پشت پرده نمایش حمله نظامی اسرائیل

به واقع، نمایش حمله نظامی احتمالی رژیم اسرائیل بیشتر با هدف به شکست کشاندن روند مذاکرات هسته ای جاری از طریق ایجاد شکاف سیاسی بین طرف های اصلی مذاکره کننده با ایران است.

یک باور سنتی در میان نخبگان نظامی-امنیتی صیهونیستی وجود دارد که «هیچکس نمی تواند در مورد چگونگی حفظ امنیت ما قضاوت کند.» تفسیر این باور اینگونه است که آنها برای انجام یک عملیات نظامی پیشگیرانه نیاز به اجازه از آمریکا یا دیگران ندارند و بطور مستقل و در زمان مناسب اقدام لازم برای به اصطلاح دفع یک «تهدید وجودی» از جمله برنامه هسته ای ایران را انجام خواهند داد. اما پرسش عمومی در اسرائیل این است که عواقب چنین حمله ای چیست؟ فردای روز حمله به ایران چه اتفاقی برای اسرائیل خواهد افتاد؟

به واقع، نداشتن پاسخ مناسب به همین پرسش سال هاست که مانع از حمله نظامی اسرائیل به ایران شده است. در غیر این صورت تردیدی نیست که حتما اسرائیلی ها تاکنون و در همان مراحل اولیه فعالیت های هسته ای ایران (همانند حمله به تاسیسات اتمی اوسیراک عراق در سال 1981)، دست به اقدام نظامی می زدند. بر این مبنا، بحث در زمینه رسیدن ایران به نقطه «گریز هسته ای» و متعاقبا اقدام نظامی اسرائیل در این زمان خاص که مذاکرات هسته ای برای رفع تحریم ها در جریان است، بیشتر جنبه نمایشی داشته و با هدف به شکست کشاندن مذاکرات هسته ای صورت می گیرد، چون براستی چنین اقدامی نه تنها مانع از تداوم فعالیت های هسته ای پیشرفته ایران نمی شود، بلکه بنا به تجربه بر سرعت آن می افزاید.

هدف رژیم اسرائیل از طرح حمله به ایران شکاف در میان طرف های مذاکره کننده با ایران به ویژه آمریکا، فرانسه و حتی روسیه است تا به هیچ عنوان توافقی با ایران صورت نگیرد که متضمن حفظ برنامه هسته ای ایران به هر شکل ممکن باشد. این سه کشور (در کنارچین، آلمان و انگلیس البته با درجات کمتری) مخالف سرسخت پیشرفت برنامه هسته ای ایران به سمت تسلیحاتی شدن به دلایل ژئو استراتژیک و«مواضع هسته ای» خود هستند. آمریکا هسته ای شدن ایران را ورود به یک بازی دومینووار هسته ای شدن سایر کشورهای منطقه می بیند که می تواند به کل منطقه غرب آسیا سرایت کند و به تبع منافع این کشور را به لحاظ فروش تسلیحات متعارف به اعراب منطقه، تضمین امنیت متحدین سنتی اش، و امنیت انرژی بین المللی به خطر اندازد. فرانسه و روسیه هم در یک قالب پرستیژی، دسترسی به تسلیحات هسته ای را یک منبع مهم قدرت ملی می دانند و در هر شرایطی مخالف ورود کشور دیگری به کلوپ دارندگان سلاح هسته ای هستند.

در این بین، روایت اخلالگری فرانسوی ها در روند مذاکرات سابق و جاری به عنوان کاسه داغتر از آش جالب توجه است. آنها همواره این نگرانی را طرح می کنند که شکست مذاکرات منجر به حمله نظامی اسرائیل به تاسیسات هسته ای ایران می شود و این امر متعاقبا آمریکا را مجبور به جنگ با ایران به منظور پشتیبانی از اسرائیل می کند. نتیجه اینکه کل منطقه به یک جنگ ناخواسته وارد می شود که برای امنیت اروپا بسیار خطرناک است. بر این مبنا، غربی ها با محوریت آمریکایی ها و فرانسوی ها سعی در هدایت روند مذاکرات به سمت مهار برنامه هسته ای ایران تحت کنترل آژانس بین المللی انرژی اتمی دارند تا به اصطلاح از این طریق توجیه حمله نظامی اسرائیل را خنثی کنند.  

