نگاهی به وضعیت انسانی در قره باغ پس از کوچ ارامنه/ پاشینیان تحت فشار افکار عمومی

مهسا مژدهی: در متروهای ایروان، تابلوهایی بزرگ، به رنگ سرخ نصب شده که روی آن نوشته شده قره‌باغ زندگی خواهد کرد. بسیاری از مردم این ناحیه حالا سر از پایتخت ارمنستان در آورده‌اند و شهر و روستاهایی که در آن به دنیا آمده‌اند را تنها با یک چمدان ترک کرده‌اند. یکی از آنها سنگی از کوهستان‌های قره‌باغ را با خود به پایتخت آورده و می‌گوید آن را مانند یک هدیه‌ای از آخرین ساعات حضور در سرزمین مادری پیش خود نگه خواهد داشت. معدود تصاویر منتشر شده از قره‌باغ نشان می‌دهد برخی سربازان جمهوری آذربایجان با خشم وارد خانه‌های خالی شده از حضور ارمنی‌ها می‌روند و آنها را غارت می‌کنند. نزدیک به ۱۰۰ هزار نفر در کمتر از یک هفته قره‌باغ را ترک کرده‌اند و همه چیز را پشت سر خود باقی گذاشته‌اند.

جابه‌جایی بزرگ

مهاجران قره‌باغ که به ایروان یا دیگر شهرهای ارمنستان رسیده‌اند نوک پیکان شکایت‌های خود را متوجه نیکول پاشینیان می‌کنند و خشم بی‌اندازه‌ای از او دارند. در مصاحبه‌های منتشر شده از این افراد، آنها می‌گویند که پاشینیان ارمنی نیست و مردم قره‌باغ را فروخته است. کوچ اجباری از قره‌باغ دقیقا یک روز پس از آن آغاز شد که جدایی طلبان ارمنی عقب‌نشینی کرده و انحلال جمهوری خودخوانده قره‌باغ اعلام شد. کسانی که مجبور به مهاجرت شده‌اند، باخودرو شخصی، کامیون، موتورسیکلت یا اتوبوس خود را به شهرهای امن رسانده‌اند. اما قبل از رفتن بسیاری از آنها آلبوم‌های عکس و برخی دیگر از متعلقات شخصی خود را به آتش سوزانده‌اند.

نزدیک به ۱۰۰ هزار نفر قره‌باغ را ترک کرده‌اند و تنها ۲۰ هزار نفر دیگر باقی‌مانده اند که انتظار می‌رود به‌زودی آنها هم جابه‌جا شوند. گزارش‌ها می‌گویند تعداد زیادی از مردم در دیگر شهرها از اتوبوس‌هایی که از قره‌باغ می‌آیند استقبال می‌کنند و برخی از آنها به مهاجران پناه می‌دهند.

مهاجرت دسته‌جمعی از قره‌باغ در حالی صورت می‌گیرد که دولت باکو گفته بود به کسانی که در قره‌باغ باقی بمانند پناه و امکانات می‌دهد و از آنها حمایت می‌کند. اما به نظر می‌آید ارمنی‌ها اعتمادی به این وعده جمهوری‌آذربایجان ندارند و با توجه به سابقه قبلی ترجیح‌ داده‌اند خودشان را به ارمنستان برسانند و همه چیز را پشت سر خود رها کنند.

حدود سه چهارم از پناهجویان کودک هستند و بسیاری از آن‌ها بدون والدین خود به ارمنستان آمده‌اند. سازمان ملل و نهادهای حقوق بشری نسبت به جدایی خانواده‌ها از یکدیگر بر اثر کوچ اجباری ابراز نگرانی کرده‌اند.

چه کسانی دستگیر شده‌اند؟

جمهوری آذربایجان اعلام کرد روبن وارطانیان، تاجری که از ماه نوامبر سال ۲۰۲۲ تا فوریه سال جاری میلادی رییس دولت جدایی‌طلب منطقه قره‌باغ کوهستانی بود، در حال عبور از مرز و «تلاش برای فرار» به ارمنستان، دستگیر کرده است.

به گزارش خبرگزاری رویترز در روز چهارشنبه پنجم مهر ماه، نیروهای مرزبانی آذربایجان پس از دستگیر کردن وارطانیان او را به باکو، پایتخت آذربایجان منتقل کردند. او مهم‌ترین چهره‌ای است که در روزهای اخیر دستگیر شده.

طی مذاکرات اخیر بین باکو و نمایندگان جامعه ارامنه قره باغ، جمهوری آذربایجان لیست ۳۰۰ نفر از رهبران و فرماندهان نظامی جمهوری خودخوانده قره باغ را به طرف مقابل داده و گفته‌اند که این افراد مشمول عفو عمومی نبوده و باید در دادگاه عادلانه به عنوان مجرم جنگی محاکمه شوند. در راس این فهرست وارطانیان بوده که از نزدیکان به مسکو به حساب می‌آید. خبرگزاری‌های آذربایجان و ترکیه نوشته‌اند او ارتکاب به جرایمی مانند پولشویی، تجارت غیرقانونی اسلحه و مواد مخدر را در کارنامه‌اش دارد و در فضای مجازی هم مطالبی تحریک‌ کننده علیه آذربایجان منتشر می‌کرده است.

کمی بعد جمهوری آذربایجان از دستگیری یک فرمانده سابق نیروهای مسلح قره‌باغ خبر داد. این ژنرال سابق در سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸ فرماندهی نیروهای مسلح قره‌باغ را برعهده داشت. او تلاش می‌کرد تا از قره‌باغ به سمت شهر “گوریس” در ارمنستان برود که توسط نیروهای جمهوری آذربایجان در لاچین دستگیر شد. مناتساکانیان یکی از نزدیکترین دستیاران به سرژ سرکیسیان، سومین رئیس جمهوی ارمنستان بود و مانند روبن وارطانیان، انتقاداتی به نوع سیاست ورزی پاشینیان داشت. این مساله باعث شده تا شایعه لو دادن این دو نفر به دست دولت ایروان به باکو دهان به دهان در این کشور بچرخد.

از زمانی که جدایی طلبان در قره‌باغ بر اثر توافق میان باکو و ایروان از این منطقه عقب‌نشینی کردند، ۲۰۰ نفر جان خود را از دست داده اند. بیشتر آنها بر اثر انفجار و اتش سوزی در یک مخزن سوخت در روزهای گذشته کشته شده‌اند. پاشینیان در پایتخت تحت فشار شدیدی از سوی افکار عمومی قرار دارد که می‌گویند او آنها را به باکو فروخته است. از طرف دیگر در برخی از کشورها مانند بیروت، ارمنی‌ها برای اعتراض به بی جا و مکان کردن ۱۲۰ هزار ساکن قره‌باغ، به مقابل سفارت آذربایجان در لبنان رفتند.

311312