافق شکننده آتش بس در یمن را به سرعت تبدیل به درگیری‌های دوباره کند.

از ۷ اکتبر، حوثی‌ها موشک‌ها و پهپادها را به سمت اسرائیل شلیک کرده‌اند که اکثر آنها توسط ایالات متحده و عربستان سعودی رهگیری شده‌اند. این گروه همچنین یک کشتی باری مرتبط با اسرائیل را توقیف کرده و هشدار داده است که تا پایان جنگ در غزه به این حملات ادامه دهد. برای ایران یک اقدام متعادل‌کننده بین فراتر رفتن از شعارهای مقاومت و عملگرا بودن و به خطر نینداختن وضعیت موجود می‌تواند دربردارنده ارزش راهبردی باشد. جمهوری اسلامی با تشکیل کشور مستقل فلسطینی همراه است، تمایلی به افزایش سطح تنش ندارد و از طرف سوم خواستار سرمایه‌گذاری‌های کلان عربستان هم هست.

بعید است با چنین فرمولی ایران و عربستان بتوانند به یک تفاهم و از آن مهم‌تر توافق بر سر ترسیم آینده منطقه پس از جنگ حماس و اسرائیل دست پیدا کنند. حتی اگر پای سرمایه‌گذاری‌های کلان عربستان در شرایط برقراری تحریم‌ها هم در میان باشد که البته این میزان سرمایه‌گذاری همچنان محل شک و تردید است که سعودی‌ها بخواهند و بتوانند چنین ریسکی را به جان بخرند. بنابراین نیاز است تا دیدگاه دو کشور درخصوص چگونگی حضور حماس در آینده فلسطین به یکدیگر نزدیک شود، آنگاه است که می‌توان انتظار داشت زمینه برای تفاهمات منطقه‌ای تهران و ریاض هم فراهم شود.

23302