نتایج عجیب و غیرشفاف آرای مردمی در جشنواره فیلم فجر

روزنامه شهروند: جشنواره فیلم فجر در پایان سومین شب به زمان اعلام نخستین نوبه آرای مردمی درباره فیلم‌ها رسید، البته هنوز سازوکار رأی‌گیری مشخص نیست و بسیاری از تهیه‌کنندگان نسبت به این ماجرا گلایه دارند. بعد از اکران فیلم‌های جشنواره در ١٠ پردیس سینمایی و بیش از پنج سالن دیگر در تهران و همچنین سینما‌های برخی شهرستان‌ها، فیلم‌های «آبادان یازده ۶٠»، «مغز استخوان»، «خروج»، «روز بلوا»، «دو زیست»، «سه کام حبس»، «درخت گردو»، «خوب، بد، جلف ٢»، «روز صفر» و «شنای پروانه» بدون ترتیب و اولویت به‌عنوان ١٠ فیلم برتر در فهرست آرای مردمی قرار گرفتند.

ستاد انتخابِ «فیلم برگزیده از نگاه تماشاگرانِ» جشنواره فیلم فجر مانند سال‌های پیش این فهرست را بدون ترتیب اعلام کرده است و این یعنی همچنان شبهات سال‌های گذشته درباره شفاف‌نبودن آرای مردمی و نحوه جابه‌جایی آرای فیلم‌ها باقی خواهد ماند.

البته علی آشتیانی پور، مسئول ستاد شمارش آرای مردمی جشنواره فیلم فجر دیروز دراین‌باره به ایسنا گفت که اگر تمام صاحبان فیلم‌های جشنواره متقاضی باشند می‌توانیم جایگاه آثارشان را در رده بندی رأی‌گیری به‌طور عمومی اعلام کنیم اگرچه این کار به دلیل آسیب پذیری‌ای که برای فیلم‌های پایین‌تر می‌تواند داشته باشد، توصیه نمی‌شود: «ما تا پایان روز سوم جشنواره منتظر ماندیم تا همه فیلم‌های بخش سودای سیمرغ وارد رقابت شوند و بتوانند دست کم یک بار روی پرده بروند. به این ترتیب با اضافه شدن فیلم «پسر کشی» پرونده حضور ۲۲ فیلم در رقابت مردمی جشنواره بسته شد و دیگر هیچ فیلمی به این بخش اضافه نمی‌شود.»

نحوه اطلاع‌رسانی درست نیست

نه‌تن‌ها برخی تهیه‌کنندگان که حتی مخاطبان فیلم‌ها هم به نحوه اطلاع‌رسانی انتقاد دارند، چون این موضوع احتمال ثبت نظریات مردمی را کاهش خواهد داد و در نتیجه آرای مردمی دستخوش تغییر خواهد شد. سعید خانی، تهیه‌کننده «دو زیست» یکی از منتقدان این ماجراست. او می‌گوید مخاطبان گفته‌اند اطلاعات درست و دقیقی از نحوه رأی‌دهی وجود ندارد و حتی برخی نمی‌دانند باید با اپلیکیشن این کار انجام شود: «مخاطبان از زمان شروع اکران فیلم به مدت چهار ساعت فرصت دارند به آن اثر رأی دهند.» این درحالی است که اطلاع‌رسانی درباره نحوه رأی‌دهی تنها از طریق آنونس‌های پیش از اکران فیلم انجام می‌شود.

غلامرضا موسوی، تهیه‌کننده «قصیده گاو سفید» در این‌باره به ایسنا گفته است که اصلا در جریان نحوه اجرای این فرآیند نیست: «فقط می‌دانم که خانه سینما قرار است مسئولیت اجرای آن را برعهده داشته باشد.» جواد نوروزبیگی، تهیه‌کننده «خون شد» و جمشید محمودی تهیه‌کننده «مردن در آب مطهر» هم از دیگر افرادی هستند که از نحوه رأی‌دهی مردم در جشنواره فجر بی‌اطلاع هستند و جالب اینکه جمشید محمودی حتی از شیوه جمع‌آوری آرای مردمی از طریق اپلیکیشن اطلاعی نداشت.

