معنای «شدید العقاب» بودن خدای سبحان چیست؟

علامه طباطبایی در ذیل تفسیر آیات ۱۱ و ۱۲ سوره مبارکه آل عمران در معنای «شدید العقاب» بودن خدای سبحان آورده اند:

عقاب خدا چنان نیست که از یک جهت معینی به انسان روی بیاورد و در محل معینی گریبان آدمی را بگیرد، و مانند عقاب غیر خدا به شرایط مخصوصی متوجه آدمی بشود، مثلا از بالای سر و یا از پائین و یا در بعضی اماکن به انسان برسد، و انسان بتواند از آن محل یا از آن ناحیه دور گردد، و پا به فرار گذاشته خود را از گزند آن عقاب حفظ کند، بلکه عقاب خدا آدمی را به عمل خود آدمی و به گناهش ‍ می گیرد، و چون گناه در باطن آدمی و در ظاهرش هست و از او جدا شدنی نیست، عقاب خدا هم از او جدا شدنی نیست، و در نتیجه خود انسان وقود و آتش افروز دوزخ می شود، و به عبارت دیگر آتش از نهاد خود او مشتعل می گردد و با این فرض دیگر فرار و قرار معنا ندارد، دیگر نه خلاصی تصور دارد، و نه تخفیف، به همین جهت است که خدا خود را شدید العقاب خوانده است.

آیات ۱۱ و ۱۲ سوره مبارکه آل عمران به این شرح است:

۱۰- ان الذین کفروا لن تغنی عنهم امولهم و لا اولادهم من اللّه شیا و اولئک هم وقود النار

۱۱- کداب آل فرعون و الذین من قبلهم کذبوا بایاتنا فاخذهم اللّه بذنوبهم و اللّه شدید العقاب

ترجمه آیات

آنانکه کافر شدند بطور محقق بدانند که اموال و اولادشان به هیچ بی نیازشان نمی کند و ایشان آری هم ایشانند که آتش افروز دوزخند (۱۰).

ایشان عادتی نظیر عادت آل فرعون و امتهای قبل از ایشان دارند که آیات خدا را تکذیب کردند، و خدا به جرم گناهانشان آنان را بگرفت و خدا شدید العقاب است (۱۱).

۶۵۶۵