ویروس‌ها چگونه نام‌گذاری شدند؟

ایرنا زندگی: شاید دانستن پاسخ این سوال برای شما نیز جذاب باشد که دانشمندان بر چه اساسی ویروس‌های جدید را نام‌گذاری می‌کنند؟ بهتر است بدانیم، نام‌گذاری ویروس‌های یافته شده، خود یک پروسه جدی و تخصصی است که محققان بر اساس چهارچوب و پایه‌های علمی ویروس‌های جدید را نام‌گذاری می‌کنند، نه بر اساس سلایق شخصی. «ایرنا زندگی»، نام‌گذاری ۷ مورد از ویروس‌ها را طبق مطالعات ریدرزدایجست انجام شده، گردآوری کرده است. در این شرایطی که همه جا صحبت از ویروس‌ها است شاید متوجه این موضوع شده باشید که یک ویروس ممکن است چند تا اسم داشته باشد، یکی اسم علمی و دیگری اسمی که عموم مردم، ویروس را خطاب می‌کنند. طبق گزارش بی‌بی‌سی فیوچر، اسم‌های علمی ویروس‌ها توسط «کمیته بین‌المللی آرایه‌شناسی ویروسی» نام‌گذاری می‌شود که بر اساس سایز و شکل ویروس است. اما اسم‌های عمومی که در بین مردم رواج بیشتری دارد، گرفته شده از قسمتی اسم علمی است که با لحجه‌ها، گویش‌ها و زبان‌ها مختلف ترکیب می‌‍شود و در بین مردمان آن منطقه رواج می‌یابد.

CoV-۲

در این روز‌هایی که مستند‌های بسیاری درباره‌ی کوید۱۹ ساخته شده است شاید بدانید که ابتدا در ووهان چین به این ویروس «ناول کروناویروس» می‌گفتند که به معنی «کروناویروس جدید» بود. به گزارش بی‌بی‌سی فیوچر، کوید ۱۹ را سپس به «Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus Two» نام خواندند که به اختصار SARS-CoV ۲ نامیدند این نام منعکس کننده این است که یکی از خانواده‌های بیماری سارس است. دانشمندان دریافتند که این نام خیلی مشابه نام ویروس سارس که در سال ۲۰۰۳ در چین رواج داشته و باعث وحشت نیز می‌شود، پس تصیمیم بر آن شد که تغییراتی را لحاظ کنند؛ اما در این زمان نام‌های زیادی بدون هیچ اساس علمی، رواج یافتند، مانند ویروس چینی و آنفولانزای ووهان، که طبق گزارش سازمان جهانی سلامت (WHO)، این نام‌ها نژادپرستانه و برای ضربه زدن به اقتصاد، مردم و ملیت یک کشور طراحی شدند. در آخر سارس از ابتدای نام «SARS-CoV ۲» حذف شد و سال کشف ویروس بر روی آن اثر گذاشت و حالا ما آن را با نام «CoV-۱۹» می‌شماسیم.

H۱N۱

این همان آنفولانزای فصلی‌ای است که در پاییز گذشته ایران بسیاری را درگیر کرد؛ ولی کشنده نیست. این ویروس نیز نام طولانی‌ای دارد، نام علمی آن (H۱N۱) A/California/۰۴/۲۰۰۹)) است. دستورالعملی که سازمان بهداشت جهانی در سال ۱۸۹۰ تصویب کرد به این صورت بود که نام ویروس‌ها باید طبق میزان آلودگی، مکانی که منشاء ویروس است، سال کشف، سال به وجود آمدن و نوع پروتئینی که در آنتی‌ژن آن وجود دارد، به صورت اعداد بیان شوند. در اسم علمی این ویروس آمده است که این آنفلوانزا شایع نوع A است که برای اولین بار در سال ۲۰۰۹ در کالیفرنیا کشف شد، این چهارمین ویروس در نوع کشف شده خود است و پروتئین‌های خاص آن هماناگلوتینین نوع ۱ و نورآمینیداز است. این آنفلوآنزا همچنین به عنوان آنفلوانزای خوکی معروف است؛ زیرا شبیه ویروس‌هایی است که به طور معمول در بین خوک‌ها مشاهده میشود؛ اما در واقعیت این بیماری هنگام خوردن گوشت خوک آلوده به انسان منتقل نشده بود، این نام (آنفولانزای خوکی) برای کشاورزان گوشت خوک مشکلات فروش را، ایجاد کرد. چندین کشور از جمله چین، روسیه و اوکراین؛ حتی واردات گوشت خوک از مکزیک را نیز ممنوع کردند.

MERS_CoV

نام این کروناویروس (CoV رسمی در انتهای آن) مخفف سندرم تنفسی خاورمیانه است. دکتر کیجی فوکودا، معاون مدیر کل امنیت بهداشت در سازمان بهداشت جهانی، در سال ۲۰۱۵ برای پاسخ به تصمیم این سازمان برای تغییر استاندارد‌های نامگذاری خود برای ویروس ها، گفت: “برخی از این نام‌ها با تشدید اثرات منفی بر جوامع و اقتصاد آن‌ها همراه است». یعنی، وقتی نام ویروس‌ها بر اساس مکانی است که ویروس در آنجا کشف شده، این امر میتواند منجر به بروز عواقب ضد اجتماعات مذهبی و قومی شود. موانعی برای سفر، تجارت نیز ایجاد می‌کند.

HIV

ویروس نقص ایمنی انسان (HIV) باعث بیماری بنام سندرم نقص سیستم ایمنی اکتسابی (ایدز) میشود که در حال حاضر حدود ۱.۱ میلیون نفر در ایالات متحده به آن مبتلا هستند. به اندازه کافی وحشتناک است که وقتی HIV در دهه ۱۹۸۰ برای اولین بار ظاهر شد، با مردان همجنسگرا (اشتباه) برابر شد و بیماری کمبود ایمنی مرتبط با همجنسگرا یا GRID نام گرفت. طبق گزارش پاسفیک‌استاندارد، تا زمانی که دانشمندان متوجه شدند که این افراد نیز دگرجنسگرا و هموفیلی را نیز آلوده میکنند، رواج ایدز ادامه یافت. متأسفانه، براساس گزارش بیبیسی فیوچر، نام اولیه نه تنها توهین آمیز بود؛ بلکه تلاش‌هایی را برای کنترل آن (توسط کنگره) نیز مختل کرده باشد؛ زیرا این مسئله به عنوان یک «مسئله طاقت فرسا» شناخته شده است.

Avian Flu

ویروس‌هایی که در پرندگان ظاهر میشوند به ندرت به انسان منتقل میشوند. دو نوع آنفلوانزای مرغی وجود دارد که نگرانی زیادی را ایجاد کرده است. طبق اعلام مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، یکی از این اولین بار در سال ۲۰۱۳ در چین ظاهر شد و با نام H۷N۹ آسیایی نامگذاری شده است، که برای آنفلوانزای مرغی نوع الف (H۷N۹) کوتاه مدت است. آسیا جایی که این ویروس از آن سرچشمه گرفته است، الف برای نوع آنفلوانزا و H۷N۹ برای انواع پروتئین‌های هموگلوتینین و نورآمینیداز موجود در آن. نوع دیگر اولین بار در سال ۱۹۹۷ در انسان تشخیص داده شد و طی این سال‌ها چندین تجدید حیات نیز داشته است. این بیماری آنفولانزای مرغی الف بسیار بیماریزا (H۵N۱) است؛ حتی اگر برای مدت زمان کمی باشد.

منبع: reader’s digest، bbc future، سازمان جهانی سلامت، پاسفیک استاندارد