همکاری جدید ایران و روسیه / محورهای توافق جدید تهران و مسکو چیست؟

کریدور حمل و نقل شمال به جنوب؛ از محور‌های مهم مشارکت ایران و روسیه

“تایمز مسکو” با اشاره به این که یکی از ارکان مرکزی مشارکت تهران – مسکو کریدور حمل و نقل شمال به جنوب خواهد بود می‌نویسد:”این یک پروژه زیرساختی حیاتی است که تجارت بین ایران، روسیه و چندین شریک منطقه‌ای و بین‌المللی را تسهیل می‌کند. این سرمایه گذاری استراتژیک در شبکه‌های حمل و نقل به وضوح نشان دهنده عزم مسکو و تهران برای تقویت روابط تجاری و تامین منافع متقابل در سال‌های آینده و مقابله موثر با تحریم‌های غرب است”.

انرژی؛ هسته اصلی مشارکت تهران – مسکو

این روزنامه روسی در ادامه با اشاره به این که علاوه بر حمل و نقل حوزه “انرژی” هسته اصلی مشارکت تهران – مسکو خواهد بود می‌افزاید:”به دلیل تحریم‌های اعمال شده توسط غرب که دسترسی روسیه و ایران به بازار‌های غربی را محدوده کرده، هر دو کشور به دنبال راه‌های جایگزین برای تقویت بخش انرژی خود هستند. روسیه با ذخایر عظیم نفت و گاز طبیعی خود، توسعه صنعت انرژی ایران، حمایت از اکتشاف، حفاری و زیرساخت‌ها را تقویت کرده است. به عنوان بخشی از توافق جدید، انتظار می‌رود چندین شرکت روسی سرمایه‌گذاری هنگفتی در بخش انرژی ایران داشته باشند که به مدرنیزاسیون و گسترش قابلیت‌های ایران کمک خواهد کرد. مقام‌های ایرانی نسبت به چشم انداز این سرمایه گذاری‌ها به ویژه در زمینه افزایش تقاضای انرژی در آسیا ابراز خوش بینی کرده اند. فراتر از نفت و گاز، دو کشور برای تنوع بخشیدن به اقتصاد خود از طریق تامین بازار‌های جدید در آسیا به ویژه هندوستان با یکدیگر همکاری می‌کنند تا با تقویت یکپارچگی بیش‌تر در اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) وابستگی خود را به بازار‌های غربی کاهش دهند. موقعیت استراتژیک ایران، آن کشور را به مسیر ترانزیتی کالا بین اروپا و آسیای مرکزی و تا چین و هند تبدیل کرده است”.

همکاری نظامی یکی از ویژگی‌های تعیین کننده مشارکت ایران و روسیه 

“تایمز مسکو” در ادامه گزارش خود با اشاره به این که روسیه و ایران به مهم‌ترین تامین کنندگان تسلیحات مورد نیاز یکدیگر به ویژه در فناوری پیشرفته پهپادی تبدیل شده اند می‌نویسد:”عرضه پهپاد‌های تهران که در داخل جمهوری تاتارستان روسیه تولید می‌شود، به طور قابل توجهی دو طرف را از نظر مالی و نظامی تقویت کرده است. در نتیجه، ایران جایگاه خود را به عنوان یک قدرت منطقه‌ای تعریف کرده که قادر به مقابله با تهدیدات در خاورمیانه، از جمله تهدیدات ناشی از مداخلات نظامی غرب و مهار تلاش‌های ایالات متحده برای محدود کردن توانایی ایران به منظور به دست آوردن نفوذ ژئوپلیتیکی در منطقه است. این موضوع غرب را به شدت نگران کرده است، زیرا اتکای مسکو به پهپاد‌های کم‌هزینه و کارآمد، همراه با تحریم‌های غرب که دسترسی روسیه به قطعات باکیفیت را پیچیده می‌کند، احتمالاً کرملین را به سوی استفاده از پهپاد‌های ایرانی در سراسر اوکراین و در مناطق مختلف شرق اروپا سوق خواهد کرد. بعید است که حملات اوکراین به انبار‌های حاوی پهپاد‌هایی که ادعا می‌کند از سوی ایران به روسیه داده شده مانع از رشد همکاری‌های نظامی ایران و روسیه شود”.

