هسته‌ای شدن ترکیه به چه معناست؟

مهسا مژدهی: هفته گذشته اردوغان اعلام کرد که به زودی به کشورهای دارای انرژی هسته ای می پیوندد. پوتین در یک ارتباط وبیناری به همراه رییس جمهور ترکیه در مراسم آغاز احداث بلوک سوم نیروگاه هسته ای آک کویو در استان مرسین ترکیه شرکت و یادآوری کرد که این نیروگاه بر اساس توافقنامه بین دولتی توسط شرکت دولتی روس اتم احداث می شود و در مجموع ۴۸۰۰ مگاوات برق تولید می کند.  به گفته رییس جمهور روسیه بلوک اول این نیروگاه قرار است تا سال 2023 افتتاح و قابل بهره برداری شود.

 ترکیه می گوید که این نیروگاه برای ۱۰ هزار نفر شغل ایجاد خواهد کرد و انتظار می رود که ۶ تا هشت میلیارد دلار ارزش افزوده برای اقتصاد ترکیه ایجاد کند. در خبرآنلاین با رضا عابدی گنابادی کارشناس مسائل ترکیه به گفتگو نشسته ایم:

نیروگاه اتمی که قرار است ترکیه داشته باشد این کشور را به گروه کشور های اتمی خاورمیانه می برد. این موضوع چه تغییری در وضعیت ترکیه در منطقه خاورمیانه خواهد داد؟

کشور ترکیه از نظر منابع فسیلی یعنی نفت و گاز وضعیت خوبی ندارد.  با وجود اینکه به لحاظ جغرافیایی در خاورمیانه است اما در تولید سوخت بخش اعظم انرژی را از یاران و اذربایجان و قطر و … وارد می کند. لذا به لجاظ بحث فسیلی کشوری وابسته است. سال های اخیر ترکیه تلاش کرده تا به هاب انرژی تبدیل شود و مسیرهای انرژی را از خاک خود عبور دهد تا پرستیژش را ارتقاع دهد. در داخل هم تلاش هایی کرده به ویژه در شرق مدیترانه دست به اکتشافاتی زده که باعث درگیری هایی با قبرس و یونان شد. اما تلاش ترکیه همیشه این بوده که وابستگی خود را به سوخت ها کاهش دهد یا حداقل تولید داخلی را افزایش دهد.

در حوزه سوخت های هسته ای، ترکیه بیش از یک دهه است که به دنبال آن است تا همین مشکل و معضل خود را برطرف کند. اینکه ترکیه به لحاظ انرژی قوی نیست و وابسته به کشورهای اطراف است باعث شده تا در معادلات منطقه ای مجبور شود که امتیازاتی را به این کشور ها بدهد. در بحث نیروگاه هسته ای هم بحث بر سر این است که به دنبال کاهش وابستگی است. همچنین اردوغان به دنبال ارتقا جایگاه کشورش است. او سیاست های اقتدارگرایانه هم دارد و به دنبال این است که جایگاه ترکیه و خودش را در معادلات منطقه ای و جهانی گسترش دهد.

ایا این دیدگاه در داخل خود ترکیه وجود دارد که اتمی شدن را مفید بداند؟ اردوغان با مشکل من شدن محبوبیتش رو به رو بوده است. ایا این اقدامات می تواند به افزایش محبوبیت او کمک کند؟

در ترکیه ملی گرایی طرفداران زیادی دارد. حتی گرایشات اسلام گرای این کشور هم نگاه های ملی گرایانه دارند. اردوغان از این نگاه ها بسیار استفاده می کند تا مشروعیت به دست بیاورد و مخالفین و منتقدین را تضعیف کند.  او در بحث های هسته ای هم همین روند را دنبال می کند. بخشی از جامعه فکر می کنند ترکیه در چند دهه اخیر توسط غربی ها تحقیر شده و بخشی از افکار عمومی مدعی هستند که امریکا در مسایلی مثل بحران سوریه به آنها خیانت کرده اند. این موارد باعث شده تا کارهای اردوغان از جمله رفتن به سمت هسته ای شدن را تحسین کنند و آن را افزایش قدرت و پرستیژ بدانند.

در منطقه تنها ترکیه نیست که به دنبال موضوع هسته ای است. پاکستانی ها سابقه طولانی دارند، عربستان، امارات و اردن و حتی سودان هم تلاش هایی در این زمینه دارند. در ایران هم همینطور است. همانطور که بحث هسته ای باعث ارتقای جایگاه ایران شد، برای ترکیه هم همینطور است و قطعا افکار عمومی هم از آن استقبال می کنند.

بخشی از این کار را روس ها به عهده گرفته اند. این همکاری در حالی که ترکیه عضوی از ناتوست چه شکل و شمایلی خواهد داشت؟

ترکیه همیشه یک عضو ناتو، برای ناتو بوده است. همیشه انکارا عضو ناتو بوده اما سایر کشورها نگران مسائل داخلی ترکیه، سرریز شدن مسائل خاورمیانه به ناتو از طریق ترکیه و… بوده اند. تحلیل گران ترکیه معتقدند که این کشور از یک تنهایی استراتژیک در منطقه برخوردار است. این ممکن است از نگاه ن درست نباشد اما از نظر آنها اینطور است. آنها فکر می کنند که هر چند امریکاییها خود را شریک انکارا می دانند اما در موارد بحرانی ترکیه را رها کرده اند. ناتو هم همینطور بوده. ترکیه با توجه به اینکه در شرایط فعلی و با قدرت گرفت بایدن در امریکا و روابط پرتنش بین دموکرات ها و اردوغان وجود دارد، قابل پیش بینی بود که انها به سمت مسکو گرایش پیدا کنند. انها در منطقه هم به سمت ریاض می روند. اینکه ترک ها به سمت روس ها می روند معلول همین برداشت در داخل ترکیه است. قدرت گرفتن بایدن هم تاثیرگذار است چرا که یکی از بازندگان برد بایدن اردوغان است. چرا که دموکرات ها بحث حقوق بشر را پررنگ خواهند کرد.اردوغان و رفتاری که دارد باعث افزایش فشار بر ترکیه می شود و انکارا سعی می کند با نزدیکی به مسکو، پکن و حتی ایران دنبال گرفتن امتیاز است. ترکیه از همه ظرفیت های خود برای تامین منافع ملی استفاده می کند.

ترکیه و روسیه هر دو تمایلات اقتدارگرایانه و میل به گسترش قدرت خود دارد. این اتحاد تا چه اندازه می تواند برای غربی ها نگران کننده باشد؟

همانطور که ترکیه و روس ها منافع مشترکی دارند مثل بحث های تجاری و همین موضوع هسته ای و… اما اختلافات و نزاع هایی دارند. اگر تاریخ صد و پنحاه ساله اخیر را نگاه کنیم شاهد یک نزاع ترکی و روسی در قفقاز و بالکان هستیم. قطعا این اختلاف منافع در مواردی باعث چالش بین انکارا و مسکو خواهد شد. روس ها بازیگران قهاری هستند و خودشان هم از اتحادهایشان برای بازی دادن امریکا استفاده می کنند و می دانند که ترکیه هم از نزدیکی با آنها به دنبال امتیازگرفتن است.

>>> این مطالب را هم بخوانید:
اقدامات و تحرکات تازه اردوغان چه معنایی دارد؟
دوستان ترکیه اردوغان را شوکه کردند
ورود ترکیه به جنگ یمن علیه حوثی‌ها؛تحرکات آنکارا در منطقه چه معنایی دارد؟

312 310