«می‌تو»، این‌بار خطاکارانِ سینمای ایران را رسوا می‌کند؟

مهسا بهادری: ماجرا از یک رشته توییت جنجالی شروع شد، رشته توییتی که یک بازیگر مردِ سینما و تلویزیون را به قلدری، بدرفتاری و آزار جنسی عوامل پشت صحنه متهم می‌کرد.

سوم فروردین ۱۴۰۱، سمیه میرشمسی، دستیار کارگردان و برنامه‌ریز سینمای ایران، با انتشار ۲۲ رشته توییت، مجموعه اتفاق‌های پشت صحنه یک فیلم را توضیح داد و ادعا کرد بعد از چند برخورد میان او و این بازیگر باسابقه، در معرضِ آزار قرار گرفته است.

این دستیار کارگردان که روایتش در توییتر با واکنش‌های گسترده همراه بود، ادعا کرده که برخی از عوامل فیلم از این ماجرا خبر دارند.

این اولین‌باری است که چنین اتهامی علیه یکی از چهره‌های شناخته شده هنری در ایران، به صراحت مطرح می‌شود و جمعیتی بزرگ از زنان سینما، آن را پیگیری می‌کنند.

در جریان همین واکنش‌ها، زنان سینماگر ایرانی هم بیانیه‌ای منتشر کردند، در این بیانیه که تعداد زیادی از بازیگران از جمله تهمینه میلانی، میترا حجار، ویشکا آسایش، نگار جواهریان، مریم پالیزبان، هایده صفی‌یاری، شقایق دهقان، باران جعفری، فرشته حسینی، کتایون ریاحی، ترانه علیدوستی و ملیکا شریفی‌نیا آن را امضا کرده بودند، آمده است: «در روایت‌هایی که از تجربه‌های دردناک زنان در سینمای ایران منتشر شده، انواع آزارهایی که زیر چتر خشونت جنسی قرار می‌گیرند مطرح شده؛ از جمله هتک حرمت با الفاظ جنسی و جنسیت زده، سوءاستفاده از سکوت و تحمل افراد با گروگان گرفتن حق کار و دستمزد، اعمال خشونت جنسی به وسیله تهدید موقعیت کاری قربانی، تماس‌های بدنی ناخواسته، اصرار و اجبار به عمل جنسی و در نهایت خشونت جسمی و تجاوز.»

پس از بیانیه زنان سینماگر، انجمن صنفی برنامه‌ریزان و دستیاران کارگردان اولین نهاد صنفی بود که به اظهارات میرشمسی واکنش نشان داد و از او حمایت کرد. این انجمن بدون اشاره مستقیم به ادعای آزار جنسی، نوشت: «با توجه به شناخت از گذشته همکارمان خانم سمیه میرشمسی، به طور کلی، صادق بودن ایشان را تأیید می‌کنیم.»

این انجمن همچنین با ابراز تأسف از برخوردهای تحقیرآمیز و بداخلاقی‌ها و ایجاد ناامنی‌های روانی و حتی تهدید و برخورد فیزیکی در پشت صحنه تولید صنعت فیلم ایران اعلام کرد این اولین‌بار نیست که چنین اتفاقاتی می‌افتد. انجمن صنفی برنامه‌ریزان و دستیاران کارگردان در ایران اعلام کرد که موضوع را پیگیری خواهد کرد.

از نهادهای صنفی که بگذریم، تنها بازیگر مردی که با یک نوشته طولانی، از «بیانیه زنان دست‌اندرکار سینما در اعتراض به خشونت علیه زنان در این عرصه»، حمایت و موضع رسمی خود نسبت به این موضوع را مشخص کرد، رضا کیانیان بود که با انتشار پستی در اینستاگرام نوشت : «آزار و اذیت زنان فقط محدود به جامعه سینمایی نیست بلکه به عنوان گوشه‌ای از جامعه ماست. متاسفانه زن به محض بیرون آمدن از خانه غالبا نگاه‌های حریص، متلک‌های جنسی، دست درازی‌های شهوت‌آمیز و نهایتا و بعضا دزیدن و تجاوز کردن و رها کردن روبه‌روست. در شرکت‌های تجاری، بازار، بیمارستان، مترو، تاکسی، اتوبوس و مکان‌های عمومی این جریان وجود دارد. فقط در سینما خبری‌تر و بزرگ‌تر می‌شود. چون سینما بزرگ‌ترین و فراگیرترین رسانه است و یک نکته مهم و نادیده گفته شده: در جامعه ما قدرت غالب در دست مردان است. زن برای مستقل بودن احتیاج به کار کردن دارد و برای گرفتن کار باید به مردان مراجعه کند. صاحب کار مرد است و اگر حریص باشد برای کار دادن به زنان می‌تواند پیشنهادات غیرمتعارف داشته باشد. قدرت مرد فقط به صاحب کار بودن ختم نمی‌شود. شوهر چون زور دارد زن را کتک می‌زند و حتی پدر به خود اجازه می‌دهد دخترش را بکشد. قدیم‌تر زن مطلقه مساوی بود با بی‌آبرو اما خوشبختانه اکنون در شهرهای بزرگ زن مطلقه می‌تواند کار کند و خجالت نکشد.»