با وجود این آشتیانی پور می‌گوید که امسال ۳۴ سالن در رای‌گیری مردمی حضور دارند که مخاطبان براساس کد بلیت خریداری شده با استفاده از اپلیکیشن می‌توانند در رأی گیری شرکت کنند: «زمان رأی‌گیری هم از لحظه شروع فیلم تا چهار ساعت پس از آن انجام می‌شود، یعنی از لحظه شروع فیلم به مدت چهار ساعت زمان رأی گیری خواهد بود که تمامی این اطلاعات در تیزر‌های پیش از شروع فیلم به اطلاع مخاطبان می‌رسد.»

تمجید فراستی از «روز صفر»

در سومین روز جشنواره فیلم فجر باز هم مسعود فراستی مثل سال گذشته همه را شگفت‌زده و از نخستین فیلم سینمایی سعید ملکان تمجید کرد. «روز صفر» نخستین تجربه کارگردانی سعید ملکان است که تا به حال شانس خود را در بسیاری از عرصه‌ها ازجمله تهیه‌کنندگی امتحان کرده است. او برای آغاز راه کارگردانی خود در سینما دست روی یک پروژه بزرگ سینمایی درباره عبدالمالک ریگی گذاشته است. سال گذشته قصه خانواده عبدالمالک ریگی سوژه «شبی که ماه کامل شد» بود و البته مسعود فراستی هم نسبت به آن انتقادات تندی مطرح کرد، اما امسال نحوه دستگیری او توسط نیرو‌های امنیتی با محوریت نقش «امیر جدیدی» قصه اصلی فیلم بود و فراستی هم از فیلم و هم از بازی امیر جدیدی تعریف کرد.

مرتضی اصفهانیان که سال گذشته منبع اطلاعاتی نرگس آبیار برای ساخت فیلم «شبی که ماه کامل شد» بود، این‌بار منبع اطلاعاتی سعید ملکان برای فیلم نخست او است. فیلم ملکان که البته به قول خودش شاید فیلم آخرش هم باشد، توانست در سینمای رسانه رضایت نسبی خبرنگاران و منتقدان را جلب کند، اگرچه برخی معتقد بودند سوژه ابرقهرمانی و غیر قابل باور است. کارگردان فیلم البته در پاسخ به این انتقاد‌ها گفت تمام داستان واقعی است و فقط داستان با جذابیت بیشتری به‌صورت فیلم درآمده است: «علاقه ما این بود که برای شخصیت مأمور از قالب کلیشه سینمای ایران خارج شویم، البته هیچ اغراقی برای این نقش وجود ندارد. این در حالی است که در هالیوود اغراق بسیاری وجود دارد، اما همه آن را باور می‌کنند، ولی، چون تماشاچی عادت به چنین شخصیتی در سینمای ایران ندارد، آن را اغراق‌شده می‌داند.»

گویا ابتدا قرار بود بنیاد فارابی بخشی از هزینه این فیلم را برعهده بگیرد، اما چند روز مانده به فیلم‌برداری اعلام کردند پروژه برایشان جذابیت ندارد، بنابراین از این کار منصرف شدند؛ اتفاقی که به قول «ملکان» باعث شد برای ساخت فیلم از دوستان خود کمک بگیرد و این فیلم ٨‌میلیارد تومانی را بسازد. نقش امیر جدیدی هم به‌عنوان مأمور دستگیری ریگی توجه بسیاری را به خود جلب کرد، آن هم در شرایطی که تنها گزینه کارگردان برای بازی در این نقش بوده است: «اگر او این نقش را قبول نمی‌کرد، این فیلم را نمی‌ساختم.» دیروز البته استقبال خوبی از این فیلم در میان مخاطبان شد و در سینما فرهنگ به سانس فوق‌العاده رسید.

