نگاهی بر کارنامه نرگس آبیار؛ پرکارترین کارگردان زن دهه‌ ۹۰

برترین ها – صدف پیکامی: به بهانه‌ی تولد نرگس آبیار در ماه اسفند، نگاهی بر آثار و فعالیت‌های این کارگردان که در این روز‌ها محبوبیتش نیز بیشتر شده است، می‌پردازیم. نرگس آبیار متولد اسفند ماه ۱۳۵۰ در تهران است. تحصیلات دانشگاهی آبیار در رشته‌ی ادبیات فارسی بوده است. این کاارگردان داستان نویسی را در سال ۱۳۷۶ آغاز کرد.

البته گفتنی است که نرگس آبیار داستان نویسی را در واقع از نوجوانی آغاز کرده بود و حتی در نشریات آن دوران چند اثر از او به چاپ رسیده بود. اما آنچه که به عنوان فعالیت حرفه‌ای او گفته می‌شود این است که نخستین کتاب او در سال ۱۳۸۰ به چاپ رسید و پس از آن بود که هر ساله شاهد چاپ آثار داستانی آبیار بوده ایم. آثار ادبی نرگس آبیار تا امروز عبارتند از: مجموعه داستان‌های دو خط (۱۳۷۸) و قصهٔ زنی که همه‌اش یأس‌های فلسفی داشت (۱۳۸۱) و رمان‌های عروس آسمان (۱۳۷۹) – دربارهٔ زندگی رابعهٔ عدویه – و کوه روی شانه‌های درخت (۱۳۸۲).

این نویسنده و کارگردان که از ابتدا به تئاتر و سینما نیز علاقه‌مند بود، سرانجام سال ۱۳۸۵ اولین مستند خود به نام بن بست مهربانی را ساخت. پس از آن بود که فعالیت وی در زمینه‌ی فیلمسازی بیشتر شد. او تا سال ۱۳۸۹ چند فیلم کوتاه و مستند ساخت که مورد توجه جشنواره‌های داخلی و خارجی قرار گرفت. سرانجام سال ۱۳۹۲ بود که نرگس آبیار نخستین اثر بلند سینمایی خود را خلق کرد. این فیلم، اشیا از آنچه که می‌بینید به شما نزدیکترند نام داشت. این فیلم در سال ۱۳۹۴ به اکران عمومی درآمد.

اشیا از آنچه که می بینید به شما نزدیکترند

این فیلم که به تهیه کنندگی محمد حسین قاسمی ساخته شده است در واقع فیلمی در ژانر اجتماعی است. بازیگران نخستین فیلم بلند داشتانی آبیار عبارتند از: گلاره عباسی، حسام بیگدلو، امیر غفارمنش، مهران رجبی، گیتی معینی، فاطمه شکری، رامسین کبریتی، مینا نوروزی، ساقی زینتی، عباس صفا، نازنین بابایی، درسا کرمی.

اولین ساخته‌ نرگس آبیار را می‌توان تحت تاثیر ادبیات و آثار داستانی وی دانست. او در این فیلم دغدغه‌های زن بارداری را نشان می‌دهد که احساسات و دغدغه هایش برای کسی اهمیت کافی را ندارد. آبیار در این فیلم سعی داشته که زنی را نشان دهد که برای آرامش در زندگی خود تلاش می‌کند، اما یک لحظ تردید در گفتن حقیقت، این آرامش را از او دورتر می‌کند. اشیا از آنچه که می‌بینید به شما نزدیکترند فیلمی است که به روزمرگی‌های زندگی مخاطب بسیار نزدیک است و مخاطب در مواجهه با آن به راحتی می‌تواند موقعیت کاراکتر اصلی را باور و لمس کند. این فیلم آبیار که از کنش‌های دراماتیک به نوعی خالی است، به درونیات و روانشناسی شخصیت‌های درام پرداخته می‌شود. اشیا از آنچه که می‌بینید به شما نزدیکترند در گروه سینمای هنر و تجربه اکران شد و بازخورد‌های متفاوتی را به همراه داشت. آبان ماه سال ۹۷ بود که این فیلم توسط شبکه نمایش خانگی منتشر شد و در دسترس عموم قرار گرفت.

شیار ۱۴۳

در واقع می‌توان گفت که پس از ساخت فیلم شیار ۱۴۳ بود که نام نرگس آبیار به عنوان کارگردان سینما بر سر زبان‌ها افتاد و نوعی محبوب و مشهور شد. این فیلم داستان زندگی زنی را روایت می‌کند که پسرش را با سختی فراوان بزرگ کرده و با او زندگی می‌کند. پسرش ناگهان نامه‌ای برای مادر می‌نویسد و به جبهه می‌رود. شیار ۱۴۳ شاید به این دلیل بسیار محبوب شد که مانند بسیار متفاوت و منحصر به فرد بود. شیار ۱۴۳ نگاهی نو و متفاوت به جنگ و دفاع مقدس دارد. آبیار در این فیلم داستان خود را به یک مادر شهید معطوف می‌کند و شخصیت این مادر را پرورش می‌دهد. به نظر می‌رسد که آبیار در شیار ۱۴۳ قصد مقدس جلوه دادن جنگ و فداکاری‌های بارز را نداشته و به نوعی در وصف عشق مادر و فرزند و به طور کلی عشق پرداخته است.

