همترازی “ربع رشیدی” با دانشگاه‌های نسل سوم و چهارم امروزی

میررضا مجیدی امروز سه شنبه ۱۲ اسفندماه، در نخستین همایش بین‌المللی بزرگداشت خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی که در تبریز برگزار شد، با بیان اینکه دانشگاه تبریز تاکنون دوبار افتخار میزبانی از پژوهشگران داخلی و خارجی در مورد ربع رشیدی را داشته است، اظهار کرد: نخستین بار حدود نیم قرن پیش چنین همایشی برگزار شد و امروز نیز همایش دیگری به منظور بازخوانی تاریخچه و احیای این بنای ارزشمند برگزار می‌شود.

وی با اشاره به نقش آذربایجان و تبریز در تاریخ ایران، اضافه کرد: آذربایجان از سده‌های گذشته و به مدد خردگرایی و خداجویی و به یمن آموزه‌های نیاکان سرافرازش، همواره در تاریخ نشانه فضیلت و فرزانگی را به پیشانی داشته و شعله‌های آگاهی و دانایی در آن به خاموشی نگراییده است.

وی گفت: بر اساس این پیشینه پرافتخار است که رهبر معظم انقلاب در بخشی از بیاناتشان در دیدار با مردم تبریز، به تبیین افتخارات مردم آذربایجان پرداختند و نخبه پروری در هنر، علم و سیاست و همچنین روحیه جریان سازی در تحولات تاریخی و سیاسی کشور را دو ویژگی افتخار آمیز مردم این خطه برشمردند.

رییس دانشگاه تبریز با بیان اینکه مجتمع دانشگاهی ربع رشیدی، یادگاری از قرون و اعصار علم و دانایی است، اضافه کرد: شهرک شنب غازان و عمارت ارغونیه نیز در شهر تبریز قرار دارد که در گذشته، محفل علمی برای جویندگان فضیلت و فرزانگی بوده است.

وی با اشاره به اینکه در اصل، نهاد تعلیم و تربیت در هر جامعه رابطه مستقیمی با فرهنگ، اعتقادات، باورها، دانش و نیاز مردم و طبقه حاکمه آن دارد و حکومت مغولان نیز آموزش و پرورش متناسب با اعتقادات، دانش‌ها و شیوه زندگی خود داشتند و چون بر ایران غالب شدند، با فرهنگ ایرانی اسلامی درآیمختد و دانشمندا و وزرای ایرانی نیز نقش مهمی در احیا و استمراز میراث فرهنکی اسلامی ایرانی ایفا کردند

وی با بیان اینکه بر اساس شواهد قطعی تاریخی، ایلخانان مغول به دلیل نداشتن تعصب نسبت به مذهب خاص، در رویکردهای سیاسی و فرهنگی نوعی تسامح در پیش گرفتند و همین امر موجب آزادی نسبتی در تعلیم و تربیت علوم مختلف شد، افزود: مغولان پس از غلبه بر ایران با وجود اینکه از نظر نظامی غالب بودند، اما در امور سیاسی و فرهنگی ناگزیر به استفاده از ایرانیان شدند، از این رو در رابطه با امرا و وزرای ایرانی، به دین آنان که اسلام بود گرایش و اعتقاد پیدا کردند.

مجیدی متذکر شد: بدین ترتیب در طوفان برخاسته از حضور مغولان در ایران، مراکز آموزشی به دست ایرانیان مسلمان افتاد و با بهره‌گیری از مذاهب مختلف اسلامی اداره شد، در این میان منطقه آذربایجان و به ویژه شهر تاریخی تبریز، از وضعیت استثنایی برخوردار بود و علی‌رغم اینکه مغول در هر جا که رفته بود، ویرانی گسترانده و آتش فتنه روشن کرده بود، در آذربایجان، به ویژه در مراغه و تبریز بساط دانش برپا کرد.

