نقد فیلم Fatale – یک خیانت کُشنده و دیگر هیچ

پیش پرده فیلم Fatale، جدیدترین ساخته Deon Taylor به عنوان یک فیلمساز رنگین پوست، نمایشی از یک تریلر مرموز و اکشن است که در آخرین فیلم‌های این کارگردان شامل «The Intruder» و «Black and Blue» نیز آن را دیده بودیم. در این فیلم، شخصیت محوری دریک با بازی مایکل ایلی، یک ضرب المثل احتیاط آمیز را بدین شرح به بیننده ارائه می‌دهد: «زندگی یک جاده‌ای است، صاف و باریک. اگر در جاده بمانید، شما را با خیال راحت به خانه می‌رساند. اما اگر یک چرخش اشتباه در آن انجام دهید، با تاریکی روبرو خواهید شد.»

حالا شخصیت دریک بعد از هفت سال زندگی مشترک و موفق با همسرش، در یک شب ظاهراً شوم و سیاه از مسیر صاف زندگی‌ خود خارج شده و با یک زن مرموز (هیلاری سوانک) آشنا می‌شود. این آشنایی او را وارد یک رابطه تاریک و کُشنده می‌کند که پایه اصلی روایت این فیلم را شکل می‌دهد. در ادامه با نقد و بررسی این اثر همراه ویجیاتو باشید.

آثار تریلر و هیجان‌انگیز وابسته به عشق‌های شهوانی، که ژانر محبوب در دهه نود میلادی بود، در سالهای اخیر دوباره به صحنه فیلم‌های درجه «B» هالیوودی بازگشته است. این آثار دارای یک ساختار کلیشه‌ای است، و اکثراً در چنین فیلم‌هایی یک زوج موفق به ناگهان در پیچ و تاب یک شیطنت از کنترل خارج شده وارد مسیر انحرافی می‌شوند که پایانش جز سیاهی و تاریکی چیزی نیست. حالا فیلم Fatale بدون هیچ حرف تازه‌ای دقیقاً دنباله‌رو چنین فرمولی است. انبوه چنین فیلم‌هایی در دهه 90 میلادی باعث شد فکر کنیم که خیانت در خانواده آمریکایی یک عنصر عادی است، و این فیلم نیز این تصور را به جهان مدرن امروزی وارد می‌کند.

داستان فیلم اینطور پیش می‌رود: شخصیت دریک به عنوان یک عامل بازاریابی ورزشی ثروتمند، قدرتمند و یک ورزشکار سابق با همسری زیبا دارای یک زندگی لاکچری و موفق است. اما در این میان ادویه ازدواج آن‌ها از بین رفته است و بدتر اینکه، دریک یک ظن پنهانی دارد که همسرش یک رابطه خیانت‌ کارانه و خارج از چارچوبِ خانواده دارد، طبیعتاً در آثار هالیوودی این بدان معنی است که مرد باید به لاس وگاس برود و فوراً وارد یک رابطه موازی دیگر شود.

وقتی فیلم با چنین نمای کلیشه‌ای پیش می‌رود، بیننده خاص بدون تردید از ساختار ساده فیلم دور می‌شود، اما همین منظره یک بیننده عام را به اثر وصل می‌کند. اما اگر کمی با سینما و فیلمنامه نویسی آشنا باشید متوجه خواهید شد، این روند داستانی مسیر درست و متفکرانه‌ای نیست. چرا که قبل از رسیدن نیمه اول فیلم، همه چیز قابل پیش‌بینی می‌شود.

در حالی که دیدن Fatale شباهت‌هایی با فیلم‌های دیگر (مانند Fatal Attraction) را به ذهن متبادر می‌کند، اما این شباهت تا حدودی از طریق طراحی کلیشه‌ای داستان است که ظاهر می‌شود. در واقع سازندگان «Fatale» قبل از بیرون کشیدن فرش از زیر پای بیننده، او را وادار می‌کنند که فکر کند فیلم یک چیز خاص است، تا کاملاً راهی متفاوت را نشان دهند.

اما مشکل این است که چرخش‌های داستانی به ظاهر شوکه کننده برای نجات شخصیت‌های نپخته و خام، و گفتگوهای مضحک بین آنها کافی نیست، در واقع چنین محتوای الکنی برای نجات کلیت یک کار سینمایی کافی نیست. به ظاهر کارگردان و فیلمنامه نویس هر یک از فیلم‌های هیجانی و جنایی را که دوست داشته‌اند پیدا کرده و آنها را در این داستان قابل پیش بینی مورد استفاده قرار داده‌اند. در نتیجه پیچ و تاب‌ها تعجب آور نیستند و لحن و فضای فیلم نیز کاملاً مشخص است.