خودکشی سه خواهر، جرقه ساخت فیلم آخر مجید برزگر

فیلم دیگر روز سوم در سالن رسانه‌ها «ابر بارانش گرفته» مجید برزگر بود که داستان نگارش آن به چند سال گذشته برمی‌گردد، یعنی زمانی که این کارگردان «یک شهروند کاملا معمولی» را ساخته بود. البته این فیلم هیچ‌وقت اکران نشد، اما همان وقت بود که او خبری درباره سه خواهر خواند که خودکشی کردند. برزگر در نشست خبری این فیلم توضیح داد که بعد از خواندن آن خبر، درباره مسأله اتانازی تحقیق کرد و علاقه‌مند به تولید فیلمی در این زمینه شد: «حدود دو سال قبل شروع به تحقیق و نگارش کردم و از اسفند سال قبل هم شرایط کم‌کم برای کلید زدن کار فراهم شد.» در انتهای نشست هم حرف‌هایی درباره غیرواقعی بودن اتفاقات آخر فیلم مطرح شد و اینکه بازگشت به زندگی فردی که مرگ مغزی شده تقریبا ممکن نیست، اما کارگردان فیلم اعلام کرد فیلم مشاور پزشکی داشته است.

هم حزب‌اللهی تندرو داریم هم ویگن و محمدرضا شجریان

«آبادان یازده ۶۰» قصه مقاومت مردم آبادان و خرمشهر در جنگ ایران و عراق و تأثیر رادیو نفت آبادان در این پروسه بود. این فیلم محصول جدید سازمان رسانه‌ای اوج از زمان جنگ است و برای ساخت آن از تصاویر آرشیوی استفاده شده است. البته مهرداد خوشبخت، کارگردان فیلم «آبادان یازده ۶۰» گفت دسترسی به تصاویر آرشیوی فیلم آسان نبود: «قرار بود فیلم واقع‌گرا و به واقعیت نزدیک باشد.

تصاویر آرشیوی که در فیلم وجود داشت به‌سختی به دست آمد و سعی کردیم همه را به‌صورت مستند پیدا کنیم.» البته این فیلم درحالی که در دقیقه ٩٠ به جشنواره رسید نسخه نهایی نبود و حتی صدا و تصویر آن کامل نبود: «صدای آقای صدر هاشمی، گوینده رادیو را در فیلم داریم که از حضور ارتش صدام در آبادان می‌گوید، درحالی که در چند کیلومتری او حضور دارند و به مردم می‌گوید مقاومت کنند.

در این حالت مردم حتی با چاقوی میوه‌خوری که در خانه داشتند به جنگ رفتند.» کارگردان در ادامه درباره سرمایه‌گذار فیلم توضیح داد: «دنبال سرمایه بودم تا فیلمی درباره مقاومت مردمی بسازم. ولی فیلمی ساخته که در آن این اتفاقات رخ می‌دهد و هیچ مشکلی در آن نیست. در این بازاری که همه از موضوعات اجتماعی مانند اعتیاد و فساد صحبت می‌کنند فضایی ایجاد شده که به گذشته می‌پردازد. ما گذشته را رها کرده‌ایم، درحالی‌که باید از آن درس گرفت.

این فیلم برای سازمان اوج است، اما در آن حزب‌اللهی تندرو داریم، ویگن و محمدرضا شجریان صدایشان پخش می‌شود و افراد با دغدغه‌های مختلف کنار هم حضور دارند.» البته وقتی نوبت به اعلام سرمایه فیلم رسید، حسن کلامی، تهیه‌کننده اثر درباره آن گفت که اگر بگوید چه مقدار هزینه این فیلم شده است، دردی را دوا نمی‌کند.

سانس‌های فوق‌العاده و صف طولانی

یکی از نکات جالب جشنواره امسال، بازپخش فیلم‌های روز‌های پیش در سالن‌های دیگر پردیس بود. فیلم «شنای پروانه» که یک روز قبل اکران شده بود، یکی از فیلم‌های پرطرفدار بود و هنگام اکران دوباره آن هم سالن پر شد، اما باز هم خبرنگاران و اهالی رسانه پشت درِ سالن ماندند تا در نهایت سالن دیگری هم به آن اختصاص داده شد. البته فیلم «درخت گردو» آخرین ساخته محمدحسین مهدویان و «دو زیست» ساخته برزو نیک‌نژاد در سینما‌های «کورش» و «باغ کتاب» به سانس فوق‌العاده رسیدند.