وی بیان کرد: اگرچه ربع رشیدی که آشکارترین نمونه سعی و همت حکومت مغلول و وزیر دانشمند ایرانی بود، در مقایسه با تاسیس دانشگاه‌های قدیمی اروپایی چون کمبریج چندین دهه دیرتر به امر آموزش پرداخته، اما به گواه تاریخ، نسبت به اکثر دانشگاهای اروپایی از نظر تقدم زمانی، پیشتاز است.

وی توضیح داد: بررسی تاسیسات علمی، آموزشی و نظام آموزشی ربع رشیدی نشان می‌دهد که چندین نوع مدرسه و سطوح مختلف آموزشی در این شهرک با سازمان اداری و سیستم آموزشی بی نظیر وجود داشته است.

رییس دانشگاه تبریز با بیان اینکه در بیت التعلیم ربع رشیدی به کودکان و اطفال به ویژه کودکان کارکنان شهرک و کودکان بی سرپرست تبریز، آموزش خواندن و نوشتن داده می‌شد، گفت: دانش آموزان بعد از یادگیری و حسب میزان استعداد، به صورت علمی حرفه یا شغلی را هم آموزش می‌دیدند و مشغول به کار می‌شدند.

وی با تاکید بر اینکه دانشجویان نیز به صورت شبانه روزی همانند بورسیه‌های امروزی، با تامین نیازهایی چون خوراک، پوشاک، شهریه و… در ربع رشیدی زندگی می‌کردند، خاطرنشان کرد: با وجود محدود بودن پذیرش تعداد دانشجو در این مجموعه، هزاران دانشجو و صدها استاد از مناطق مختلف کشور و حتی از کشورهای دوردست، در تبریز گردهم آمده بودند.

وی با اشاره به اینکه کتابخانه بزرگ ربع رشیدی نیز یکی از بناهای بزرگ این شهرک به شمار می‌رفت و از بزرگترین کتابخانه‌های تاریخ ایران محسوب می‌شد، یادآور شد: این ظرفیت‌ها، ربع رشیدی را محور مطالعات علمی، کانون فضیلت و دانش و محل گردآمدن علما و دانشمندان از سراسر جهان کرده بود.

مجیدی بیان کرد: با وجود اهمیت بالای ربع رشیدی در آن برهه از تاریخ ایران، متاسفانه این مرکز علمی بعد از قتل خواجه الرشیدالدین فضل‌الله همدانی به سرنوشت غمباری دچار شد و به تاراج رفت.

وی با تاکید بر اینکه ربع رشیدی تا حدودی همزمان با قدیمی‌ترین دانشگاه‌های اروپایی “پاریس و اکسفورد” تاسیس شد، ادامه داد: چرا دانشگاه‌های اروپایی روز به روز گسترش و پیشرفت پیدا کرده و تحولات و جنگ‌های خونبار تاثیری در سرنوشتشان نداشت و حتی امروز با قدرت به فعالیت ادامه می‌دهند، اما ربع رشیدی به تاراج تاریخ رفت؟

وی متذکر شد: اگر مرکز علمی ربع رشیدی سقوط نمی‌کرد و حکومت‌های بعدی حیات آن را با خطر مواجه نکرده و در راستای احیا و ترقی آن می‌کوشیدند، امروز قدیمی‌ترین دانشگاه ایران، ۷۰۰ ساله بود.

به گزارش ایسنا، نخستین همایش بین‌المللی بزرگداشت خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی با محوریت وقف و علم‌الادیان، در سه پنل تخصصی با حضور اساتید و پژوهشگران داخلی و خارجی در تالار علامه طباطبایی دانشکده الهیات و علوم اسلامی دانشگاه تبریز آغاز به کار کرده و از مجموعه مقالات همایش نیز رونمایی شد. این همایش با همکاری اداره کل اوقاف و امور خیریه استان و دانشکده الهیات دانشگاه تبریز برگزار می‌شود.

انتهای پیام