البته گفتنی است که شیار ۱۴۳ از آن دسته آثار بود که مواکنش‌های بسیار متنوعی را در پی داشت. این فیلم به همان اندازه که محبوب بود به همان اندازه مخالفان سرسختی نیز داشت. عده‌ای این فیلم را مانند داستانی ادبی می‌دانستند که در مدیوم سینما موفق نبوده است، اما عده‌ای نیز با دلایل خود از این فیلم طرفداری کرده اند. شیار ۱۴۳ در جشنواره فیلم فجر در بسیاری از رشته‌ها کاندیدا شد و جایزه نقش اول زن را از آن خود کرد. نقش اول زن این فیلم را مریلا زارعی بازی کرده است. یکی از مهم‌ترین نکته‌های فیلم شیار ۱۴۳ این بود که این فیلم به صحنه‌ها و ماجرا‌هایی از جنگ پرداخته که کمتر دوربینی این ماجرا‌ها را ثبت کرده است.

نفس

نفس در سال ۱۳۹۴ توسط نرگس آبیار و به تهیه کنندگی همسر او محمد حسین قاسمی ساخته شد. بازیگران این فیلم عبارتند از: پانته آ پناهی ها، مهران احمدی، گلاره عباسی، جمشید هاشم پور و ساقی زینتی

نفس بر اساس رمانی از نرگس آبیار ساخته شد. او این رمان را در سال ۱۳۸۷ نوشته بود و بعد تصمیم گرفت تا با اقتباس از آن فیلمی را کارگردانی کند. در فیلم نفس داستان زندگی دختر ۶ ساله‌ای به نام بهار روایت می‌شود. فیلمساز در این فیلم تمام تلاش خود را کرده که فیلم، روایتی از ذهن و دنیای کودکانه‌ی بهار باشد. این فیلم در جشنواره‌ی فیلم فجر نمایش داده شد و به عنوان نماینده ایران در اسکار نیز شرکت کرد. داستان نفس نیز مانند شیار ۱۴۳ در دهه‌های ۵۰ و ۶۰ و در زمان جنگ روایت می‌شود.

شبی که ماه کامل شد

شبی که ماه کامل شد در جشنواره‌ی فجر سال ۹۷ بسیار درخشید و بیشترین جایزه‌ها را از آن خود کرد. این فیلم یک عاشقانه‌ی پرخشونت را روایت می‌کند شبی که ماه کامل شد، داستانی را در دوره‌ی معاصر روایت می‌کند. ین فیلم روایت واقعی از ازدواج عبدالحمید ریگی با فائزه منصوری است که پس از ازدواج به پاکستان فرار می‌کنند و طی ماجرا‌هایی برادر فائزه، شهاب منصوری توسط عبدالمالک به قتل می‌رسد. بازیگران این فیلم عبارتند از: الناز شاکردوست، هوتن شکیبا، فرشته صدر عرفایی و شبنم مقدمی

الناز شاکردوست و هوتن شکیبا با بازی در این فیلم توانستند جایزه نقش اول زن و مرد را در جشنواره فیلم فجر از آن خود کنند. فیلمساز در این فیلم دست بر روی موضوعی مناقشه برانگیز و پر بحث گذاشته است. بر همین اساس نیز واکنش‌ها در مقابل این فیلم بسیار متفاوت و متنوع است. اما فیلمساز در ساختن این موضوع حساس به هیچ عنوان نترسیده و با جسارت روایت خود را از داستان واقعی که در سال‌های اخیر روی داده است به نمایش می‌گذارد.

یکی از مهم‌ترین نکات مثبت شبی که ماه کامل شد، قصه گویی روان فیلم است. این قصه گویی روان و تاثیر گذار بی آنکه بخواهد مخاطب خود را بیش از حد احساساتی کند، می‌تواند داستان نویس بودن کارگردان فیلم باشد. شبی که ماه کامل شد قصه‌ای را بی کم و کاست برای مخاطب خود روایت می‌کند بدون آن که بخواهد به نگاه بیننده‌ی خود جهت بدهد. شبی که ماه کامل شد به طور کلی فیلمی در مورد بازگویی سرنوشت واقعی شخصی با نام فائزه منصوری (الناز شاکردوست) است که به صورتی کاملا ناخواسته با یک ازدواج، وارد ماجرایی پیچیده و خطرناک می‌شود.