مناقشه هسته‌ای؛ کلاف سردرگم بازگشت به برجام

به گزارش اقتصادآنلاین، در دسامبر 2015، توافق هسته‌ای با کشورهای 1+5 یا برجام پس از روی کار آمدن دولت حسن روحانی و طی مذاکرات تیم ظریف با آنها اتفاق افتاد. برجام یا برنامه جامع اقدام مشترک، در واقع تلاش ایران برای همگامی با کشورهای 1+5 برای تعدیل تحریم‌های یکجانبه و شرایط ویژه اقتصادی ناشی از آن بود. بر اساس برجام ایران غنی سازی 20 درصدی را تعلیق و اجازه بازرسی بازرسان آژانس به سایت‌های هسته‌ای را فراهم کرد

با این وجود حضور دونالد ترامپ رییس جمهوری پیشین ایالات متحده، معادلات را بر هم زد و ترامپ 16 ماه پس از ریاست جمهوری خروج از برجام را اعلام کرد. با خروج آمریکا دیگر طرف‌های غربی هم با تعدی از تعهدات خود در برجام، از اجرایی کردن ساز و کار مالی و حتی در مواردی معاملات دارویی سرباز زدند. ترامپ اما به خروج از برجام بسنده نکرد و تا آخرین روز ریاست جمهوری خود هم تحریم‌های جدیدی علیه ایران افزود.

در سوی دیگر جو بایدن از مناظره‌های انتخاباتی بر بازگشت به برجام تاکید داشت تا جایی که بسیاری آن را از نخستین فرمان‌های اجرایی او می‌شمردند. همزمان مجلس طرح «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران» را تصویب کرد که دولت را موظف به ازسرگیری غنی سازی 20 درصدی می‌کرد.

با انتخاب بایدن اما به غیر از تاکید بر بازگشت ایران به میز مذاکرات و اجرای تعهدات برجامی قدم دیگری از سوی وی برداشته نشده است. در مقابل، ایران هم که ضرب الاجل بازگشت به غنی سازی 20 درصدی را اعلام کرده بود، با مشاهده تعلل تیم بایدن آن را از سر گرفت.سفر رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران در همین راستا اتفاق افتاد که حاصل آن ادامه مشروط راستی‌آزمایی‌های آژانس تا سه ماه دیگر بود. چند روز پس از سفر گروسی به ایران، مقامات جمهوری اسلامی خروج از پروتکل الحاقی را اعلام کردند، موضع اروپا و آمریکا طرح قطعنامه‌ای علیه ایران بود که از آن عقب نشینی کردند

علیرغم اصرار مقامات ایران به حذف تحریم‌های یکجانبه برای بازگشت به توافق هسته‌ای، هنوز گام مثبتی از طرف مقابل برداشته نشده است. در شرایطی که همچنان برخی از مقامات آمریکایی، مخالف مذاکره با ایران و بازگشت به برجام هستند، هنوز مشخص نیست دولت بایدن دقیقا چه رویکردی در پیش خواهد گرفت. همزمان طرح گام به گام از جمله مسائلی بود که از سوی طرف آمریکایی مطرح شد و حسن روحانی هم موافقت خود را با انجام تعهدات چه از نوع گام به گام و چه از نوع کامل اعلام کرد

برخی بر این باورند که تعلل دولت بایدن در بازگشت به برجام، به دلیل انتخابات ایران در سال آینده و نیز ادامه فشار حداکثری علیه ایران است