نقد فیلم Censor – یک کابوس سورئال به سبک بریتانیایی

فیلم سانسورچی یا «Censor» به کارگردانی پرانو بیلی-باند و نویسندگی آنتونی فلچر و پرانو، داستان یک سانسورگر سرسخت فیلم با بازی نیامه آلگار است که برای محافظت از جامعه در برابر فیلم‌های ترسناک و استثماری با بودجه کم تلاش می‌کند. این فیلم اساساً ادای احترامی به دوران فیلم‌های ترسناک ویدیویی و صحنه‌های زننده آن در دهه 80 میلادی است. در ادامه با نقد فیلم Censor همراه ویجیاتو باشید.

من به عنوان یک دوستدار ژانر وحشت تاکنون چندین فیلم ترسناک تماشا کرده‌ام که با یک مفهوم روشن و قوی شروع شده‌اند اما نتوانستند این دید را برای کُل مدت زمان اثرشان حفظ کنند. حالا فیلم «سانسورچی» نیز یکی دیگر از این موارد است که با وجود پتانسیل مغناطیسی ایده پایه‌اش و حساسیت‌های بصری کاملاً مشخص و جذاب خود نتوانسته به یک اثر دلگرم کننده در ژانر وحشت تبدیل شود.

همان‌طور که می‌دانید فیلم‌های ترسناک اغلب ما را در معرض تصاویر ناخوشایند و ایده‌های ناراحت کننده قرار می‌دهند و بیشترین نگرانی‌ها را در وجود ما سازماندهی می‌کنند. حالا تصور کنید اگر ایده یک فیلم ترسناک مربوط به خود فیلم‌های ترسناک باشد چه اتفاقی خواهد افتاد. فیلم «Censor» دقیقاً مصداق همین موضوع است؛ یعنی ما با فیلم ترسناکی روبرو هستیم که خود پیرامون فیلم‌های ترسناک خشن است. در واقع این فیلم نگاهی فرامتنی به آثار ترسناک خشن در دهه 80 میلادی دارد. با نگاهی به گذشته ژانر وحشت متوجه خواهیم شد ارجاعات فرامتنی پیرامون آثار سینمای وحشت یک پایه مهم در سینمای هالیوود بوده است. مثال بارز و عینی آن مجموعه فیلم «Scream» یا جیغ است.

حال با این اوصاف فیلم روانشناختی و ترسناکِ (که اساساً ترسناک نیست) سانسورچی، از فیلمساز نوظهور ولزی، پرانو بیلی باند، همانطور که از عنوانش پیداست بسیار خودآگاهانه درباره محتوای فیلم‌های ترسناک است. این اثر سینمایی 85 دقیقه‌ای در حدود یک زمان خاص و عجیب و غریب در تاریخ فیلم‌های سینمایی متمرکز شده است: دوران تولد فیلم‌های ویدئویی. این دست آثار فیلم‌های خشن، استثماری و معمولاً وحشتناکی بودند که بسیاری به عنوان نشانه‌ای از فساد اجتماعی به آنها نگاه می‌کردند. بسیاری از این فیلم‌ها کاملاً توقیف شدند و این خود منجر به شکل گیری بازار سیاه توزیع نوار ویدیویی زیرزمینی شد.

ما در این اثر شاهد یک شخصیت مرکزی به نام «Enid» با بازی نیامه آلگار هستیم که یک سانسورگر فیلم در دهه 1980 انگلستان است که وظیفه دارد تمام قسمت‌های فیلم ترسناک را ببیند تا مشخص کند که آیا دیدن آن‌ها برای مخاطبان عادی خطرناک تلقی می‌شود یا خیر. در آن زمان، به لطف ظهور سرویس نمایش خانگی، انگلیس با موجی از فیلم‌های ترسناک ارزان قیمت و به طور کلی کاملاً خشن که مستقیماً در ویدئو توزیع می‌شدند روبرو بود و سرانجام این اتفاق توسط سیاستمداران به عنوان یک تهدید عمومی تلقی شد.