چالش‌های پیش روی همکاری ایران و روسیه

“تایمز مسکو” در ادامه با اشاره به این که علیرغم وعده تعمیق همکاری‌ها روابط ایران و روسیه بدون چالش نخواهد بود می‌نویسد:”اختلافات سیاسی داخلی در هر دو طرف، مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم‌ها و جنگ، و تفاوت در برنامه‌های بلندمدت ژئوپولیتیکی موانعی را برای بالفعل شدن ظرفیت بالقوه کامل این مشارکت ایجاد کرده اند. برای مثال، اقدام پیشین روسیه برای توازن رابطه با قدرت‌های غربی به ویژه در قبال ایالات متحده از نظر تاریخی باعث تنش با ایران به ویژه در دوره‌های نزدیک شدن بین مسکو و واشنگتن به سوی یکدیگر شده است. روابط ایران و روسیه در گذشته در لحظات تغییرات سیاسی مانند دوران ریاست جمهوری “دمیتری مدودف” زمانی که روسیه از تحریم‌های سازمان ملل متحد علیه ایران حمایت کرد، سرد شده بود. علاوه بر این، بدقولی روسیه در تحویل سامانه دفاع موشکی اس-۳۰۰ به ایران، روابط با تهران را تا زمانی که پوتین آن توافق را در سال ۲۰۱۵ تکمیل کرد، تیره‌تر ساخته بود. این تنش‌های تاریخی نمونه‌های فراوانی را نشان می‌دهند که چرا هر دو دولت نسبت به موفقیت‌آمیز بودن چنین مشارکتی رویکردی محتاطانه دارند. علاوه بر این، هر دو کشور با چالش‌های اقتصادی روبرو هستند که می‌تواند پایداری درازمدت مشارکت فیمابین را مختل کند. تحریم‌های اقتصادی بر توانایی روسیه برای سرمایه‌گذاری کامل بر روی ذخایر انرژی تأثیر گذاشته است، در حالی که اتکای ایران به صادرات انرژی، اقتصاد آن کشور را در برابر نوسانات قیمت‌های جهانی نفت آسیب‌پذیر کرده است. علاوه بر این، ایران با نرخ تورم ۳۵ درصدی مواجه است که توانایی آن کشور را ا برای توسعه قدرت اقتصادی فلج می‌کند. این چالش‌ها مستلزم آن است که هر دو کشور به دقت سیاست‌های اقتصادی و دیپلماتیک خود را دنبال کنند تا از تشدید آسیب پذیری‌های موجود جلوگیری نمایند”.

نگاهی به چشم انداز روابط ایران و روسیه در آینده 

“تایمز مسکو” در بخش پایانی گزارش با ارائه چشم اندازی از روابط ایران و روسیه در آینده می‌نویسد:” با نگاهی به آینده، احتمالاً مشارکت نظامی ایران و روسیه با تأکید بر تلاش‌های متقابل ضد تروریستی، تضمین ثبات منطقه‌ای و همکاری بیش‌تر در زمینه تجارت تسلیحات تقویت خواهد شد. این امر نقشی اساسی در تقویت امنیت ایران و روسیه و توانایی دو کشور برای برای اعمال نفوذ ژئوپولیتیکی بر خاورمیانه و فراتر از آن ایفا خواهد کرد. با این وجود، آینده این رابطه در برابر روند‌های بین المللی گسترده تر، از جمله پویایی قدرت در حال تحول بین ایالات متحده، روسیه و چین آسیب پذیر است. کلید موفقیت اتحاد ایران و روسیه در نهایت در ایجاد توازن بین اولویت‌های متنوع و اغلب متضاد، غلبه بر موانع داخلی و خارجی و تمرکز بر اهداف استراتژیک بلندمدت نهفته است”.