نیوزویک: اسد با قدرت به عرصه سیاسی جهان بازگشت

نشریه نیوزویک در مطلبی با اشاره به تحولات سوریه گزارش داد، ۱۰ سال پیش به نظر می‌رسید که آغازی بر پایان بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه باشد. برخورد با معترضان موجب ظهور شورش تحت حمایت دشمنان خارجی شد که آمریکا هم در میان آنها قرار داشت.

یک به یک، کشورها روابطشان را با اسد و دولتش محدود کردند، از جمله آمریکا که در سال ۲۰۱۱ تحریم‌های اقتصادی اعمال کرد و در سال ۲۰۱۲ سفارتخانه‌اش را بست. حتی اتحادیه عرب هم در پاییز ۲۰۱۱ اسد را طرد کرد و امید داشت اپوزیسیون مسلح علیه حاکمیت او رشد کند؛ این همان استراتژی مورد استفاده آن در لیبی بود که در نهایت معمر قذافی به دست شورشیان تحت حمایت ناتو کشته شد و این هنگامی بود که دولت‌های خارجی و سازمان ملل تدارک می‌دیدند که در سوریه هم دست به اقدام بزنند.    

کوتاه اینکه، اسد در جامعه بین‌المللی منفور شد.

اما اکنون در سال ۲۰۲۱، رئیس‌جمهوری سوریه نه تنها نجات یافته است، بلکه به نظر می‌رسد آماده بازگشت دوباره خیره‌کننده به عرصه جهانی باشد. با گذشت یک دهه از تحولات سوریه، اسد بر فراز کشوری که عمدتا ورشکسته شده است و گزینه‌های اندک دیگری برای رهبری در اختیار دارد، قدرتمند ایستاده است. و با کمک متحدان دیرینه‌اش، ایران و روسیه، او برای باز پس گرفتن بیشتر اراضی کشورش از دست شورشیان و بنیادگرایان که برای عزل او تلاش داشتند، وارد عمل شده است.  

حال بسیاری از کشورهایی که ۱۰ سال پیش با او قطع رابطه کرده بودند، با به رسمیت شناختن واقعیت جدید، از بازگشت او استقبال می‌کنند، آن هم با وجود مخالفت ادامه‌دار آمریکا با حاکمیت او. همین ماه گذشته اردن مرزهایش با سوریه را بازگشایی کرد و اتحادیه عرب احتمالا به زودی عضویت آن را باز می‌گرداند.  

رابرت فورد، سفیر پیشین آمریکا که آخرین نماینده آمریکا در سوریه بود، به نیوزویک گفت: اسد در قدرت خواهد ماند. به هیچ وجه نمی‌توان تصور کرد که مخالفان سوری اکنون می‌توانند با استفاده از سلاح او را مجبور به کناره‌گیری کنند. جایگزین مناسبی وجود ندارد. سوریه از نظر اقتصادی کشوری متلاشی شده است، از نظر اجتماعی هم متلاشی است. نیمی از جمعیت این کشور آواره شده‌اند و بیش از یک‌چهارم جمعیت آن از این کشور گریختند. قرار نیست وضعیت برای سوری‌های متوسط در داخل سوریه بهتر شود و همچنین قرار نیست وضعیت برای پناهجویان سوری بهتر شود. این خیلی غم‌انگیز است.

مونا یاکوبیان، تحلیلگر پیشین وزارت خارجه آمریکا که اکنون مشاور ارشد موسسه صلح ایالات متحده در امور سوریه است، می‌گوید با توجه به اینکه تغییر در رهبری بعید است، این تاکید اکنون به سمت چگونگی تعامل دیگر کشورها با دمشق تغییر جهت می‌یابد. یاکوبیان به نیوزویک گفت: با توجه به حمایت مصمم روسیه و ایران، اسد به احتمال زیاد قدرت خود را در میان‌مدت حفظ خواهد کرد. بسیاری از کشورهای این منطقه به این موضوع پی برده‌اند و ما شاهد تلاش‌های برجسته‌تری برای تطبیق این واقعیت هستیم.

با احیای روابط میان سوریه و سایر کشورهای عربی، آنچه هنوز مشخص نیست این است که این تلاش‌ها چگونه شکل خواهد گرفت و از همه مهمتر، واکنش ایالات متحده چگونه خواهد بود؛ تحولاتی که احتمالاً بر توازن قدرت در این منطقه و فراتر از آن تأثیر می‌گذارد.

با توجه به این که شرایطی که باعث محرومیت اسد شد، اساساً تغییری نکرده است، چه چیزی کشورهایی را که از اسد دوری می‌کردند به سمت عادی‌سازی روابط کشانده است؟ کارشناسان می‌گویند تمایل به ثبات منطقه‌ای بیشتر از نگرانی‌ها درباره رهبری اسد یا ادعاهای نقض گسترده حقوق بشر است که با آن همراه شده است.

یاکوبیان می‌گوید: همانطور که منطقه با بحران و هرج و مرج ، تعمیق چالش‌های اقتصادی، پاندمی کرونا و رنج‌های گسترده بشردوستانه دست و پنجه نرم می‌کند، دولت‌های این منطقه بیشتر علاقمند به کاهش تنش‌ها و رسیدگی به این چالش‌های مداوم و بی‌ثبات‌کننده هستند.

یکی از ناظران تحولات سوریه که شخصاً وقایع جنگ را تجربه و از نزدیک دنبال کرده است، به نیوزویک می‌گوید که “ادغام دشمنان آمریکا در سوریه به این معنی است که کشورهایی مانند روسیه، ایران و چین ممکن است به دنبال جلوگیری از اقدامات آمریکا در نقاط دیگر هم باشند.”

او که خواست نامش فاش نشود، گفت: پیام واضح است؛ می‌توان آمریکا را شکست داد یا دست‌کم جلوی آن را گرفت. همانطور که امروز در سوریه چنین شد. از این پس، دشمنان آمریکا اجازه نخواهند داد آنچه در عراق و لیبی رخ داد، تکرار شود. آمریکا به لحاظ اقتصادی یا نظامی ضعیف‌تر نشده است اما دشمنان آن در حال قدرت گرفتن هستند و همینطور اراده آنها برای همکاری با یکدیگر بیشتر می‌شود.

311311