وقتی دلال‌ها روی داوران فشار می‌آورند!

سپهر ستاری: سعید مظفری زاده، یکی از داوران خوبی بود که در دهه ۸۰ به فوتبال ایران وارد شد و همیشه جزو داوران خوب فوتبال بود. سوت های کم نقص او باعث شد تا او دربی پایتخت را هم قضاوت کند و جزو داوران ایرانی باشد که پس از مدت ها، قضاوت دربی را بر عهده داشتند. مظفری زاده در سال های اخیر ساکن کانادا شده اما لیگ ایران و وضعیت داوری اش را پیگیری می کند. همین موضوع بهانه ای شد تا در کافه خبر خبرآنلاین، از مشکلات داوری در ایران و حواشی آن در فصل جاری بگوید.

در لیگ امسال، تا هفته پنجم قضاوت ها خوب بود و نهایتا  چند اشتباه انگشت شمار را دیدیم اما بعد از آن اشتباهات داوران زیاد شد. دلیل آن چه بود آیا این تعریف و تمجیدها باعث شد؟

هفته های اول تب و تاب بازی ها زیاد نیست و تیم ها خود را پیدا نکرده اند و رفتار هیجانی ندارند. اما هرچه رو به جلو برویم حساسیت بیشتر می شود. از هفته پنجم به بعد چند مربی جابه جا شدند و هرچه لیگ رو به جلو برود، فشار روی داور، مربی و تیم ها هم بیشتر می شود. این موضوع جدیدی نیست و اگر به  آرشیو سال های قبل رجوع کنید، می بینید در گذشته هم همین بوده و ۱۰ سال پیش هم چنین ماجراهایی وجود داشته، دارد و خواهد داشت. چون این یک کار انسانی است پس خطای انسانی هم در آن هست اما زمانی تحول اساسی رخ می هد، که چیزی فراتر از کنترل انسانی وجود داشته باشد که وار یا سیستم رادیویی هستند. در فوتبال ایران اماهیچکدام را نداریم و نباید انتظار داشته باشیم که اتفاق خاصی رخ بدهد.

یکی از معضلات اصلی همین سیستم رادیویی است که علیرضا فغانی هم به آن اشاره کرد؛ این سیستم چقدر هزینه دارد و چرا وارد نمی شود؟

اگر چه این سیستم هزینه بر است اما مشکل اصلی، بحث هزینه آن نیست. مشکل بعضی زیر ساخت هایی است که متاسفانه در خیلی از ورزشگاه ها نداریم. اگر برنامه های تحلیلی فوتبال را ببینیم بعضی ورزشگاه ها حتی یک دوربین معمولی که بازی را در تلویزیون نشان دهد هم ندارند. در زمان ما البته سیستم رادیویی هم وارد شد اما این سیستم، با گذشت زمان مستهلک می شود و دیگر وارد نشد. از طرفی هم محدودیت واردات داریم و بعضی شرکت ها آن را به ایران نمی فروشند و بحث فدراسیون هم هست که برای این موضوع بودجه صرف نمی کنند. فدراسیون می تواند پیگیر باشد و این سیستم را بخرد اما هم در بخش مادی و هم حقوقی و زیر ساخت، در همه سیتسم ها مانند رادیویی که ساده ترین تا وار که پیچیده ترین آن است اقدام کند.

علیرضا فغانی در صحبت های چندی پیش خود گفت که در استرالیا، هفت یا هشت داور وسط هستند که مشخص اند و یک داور چرخشی هم هست اما در لیگ ایران این تعداد خیلی زیاد است، اصلا چند داور وسط داریم و آیا برای لیگ ما کافی هستند؟

درباره این سوال نمی توانم آمار دقیقی بدهم چون کمیته داوران هم هنوز آمار مشخصی نداده. سال های قبل مشکلی وجود داشت که به کمیته داوران فعلی رسید. آن هم این بود که کمیته داوران تعداد زیادی داور را بی هیچ ضابطه و اصولی، از لیگ های پایین به لیگ برتر وارد کرد. دلیل اصلی آن هم این بود که نظر مثبت هیئت ها را برای رای در انتخابات به دست آورند. موضوعی که کاملا علنی بود و نمی توان آن را انکار کرد. وقتی تعداد زیادی داور یعنی حدود ۱۸۰ داور در لیگ ۱۶ تیمی قضاوت کنند چطور می توان آن ها را مدیریت کرد؟  در استانداردهای بین المللی داورهای وسط و کمک و… در یک چارچوب و استاندارد تعیین شده فعالیت می کنند که باید چه مدت زمانی در زمین باشند تا امادگی داشته باشند و چینش ها بر اساس چنین معیارهایی است.

