واکنش ارمنستان،ترکیه و جمهوری‌آذربایجان به نسل‌کشی خواندن کشتار ارامنه از سوی بایدن

سرژ سرکیسیان، رئیس جمهور ارمنستان اقدام بایدن را “شجاعانه و الهام بخش” توصیف کرد. ریاست جمهوری ارمنستان در فیس بوک نوشت: “روند شناسایی و محکومیت نسل کشی ارامنه به جلوگیری از نسل کشی به عنوان یک جنایت علیه بشریت و از بین بردن مجازات مجازات در سراسر جهان کمک خواهد کرد.”

وزارت خارجه ارمنستان نیز گفت: “ما از اظهارات رئیس جمهور بایدن در روز بزرگداشت نسل کشی ارامنه استقبال می کنیم ، رئیس جمهور ایالات متحده به روشنی جنایات دسته جمعی انجام شده علیه مردم ارمنستان در اوایل قرن 20 را به عنوان نسل کشی دانست.” وزارتخانه این اقدام بایدن را سهم قابل توجهی در به رسمیت شناختن جهانی نسل کشی ارامنه در سال 1915 و جلوگیری از قتل عام بعدی دانست.

نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان هم از اقدام «بسیار قاطع در برابر عدالت و حقیقت تاریخی» آمریکا استقبال کرد و آن را «یک پشتیبانی بی‌بدیل از بازماندگان قربانیان نسل‌کشی ارامنه» نامید.

وی گفت این حرکت آمریکا در به رسمیت شناختن نسل‌کشی، «یک نمونه دلگرم‌کنده برای همه کسانی است که می‌خواهند یک جامعه بین‌المللی منصف و مداراجو ایجاد کنند.»

 پاشینیان در نامه‌ای به بایدن گفت که به رسمیت شناختن نسل کشی موضوع ارمنستان پس از جنگ سال گذشته در قره باغ یک مساله امنیتی است.

 در نامه پاشینیان که در وب سایت او منتشر شده آمده است: “به رسمیت شناختن نسل کشی امری بحق، عدالت تاریخی و امنیتی برای جمهوری ارمنستان است، به ویژه با توجه به حوادثی که سال گذشته در منطقه ما اتفاق افتاد.” . درگیری شش هفته‌ای میان نیروهای آذری و ارمنی قومی در قره باغ و مناطق اطراف آن با توافق روسیه با توافق در ماه نوامبر متوقف شد و قفل کردن دستاوردهای ارضی آذربایجان با حمایت متحد نزدیک آن ترکیه بود. باکو گفت که اظهارات بایدن “نمایش نادرست حوادث ۱۰۰ سال پیش است”.

در همین حال رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، بدون اشاره به نام جو بایدن «اشخاص ثالث» را به مداخله در امور ترکیه متهم کرد.

اردوغان در پیامی به کلیسای ارامنه در استانبول گفت: «هیچ‌کس سودی نمی‌برد که این بحث‌ها، که باید توسط مورخان انجام شوند، توسط اشخاص ثالث سیاسی شده و به عنوان ابزاری برای مداخله در کشور ما استفاده شوند.»

مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه، نیز در واکنش گفت کشورش «نیاز به درس افراد دیگر درباره تاریخ خودش ندارد.»

چاووش‌اوغلو همچنین اندکی پس از اعلام پیام رئیس‌جمهور آمریکا در توئیتی نوشت: «کلمات نمی‌توانند تاریخ را تغییر دهند یا بازنویسی کنند.»

وزارت خارجه ترکیه نیز سفیر آمریکا، دیوید ساترفیلد را احضار کرد.

وزارت خارجه ترکیه اعلام کرد که معاون وزیر خارجه این کشور، سادات اونال به سفیر آمریکا گفته است که این اقدام بایدن هیچگونه مبنای قانونی ندارد و باعث ایجاد “خدشه‌ای در روابط می‌شود که ترمیم آن سخت خواهد بود.”

یک منبع در وزارت خارجه ترکیه گفت: “واکنش شدید ما به سفیر ابراز شد، به وی اطلاع داده شد که ما این گفته را غیرقابل قبول، فاقد هرگونه مبنای تاریخی و قانونی می‌دانیم، بنابراین ما آن را کاملاً رد و محکوم می‌کنیم.”

در بحبوحه تنش میان واشنگتن و آنکارا، سفارت ایالات متحده در این کشور با اشاره به اعتراض‌های احتمالی، اعلام کرد که مأموریت دیپلماتیک برای خدمات معمول از ۲۶ تا ۲۷ آوریل تعطیل است.

این سفارتخانه در بیانیه‌ای گفت: تظاهرات یا اعتراضات ممکن است به دنبال بیانیه ۲۴ آوریل کاخ سفید در به رسمیت شناختن نسل کشی ارامنه در دوران عثمانی رخ دهد. به عنوان یک اقدام احتیاطی، سفارت آمریکا در آنکارا، سرکنسولگری ایالات متحده در استانبول، کنسولگری در آدانا و آژانس کنسولی آمریکا در ازمیر برای خدمات شهروندی و ویزا دوشنبه ۲۶ آوریل و سه شنبه ۲۷ آوریل بسته خواهند شد.

الهام علی‌اف، رئیس جمهوری آذربایجان نیز اقدام بایدن را “اشتباه تاریخی” خواند. علی‌اف در تماس تلفنی با همتای ترک خود، طیب اردوغان این اقدام جو بایدن را که به مناسبت صد و ششمین سالگرد کشتار ارامنه بود، محکوم کرد.

در بیانیه‌ ریاست جمهوری آذربایجان آمده است: “رئیس جمهور الهام علی‌اف این اقدام را یک اشتباه تاریخی و غیر قابل قبول می‌داند”.

از سوی دیگر وزارت خارجه جمهوری آذربایجان نیز در بیانیه‌ای گفت: “جعل تاریخ، تلاش برای بازنویسی تاریخ و استفاده از آن برای فشارهای سیاسی غیرقابل قبول است.”

بنا به برخی منابع حدود ۶۰۰ هزار تا یک و نیم میلیون ارمنی حد فاصل سال‌های ۱۹۱۵ تا ۱۹۲۳میلادی به دست امپراتوری عثمانی کشته شدند. ترکیه کشته شدن ارامنه در جنگ جهانی اول از سوی امپراتوری عثمانی را می‌پذیرد اما شمار کشته شدگان را بسیار کمتر می‌داند و این رویداد را نه یک نسل‌کشی برنامه‌ریزی شده بلکه جزو پیامدهای طبیعی جنگ برمی‌شمارد.

بیش از۲۰ کشور و شمار زیادی از مورخان در جهان کشتار و تبعید ارامنه ساکن در سرزمین‌های تحت کنترل امپراتوری عثمانی در دوران جنگ اول جهانی را به عنوان مصداق بارز «نسل‌کشی» به رسمیت می‌شناسند؛ رویکردی که به شدت مورد اعتراض آنکارا است.

310 310