با پیشرفت این اثر و همانطور که فلاش‌بک‌ها به ما اطلاع می‌دهند، شخصیت مرکزی فیلم هنوز با آسیب ناپدید شدن خواهرش در کودکی دست و پنجه نرم می‌کند، و البته یک رابطه ضمنی بین میل او به محافظت از چشم و ذهن علاقه مندان به فیلم و عدم موفقیت در نجات خواهرش نیز وجود دارد. با وجود این که او در کار خود سریع و دقیق است، اما یک روز همه چیز اشتباه پیش می‌رود. مردی در خانه‌اش یک قتل عام انجام می‌دهد که بسیار ناراحت کننده است و البته شبیه به صحنه‌ای است که این سانسورچی از فیلمی که اخیراً بازبینی کرده قطع نکرده است؛ این حادثه شروع کننده چرخه زنجیره‌وار حوادث درون فیلم است.

فیلم «Censor» در بیشتر زمان اجرای خود از نظر زیبایی شناسی تکیه به آثار دهه هشتاد میلادی دارد. دوربین کار به طور کلی محافظت شده عمل می‌کند و از انجام حرکات اضافی یا خلاف مسیر ژانر فیلم خودداری می‌کند. از طرف دیگر سانسورچی بیشتر زمان خود را با یک پالت رنگی برجسته که ظرافت نسبی «Suspiria» ساخته داریو آرجنتو را یادآوری می‌کند پیش می‌رود. به طور کلی این یک فیلم کاملاً در خدمت فرم است که از نظر انگیزشی طعنه به آثار روانشناختی می‌زند و از شکل گیری یا بروز صحنه‌های ترسناک جامپ اسکر دوری می‌کند. از نظر فاکتور ترسناک بودن، «Censor» به جای ترساندن بی مورد مخاطب بیشتر به ایجاد و خلق یک جهان ناآرام متمرکز می‌شود که بیشتر به دنبال ایجاد فضایی ناراحت کننده است.

به طور کلی، این یک فیلم متفکر است که در مورد فیلم‌های ترسناک و اینکه چگونه آن‌ها فقط انگیزه‌های تاریک بشریت را منعکس می‌کنند متمرکز است؛ البته در عین حال فیلم به پوچ بودن سانسور و جهان بینی آرمان گرایانه‌ای که حاصل فکر فیلمساز است نیز اشاره دارد. اگرچه یک منتقد هرگز نباید یک فیلم را از نظر آنچه می‌خواهد مرور کند، اما در مجموع فرصت‌های از دست رفته در اینجا بسیار زیاد است؛ به خصوص در پایان بندی قطبی و جنون آمیز فیلم و همچنین روند خسته کننده آن؛ اما در مجموع این اثر یک فرآیند روانشناختی دارد که برای مخاطب عام سینمای وحشت جذاب نیست.

مشکل این است که داستان به سرعت و در زمان هشتاد و چهار دقیقه شروع به نتیجه گیری می‌کند. پرده دوم یک آشفتگی است، و بدون هیچ گونه احساسی شروع به روشن کردن فضا می‌کند و این داستان را به هم می‌زند. فیلم در پرده سوم که چند سکانس سرگرم کننده دارد، کمی بهتر می‌شود، اما ساختار فیلم هرگز واقعاً درست جمع نمی‌شود. در نتیجه باید گفت «Censor» یک فیلم خوب از نظر بصری است که توسط یک روایت ناهماهنگ و نادرست به سمت یک پایان ناامیدکننده پیش می‌رود.

بهترین فیلم‌های ترسناک از نگاه ویجیاتو را بشناسید:

• برترین فیلم‌های زامبی محور که احتمالاً با آن‌ها آشنا نیستید
• بهترین فیلم‌های مهیج روان‌شناختی تمام دوران کدام است؟
• معرفی ده فیلم برتر ترسناک با مضامین عرفانی
• معرفی بهترین فیلم‌های ترسناک زیر 90 دقیقه
• بهترین فیلم‌های کمدی ترسناک هالیوودی
• بهترین فیلم‌های کمدی ترسناک هالیوودی