 بعضی کشورها هم در آسیا این موضوع را رعایت می کنند اما در اینجا رعایت نشد و تعئادی کمک بی هیچ تجربه وارد لیگ شدند. این موضوع هم باری شد روی کمیته داوران فعلی و آن ها سعی کردند کمی آن را تعدیل کنند اما دستشان انقدر باز نبود. چون هیئت ها و داوران روی کمیته داوران فشار می آوردند که این مشکلات هم از کمیته قبلی به ارث رسید.

یعنی این اتفاق ها از سوی نفراتی مانند حیدر بهاروند و تیمی که هستند رخ داد؟

فدراسیون دست یک مجموعه است و این مجموعه با یکدیگر در ارتباط اند. این رابطه ای بود که بین همه تقسیم شد که رئیس کمیته داوران به هیئت رئیسه قول داد و با روسای هیئت ها قول و قرار گذاشتند و کسی هم نمی تواند آن را تکذیب یا کتمان کند. چون این موضوع خیلی علنی بود و باری روی دوش کمیته فعلی گذاشت.

چندی پیش وحید صالحی، حرف های عجیبی درباره فساد سیستماتیک در داوری زد؛ صراحتا بپرسیم حرف های او را قبول دارید؟

درباره فساد باید بگویم به شدتی که وحید گفت نه. اینکه فساد سازمان یافته هست را قبول ندارم. اما در هر مجموعه هم افراد خوب حضور دارند و هم افراد بد. به نظرم دلال هایی که هستند پس از ابلاغ و چینش داوران، از طریق بعضی کانال ها در سیستم اداری به لیست دست پیدا می کنند، و بعد به داور زنگ می زنند و به او فشار می آورند که شاید وحید صالحی هم به چنین مواردی برخورد کرده. من اعتقادی به فساد سیستماتیک ندارم چون سال ها در این حوزه کار کرده ام و چنین موضوعی را ندیده ام. ایشان گفت که مدارکی را به فدراسیون داده و فدراسیون هم باید بررسی کند و اگر موردی باشد، مسئولان قضایی و حراست فدراسیون با آن برخورد کنند اما نمی توان برای ضعف یک نفر یک مجموعه را زیر سوال برد.

بیشتر بخوانید:

قضاوت غیرقانونی در بازی استقلال و نود ارومیه!

الان افرادی که در کمیته داوران و دپارتمان داوری هستند، از دوستان شما هستند و آن ها را می شناسید، آیا با این فضا می توان امید داشت داوری نسبت به ۴ یا ۸ سال گذشته تغییر کند؟

در دهه ۸۱ واقعا سیستم داوری خوب پیش می رفت که از زمان اقای نظری و عنایت  و عسکری اتفاقات خوبی افتاد. اما متاسفانه تغییر و تحولات، و کمیته شدن و بحث اعضای هیئت رئیسه و مجمع باعث شد داستان به سمتی برود که منافع فردی بر جمعی و صنفی غلبه کند، و کار از دست خارج شود و داوری لطمه خورد. داوری ما طوری بود که در ده سال پیش بیشترین داور الیت در آسیا را داشتیم و بیشترین قضاوت های حساس آسیا را داوران ما انجام می دادند. اما تا یکی دو سال پیش فقط فغانی را داشتیم و الان هم بنیادی فر وارد لیست شده واختلاف زیادی با آسیا داریم. این موضوع نتیجه فرد گرایی است که افراد داشتند و لطمه زدند. اما مجموعه فعلی واقعا از بطن خود داوری است، آن ها مسلط و کار کشته هستند که هم رضا سخندان و هم آقای افشاریان بر کار خود مسلط اند. اگر فدراسیون و تیم ها حمایت کنند، می توان شاهد تحول داوری در دراز مدت بود.

اگر بخواهیم خوش بینانه بگوییم، شاید در ده سال آینده هم به جایگاه داوری در دهه ۸۰ و نود نرسیم. برادران حیدری ۴۰ ساله شده اند و موعود بنیادی فر هم ۴۰ سال سن دارد. یعنی نفراتی که باید جایگاه شما را می گرفتند سوختند. فقط یکی دو نفر جوان داریم؛ می توان به آن ها امیدوار بود؟

ما استعداد داوری زیادی در کشور داریم و فضای فوتبالی هم آنقدر جذابیت دارد که افراد سمت آن بیایند. اگر مدیریت درستی بر موضوع حاکم باشد شرایط خوبی پیش می آید و نباید اگر داوری رفت، حسرت پایان دورانش را بخوریم بلکه با وجود این استعدادها باید با یک مدیریت درست، نفرات جدید را جایگزین کنیم. تحقق این موضوع هم زمان می برد اما به شرط مدیریت درست، ثبات و کار تدوین شده می توان به آن دست یافت. ما باید از الان استعدادیابی کنیم و آن ها را به AFC معرفی کنیم.

