پنجره فولاد امام رضا(ع) برای نخستین بار در چه دوره‌ای ساخته شد؟

رضا سلیمان‌نوری در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص المان پنجره فولاد حرم رضوی اظهار کرد: پنجره فولاد از آن دسته المان‌های خاص حرم رضوی است که اغلب زائران و مجاوران مشهد با آن خاطره‌های زیادی دارند. بر اساس اسناد موجود نخستین پنجره‌ فولاد به دستور شاهرخ میرزا تیموری در مسیرهای منتهی به روضه منوره ایجاد شد.

وی افزود: هدف از این امر این بود که افراد دارای عذر شرعی که امکان حضور در نزدیکی ضریح برایشان میسر نیست یا گنهکارانی که شرم حضور دارند، بتوانند ضریح را مشاهده کرده و در مقابل آن زیارت‌نامه بخوانند. این پنجره در ابعاد ۱۰۰ در ۱۲۶ سانتی‌متر و دارای یک چهارچوب و ۲ لت با میله‌های فولادی شبکه‌بندی شده و کتیبه نام سفارش‌دهنده و سازندگان بر صفحات بالا و پایین دو لَتِ پنجره به خط نسخ برجسته نوشته و زرکوب شده است.

این خراسان‌پژوه بیان کرد: نام استادان شیخ علی خودگر بخارایی، مولانا شمس طبسی، محمود کوفتگر و خواجه حسین زاهد در کتیبه پایین پنجره ذکر شده و همچنین در ۲ کتیبه پایین لت سمت راست، نام حاجی محمدبن‌علی حافظ اسفراینی مشاهده می‌شود.

سلیمان‌نوری تصریح کرد: بنا بر کتیبه دیگری که روی یک قطعه فلز در قسمت پایین درب نصب شده، این پنجره در سال ۹۸۴ با حمایت مالی محمد بیک موصلو ترکمان مرمت شده و خط آن را «حسن رضا ابن حاجی محمودالخادم» نوشته است. اطراف دو لَت به خط نسخ درود و صلوات بر پیامبر(ص) و امامان معصوم(ع) طلاکوب شده و در فاصله آن‌ها عبارت «القدره لله» تکرار شده که بر اثر مرور زمان آثاری از آن باقی‌ مانده است.

وی خاطرنشان کرد: با این همه برخی گمان می‌کنند که پنجره فولاد نخستین بار در دوره صفوی ساخته شده و طراحی و ساخت این پنجره را به شیخ بهایی نسبت می‌دهند که مستنداتی بر آن وجود ندارد.

این خراسان‌پژوه عنوان کرد: پنجره فولاد ذکر شده تا زمان حکومت ناصرالدین شاه قاجار در صحن انقلاب وجود داشت. اما در عهد ناصری، پنجره دیگری این بار از جنس برنز ساخته شد که جایگزین پنجره اول شد. دومین پنجره نیز تا اوایل انقلاب اسلامی در حرم مطهر وجود داشت، اما با توجه به فرسودگی و ساییده شدن برخی از قسمت‌های پنجره قدیمی و مشکلاتی که برای زائران به وجود آمده بود، مسئولان آستان قدس رضوی تصمیم گرفتند این پنجره را به موزه آستان قدس منتقل کرده و پنجره جدیدی را جایگزین آن کنند.

سلیمان‌نوری گفت: بنابراین سومین پنجره از جنس برنز در اوایل پیروزی انقلاب اسلامی ایران ساخته شده و جایگزین پنجره دوم شد که در پشت رواق توحیدخانه داخل صحن انقلاب اسلامی قرار دارد، اما غیر از پنجره فولاد اصلی که در صحن انقلاب قرار دارد به مرور زمان چند پنجره دیگر نیز در حرم مطهر ایجاد شده که معروف‌ترین آن‌ها، پنجره‌ای است که در صحن جمهوری اسلامی نصب شده است.

وی ادامه داد: ناگفته نماند که پنجره فولاد محلی برای اجتماع بیماران صعب‌العلاج، جویای بهبودی و حاجتمندان گرفتار نیز محسوب می‌شود تا جایی که بستن پارچه، قفل و زنجیر به شبکه های پنجره فولاد به تدریج تبدیل به یک سنت برای حاجتمندان و مراجعان به این محل شده است.

انتهای پیام