اما پیگیری چنین سیاستی آیا عملی و یا اساسا به نفع طرف های درگیر در موضوع هسته ای ایران است. اخیرا اسحاق بن اسرائیل برنامه ریز اصلی حمله نظامی اسرائیل به رآکتور هسته ای عراق در مصاحبه ای اعلام کرد که «تلاش های بنیامین نتانیاهو برای متقاعد کردن دولت ترامپ برای خروج از توافق هسته ای 2015 با ایران بدترین اشتباه استراتژیک در تاریخ اسرائیل بود.» از یک نگاه واقع بینانه چنین بحثی کاملا صحیح است، چون اجرای این سیاست برخلاف تصورات جاری نتیجه برعکس داده و خود منجر به تقویت و توسعه گسترده برنامه هسته ای ایران شد. حتی چندین نوبت اقدامات خرابکارانه رژیم اسرائیل در مورد تاسیسات هسته ای ایران بر روند تسریع برنامه اتمی در ابعاد گوناگون از جمله افزایش انباشت ذخایر اورانیوم سه و نیم درصد و گسترش غنای آن به 20 و 60 درصد، تولید فلز آلومینیوم و بکارگیری سانتریفیوژهای پیشرفته تر از سوی ایران افزود.

رژیم اسرائیل با این مفروض که سرانجام هر برنامه هسته ای مستقل به تسلیحات هسته ای ختم می شود، به نوعی تقلب تاریخی دهه 1960 و 1970 خود را در مورد ایران شبیه سازی می کند. در آن دوران، اسرائیل با پنهانکاری و فعالیت های فوق سری هسته ای به سلاح اتمی دست پیدا کرد تا به اصطلاح بقای دولت یهود را تضمین کند. از این لحاظ، اسرائیلی ها به اشتباه داستان هسته ای شدن خود را شبیه داستان برنامه هسته ای ایران می بینند که در یک محیط ناامن و با توجه به تنهایی استراتژیک برای حفظ بقای دولت خود به ناچار به آن سمت کشیده می شود. به همین دلیل، اسرائیلی ها خواهان هیچگونه ریسکی در این زمینه نیستند و سیاست توقف کامل برنامه هسته ای ایران را دنبال می کنند که تهدیدی برای آنها نباشد.

بی تردید، هدف اصلی رژیم اسرائیل از نمایش حمله نظامی به ایران در روند مذاکرات جاری، ایجاد شکاف بین مذاکره کنندگان و به شکست کشاندن هرگونه توافق هسته ای بین ایران و قدرت های بزرگ است که می تواند منجر به حفظ برنامه هسته ای ایران و همزمان افزایش عیار قدرت ملی ایران در منطقه می شود. بنابراین تیم مذاکره کننده ایرانی باید بی اعتنا به چنین تهدیداتی به مذاکرات خود برای دستیابی به اهداف منافع ملی ادامه دهد که همزمان حفظ برنامه هسته ای و رفع تحریم های ظالمانه است. حتی اگر حمله ای هم صورت گیرد این اسرائیل است که باید نگران وضعیت امنیتی-سیاسی خود در فردای حمله به کشور بزرگ، تاریخی و تمدن ساز ایران باشد. به واقع، عواقب امنیتی پاسخ گسترده موشکی و همزمان ایران و متحدین منطقه ای اش که خاک اسرائیل را در محاصره خود گرفته اند، برای این کشور فاجعه بار خواهد بود.

اما شاید مهمترعواقب سیاسی پاسخ نظامی ایران باشد که خود می تواند یک نقطه عطف در به خطر افتادن موجودیت دولت یهود باشد. نخست، منجر به  شکاف در جوامع عربی شده و مسئله عادی سازی روابط رژیم های محافظه کار عربی با اسرائیل که سالها به دنبال آن بوده را به چالش می کشد.  دوم، منجر به مهاجرت جمعیت از اسرائیل می شود که «فرهنگ عمیق ترس» بر آن حاکم بوده و اینگونه موجودیت و بقای دولت اسرائیل زیر سئوال می رود. سوم، شکاف های قومی، افراط گرایی و بی ثباتی در منطقه را افزایش می یابد که این خود به ضرر امنیت جهانی، به ویژه در حوزه امنیت انرژی بین المللی است. اینها و موارد غیرقابل پیش بینی دیگر، واکنش قدرت های بزرگ علیه اسرائیل و انزوای این رژیم در منطقه را در پی خواهد داشت. 

* دکتر کیهان برزگر، استاد روابط بین الملل