یعنی از الان می توانیم امیدوار به حضور در جام جهانی ۲۰۲۶ باشیم؟

حقیقتا نه چون داوران ما سنشان بالاست. اگر روی داور جوان سرمایه گذاری کنیم بله. از طرفی AFCبا رفتن افرادی مانند فغانی سهمیه را به کشور نمی دهد چون قوانین خودش را دارد. زمان ما وقتی داوران خوب بودند، از کشوری مانند کره یا ژآپن دو یا سه نفر انتخاب می کردند. آن ها به استعداد و توانایی فرد توجه می کنند. در جام جهانی اما ۵ سهمیه داده می شود که شانس زیادی برای کسانی که پشت فغانی هستند نمی بینم. چون از نظر کنفدراسیون آسیا، آن ها سن بالایی دارند و سرمایه گذاری روی آن ها سخت است.

با این وصف، اگر داوران جهان هم زودتر وارد این پروسه نشوند، سنشان بالا می رود و جا می مانند؟

بله باید امسال هم این کار انجام می شد که داوران جوان را به مرور وارد لیست می کردند. چون afc قبلا با این داوران کار کرده و اگر توانایی خود را ثابت کنند، وارد لیست می شوند و پله پله بالا می آیند. چند سال پیش فغانی نفر دوم یا سوم لیست بود اما بازی های حساس را به او می دادند چون کنفدراسیون فوتبال آسیا سیستم خاص خود را دارد و به رده نگاه نمی کنند.

در هفته های اخیر داوران در لیگ برتر، اشتباهات زیادی داشته اند که حاشیه ساز هم شده؛ دلیل اصلی آن را چه می دانید؟

دلیل اصلی آن، حواشی زیاد است. شما ببینید الان داوران باید برای هفته بعد آماده باشند اما از همین هفته چند مدیر و مربی درباره داوری صحبت می کنند. این صحبت ها، فشار را زیاد می کند و از طرفی داوران می بینند که  اشتباهات چه هجمه ای برایشان ایجاد کرده و نتیجه آن می شود نبود ارامش و بالا رفتن ضریب اشتباهات.

به نظر می رسد کاریزمای خود داور هم در این موضوع تاثیر داشته باشد. مثلا خود علیرضا فغانی اشتباه می کند اما آنقدر محکم می ایستد که کسی اعتراض نمی کند. در بقیه داوران اما آن کاریزما را نمی بینیم و آن ها اشتباه می کنند.

بدترین چیز برای یک داور، نداشتن اعتماد به نفس است. داوران ما باید اعتماد به نفس خود را بالا ببرند و این تغییر فضا وظیفه فدراسیون است اما اتفاق نمی افتد. داوران ما باید به فکر خودشان باشند و این اعتماد به نفس را داشته باشند که بتوانند قضاوت کنند. اگر داور تحت تاثیر باشد یا بابت اشتباه احتمالی ترس بر او حاکم شود، ضریب خطایش بالا می رود و نتیجه معکوس حاصل می شود.

یک سوال هم درباره علیرضا فغانی بپرسیم؛ آیا می توانیم به حضور او در جام جهانی امیدوار باشیم؟

نقطه اوج فغانی، جام جهانی قبل بود اما الان هم از آن اوج فاصله نگرفته. اما شرایط سنی و ورود داوران جوان از کشورهای دیگر کار را سخت می کند. البته خوش بختانه یکنواختی عملکرد او و تیمش باعث شده جایگاه خود را حفظ کنند و احتمال اینکه در جام جهانی باشد را زیاد می دانم. اما اینکه در جام جهانی تا چه مرحله ای بروند به شرایط داوران آنجا، خصوصیت و شرایط آن ها بستگی دارد.

عملکرد داوران در دربی را چطور دیدید؟

به نظرم عملکرد کمک داورها، فوق العاده بود. کمک ها چه در آفساید گیری و خطاها، و چه همکاری با داور وسط خیلی خوب بودند که در چند مورد هم نظر خود را هم گفتند. از همه مهم تر اصلا تحت تاثیر قرار نگرفتند و در صحنه ای که بعدا گفتیم پنالتی بود، دیدم چه  اعتراضی شد که کمک آفساید نگرفته اما داور تحت تاثیر نبود و دیدیم که تصمیمش هم درست بود.

در نیمه اول هم در صحنه ای که مجیدی گفت اگر آفساید بود فوتبال را کنار می گذارم، کمک داور تصمیم خوب و درستی گرفت. داور هم در بازی خوب بود اما در صحنه حساس نیمه دوم تمرکزش را از دست داد. داوران باید صحنه ای که رخ می دهد را همان جا فراموش کنند اما موعود تمرکزش را از دست داد.

بیشتر بخوانید:

عزیزی خادم دوباره در اردوی رقیب پرسپولیس!/عکس

عزیزی‌خادم ضد پرسپولیس کار می‌کند!/عکس

مربی استقلالی‌ها پای پرواز تیمش را تنها گذاشت!

۲۵۷ ۲۵۱