تنها دلیل تماشای از راه دور اثری چون Fatale بخاطر حضور هیلاری سوانک در آن است. بازیگر دیگری که ظاهراً تسلیم «نفرین اسکار» شده است. فیلم Fatale به هیلاری سوانک (برنده دو جایزه اسکار) فرصتی برای غرق شدن در دنیای ملودرام و جنسی محور این ژانر ارائه می‌دهد، اما مشکل اینجاست که ظرافت پرداخت آن چندان جالب نیست. سوانک در نقش یک کاراگاه روانی، اغوا‌کننده و سنگدل، به وضوح خوابیده و خاموش است. اساساً پرداخت شخصیت ناچیز سوانک بازی او را نیز به ناکجا آباد فرستاده.

این پریشانی در اجرای هیلاری سوانک نشان می‌دهد، در این مدت فیلمنامه‌های خوبی پیش روی او قرار نگرفته است یا اینکه وی احساس خود را در مورد ارزشمند بودن یا نبودن یک فیلمنامه از دست داده است. سوانک، که با فیلم جالب «Boys Don’t Cry» وارد صحنه بازیگران مطرح شد و در فیلم‌های بزرگی مانند «Million Dollar Baby» و «Insomnia» کریستوفر نولان بازی کرده، ممکن است در آن مرحله حرفه‌ای از رندگی باشد که نماینده او باید آن فیلمنامه بازگشت طلایی را برایش پیدا کند.

اگر بخواهیم خیلی ساده نقدی را روانه این فیلم کنیم، باید گفت «Fatale» کنجکاوی و وسواس یک تریلر روانی-جنسی را در ابعاد ژانر خودش ندارد. باید یک دلیل کاملاً واضح و پیچیده وجود داشته باشد که چرا یک شخصیت اینقدر در مسیرش شکاف منطقی و عقلانی وجود دارد. در واقع این شکاف‌ها و حفره‌ها در مسیر شخصیت اصلی، فقدان یک فیلمنامه درست را به بیننده نشان می‌دهد. در اثری مانند «The Crush» یک دانشجو متمایل به استادی می‌شود، و در اثری نسبتاً کلاسیک مانند «Fatal Attraction»، یک مرد ثروتمند تمایل دارد که با زن اشتباهی زندگی خود رابطه‌ای نابخردانه برقرار کند. هر دو این آثار با الگو قرار دادن یک گره داستانی به شخصیت رجوع می‌کنند، اما فیلم «Fatale» به واسطه یک دروغ نه چندان پرداخت شده، به چند گره داستانی بدون پرداخت شخصیت متصل می‌شود.

همین آشفتگی باعث شده کارگردان Deon Taylor مجبور شود بفهمد که چگونه باید فیلمنامه بدون ساختمان و برهنه دیوید لوگری را به اجرا در‌آورد. در نتیجه او برای پوشش ظاهری داستان، با دادن سُکان هدایت دوربینش به دانته اسپینوتی بزرگ، خواسته فیلم بَدش را به واسطه تصاویر جالب، خوب نشان دهد.

تیلور و لوگری می‌توانستند موضوع فیلم را تبدیل به یک داستان پیچیده از وسواس و دروغ گفتنِ به اشتباه کنند. مقدمه‌ای که بیننده در فیلم مشاهده می‌کند، دارای پتانسیل بی پایانی برای هجو، کمدی تاریک و یک تریلر انتقام جویانه به عنوان تفسیر اجتماعی در مورد جنسیت است. در عوض «Fatale» معادل یک فیلم تلویزیونی سریع نوشته شده یا یک معمای سریالی مخصوصِ قاب آثار تلویزیونی می‌شود.

از طرفی در اوضاع اجتماعی فعلی آمریکا، این اثر به هیچ وجه یک فیلم فمینیستی نیست. در نظر بگیرید که همه شخصیت‌های زن یا خواسته‌های غیر واقعی خود را نق می‌زنند یا کاملاً دیوانه هستند. بنابراین این دیدگاه دوگانه مرد خیانت کار مهربان و زن خیانت کار روانی و اغوا‌کننده نیز ایده کثیف و آلوده‌ای است. همچنین تلاش برای بسته بندی یک پیام سیاسی-اجتماعی نیز فقط یک شلوغی اضافی در یک فیلم مهیج است. در واقع این گرایشات خام و گاهاٌ پوچ یک کار بدون ادویه و تبلیغاتی مسخره است.

در نتیجه باید گفت: اگر پیش پرده جدیدترین فیلم Deon Taylor را تماشا کرده‌اید و به دوستان خود گفته‌اید «قسم می‌خورم که شبیه به این فیلم را قبلاً دیده‌ام»، مطمئناً حق با شما است. چرا که اساساً فیلم «Fatale» بر مبنای کلیشه‌ای ترین آثار سینمایی ژانر تریلر در دهه‌های هشتاد و نود میلادی بنا شده است. فیلم یک شکست سینمایی است که به دلایل اشتباه در دهه‌‌های گذشته گیر افتاده است. در نتیجه دقیقاً مانند کالاهای ظاهراً لوکس اما تقلبی و با کیفیت پایین که در نهایت به هم می‌ریزد، «Fatale» نیز یک فیلم فراموش شدنی از فرمولی است که «Fatal Attraction» را به یک کلاسیک تبدیل کرده است.