پس از رضا کیانیان هم خانه سینمای ایران اعلام کرد شورای صیانت این نهاد صنفی، آمادگی دارد با رعایت اصول اخلاقی و قید محرمانگی، به کلیه گزارش‌ها و شکوائیه‌های مطرح شده درباره خشونت و آزار علیه زنانِ فعال در این عرصه رسیدگی کند و مشورت‌های حقوقی لازم را به مراجعه‌کنندگان ارائه و در صورت لزوم، ارجاع موضوع به محاکم قضایی را نیز پیگیری کند.

       بیشتر بخوانید:

       انتخاب هیئت ۵ نفره رسیدگی به آزار و خشونت در سینما/ آزاده صمدی خبر داد

       آمادگی خانه سینما برای رسیدگی و پیگیری گزارش‌هایی درباره خشونت علیه زنان

       از نیکی کریمی تا هدیه تهرانی؛ بیانیه زنان دست‌اندرکار سینما در اعتراض به خشونت علیه‌شان

انجمن بازیگران سینمای ایران هم از غافله جا نماند و هرگونه خشونت، برخوردهای توهین‌آمیز و رفتارهای غیر اخلاقی با عوامل سینمای ایران به ویژه با زنان سینماگر را محکوم کرد و در بخشی از بیانیه خود نوشت: «هیات مدیره انجمن بازیگران سینمای ایران اعلام می‌کند که قاطعانه و با تمام توان تا مجازت متخلفین در کنار شاکیان خواهد ایستاد و اجازه هیچ‌گونه مصلحت اندیشی و گذشت و سازش بر سر اصول و حرمت انسانی و آبرو و حیثیت سینمای شریف ایران را نخواهد داد.»

در اولین جلسه شورای مدیران سازمان سینمایی که در سال ۱۴۰۱ برگزار شد، محمد خزاعی به بیانیه‌ای که توسط زنان سینماگر ایرانی مبنی بر ایجاد یک کمیته‌ مستقل با اکثریت مطلق زنان برای رسیدگی به شکایات علیه خشونت جنسی توجه کرد و ضمن دستور برای بررسی و توجه ویژه به این موضوع، شورای اخلاق حرفه‌ای در سینما را تشکیل داد.

بنابرگفته خزاعی، این شورا متشکل از مدیرعامل خانه سینما، معاون نظارت و ارزشیابی، مدیران کل حراست و حقوقی سازمان سینمایی، مشاور اصناف رئیس سازمان، مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی و همچنین دکتر مائده چیت‌ساز، عضو حقوقدان به معرفی مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضایه و انسیه شاه‌حسینی، نویسنده و کارگردان سینما، اعضای شورای اخلاق حرفه‌ای سینما خواهند بود. 

در نهایت امروز(پنجشنبه ۱۸ فروردین) آزاده صمدی، بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون و یکی از امضاکنندگان «بیانیه زنان دست‌اندرکار سینما در اعتراض به خشونت علیه زنان در این عرصه» از کاندیدا شدن خود به همراه ۱۲ هنرمند دیگر برای تشکیل هیئتی ۵ نفره جهت رسیدگی به این موضوع خبر داد.

این ۱۲ نامزد عبارتند از نیکی کریمی، آیدا پناهنده، غزاله معتمد، غزاله سلطانی، ترانه علیدوستی، منصوره یزدان‌جو، هانیه توسلی، ریحانه طراوتی، مهین صدری، سمیه میرشمسی، مارال جیرانی و ثمین مهاجرانی.

حال باید منتظر ماند و دید اتهام‌های وارد شده تا چه اندازه پیگیری خواهند شد و آیا خاطیان، چون جنبش «می‌تو» از سینمای ایران طرد خواهند شد یا خیر؟

۵۷۲۴۵