مسجد سلیمان کجاست؟ – کجارو

_{نسخه اولیه این مقاله در تاریخ ۱۳۹۷/۰۲/۲۶ منتشر شده و در تاریخ ۱۴۰۰/۰۲/۲۲ به‌روزرسانی شده است.}

مسجدسلیمان در دوره تمدن عیلام (ایلام)، «آساک» نام داشت. پس از حمله آریایی‌ها و شکست عیلامیان نام آن به «پارسوماش» تغییر پیدا کرد. در فاصله اواسط سده ۹ تا اوایل سده هفت پیش از میلاد، قومی آریایی به نام «پارسوا» از دامنه‌های شمال غربی زاگرس و کوه‌های بختیاری به جلگه خوزستان وارد شدند و مسجدسلیمان کنونی از جمله مناطقی بود که در آن سکنی گزیدند. این قوم که متکی بر معیشت چوپانی و به‌ویژه تربیت اسب بودند، بعد از آشنایی با کشاورزی و ترک کوچ‌نشینی، در نواحی کوهپایه‌ای جلگه، شهر تازه‌ای بنا نهادند و آن را به یاد سرزمین گذشته خود که «پارسوا» نام داشت، پارسوماش خواندند. در شمال شرقی مسجدسلیمان روی تپه‌ای باستانی بنام «سرمسجد»، آتشکده‌ای مربوط به آن دوران وجود دارد که از جاهای دیدنی مسجد سلیمان محسوب می‌شود.  «پروفسور گیرشمن» باستان‌شناس فرانسوی، این آتشکده را مربوط به دوران پارس‌ها می‌داند و آن را زادگاه «چیش‌پش اول هخامنشی»، جد کوروش بزرگ برمی‌شمرد.

_{عکس‌ از وب‌سایت آکاایران}

مسجدسلیمان را در قدیم «سرمسجد» می‌نامیدند و علت آن وجود این آتشکده باستانی در این منطقه بود. در سال ۱۳۰۵ و به تصویب مجلس شورای ملی، نام مسجدسلیمان برای این شهر انتخاب شد.

_{عکس‌ از وب‌سایت گشتول}

اعتقاد ایرانیان به آتش به‌عنوان نمادی از نور اهورامزدا و جوشش روغن مقدس قابل اشتعال بر سطح زمین در شهر پارسوماش باعث شد تا این شهر دارای آتشکده‌های همیشه جاویدان شده و بنابراین شهر از لحاظ مذهبی نیز به‌شدت اهمیت یافت، به‌گونه‌ای که آتش این آتشکده تا زمان «هارون الرشید» نیز روشن بود.
اهمیت مذهبی و اعتقادات مردم به پاک و مقدس بودن این شهر به حدی زیاد شد که حتی بعد از ورود اسلام، ایرانیان برای زیارت به این شهر مراجعه می‌کردند؛ لذا هویت مذهبی آن مانند دیگر اماکن مقدس همچنان باقی‌مانده و نام «مسجدسلیمان» نیز در همین راستا بر آن اطلاق شد.

چاه شماره یک خاورمیانه و نخستین اکتشاف نفت

در سال ۱۹۰۱ میلادی، در زمان سلطنت مظفرالدین شاه قاجار، «ویلیام ناکس دارسی»، تاجر بزرگ طلا در انگلستان امتیاز کشف نفت ایران را از آن خود کرد و برای این منظور، «جورج برنارد رینولدز» را که تجربیاتی در زمینه حفاری نفت در مناطق نفت خیز سوماترا را داشت، برای اکتشاف و استخراج نفت به استخدام خود درآورد. رینولدز در پایان سال ۱۹۰۲ میلادی عملیات حفاری اولین چاه در چاه سرخ واقع در قصر شیرین و همچنین شاردین در رامهرمز را آغاز کرد و هم‌زمان مقدمات حفاری در منطقه نفتون مسجدسلیمان را مهیا ساخت.

_{عکس‌ از وب‌سایت نفت آنلاین}

پس از ۲ سال حفاری در شاردین گروه رینولدز به این نتیجه رسیدند که در این نقطه نمی‌توانند به نفت برسند. سرمایه شرکت که در انگلیس تشکیل شده بود تا در ایران به نفت دست یابد، به‌علت طولانی شدن دوره حفاری به پایان خود می‌رسید و ویلیام ناکس دارسی که از پیدا شدن نفت در این سرزمین قطع امید کرده بود طی تلگرافی از رینولدز خواست تا حفاری را تعطیل کند. اما علائم موجود و وجود آتشگاه و نیز حوضچه‌ای که خود به خود قیر از آن می‌جوشید و یادداشت‌های مورخین و باستان شناسان که تصریح کرده بودند در ناحیه نفتون نفت فراوان به دست می‌آید، رینولدز را که از مدتی پیش در آنجا به کار حفاری مشغول بود، امیدوار کرد و به همین علت وسائل و تجهیزات را به منطقه نفتون در مسجد سلیمان منتقل کردند و در پایان ماه ژانویه سال ۱۹۰۸ میلادی حفاری چاه شماره یک این شهر آغاز به کار کرد. بدین ترتیب فصل جدیدی در تاریخ کشور رخ داد و ایران به جمع کشورهای نفت خیز جهان پیوست.

این اتفاق، که نخستین اکتشاف نفت در خاورمیانه به شمار می‌رفت، حیات اقتصادی و اجتماعی مسجد سلیمان و ایران را دگرگون کرد، چنان‌که از این چاه روزانه ۳۶۰۰۰ لیتر (معادل ۸۰۰۰ گالن) نفت استخراج می‌شد و بعدها در این شهر حداقل ۳۰۰ چاه نفت حفر شد. این شهرک باستانی به یک شهر مدرن و پررونق بدل شد و جمعیت آن افزایش یافت و خانه‌ها و محله‌های جدید برای کارکنان شرکت نفت ساخته شد.

جغرافیا و اقلیم‌شناسی

_{عکس‌ از ایسنا}

مسجدسلیمان در شمال شرقی استان خوزستان و در ۱۲۵ کیلومتری اهواز واقع شده است. این شهرستان از شمال به دزفول، از شرق به استان چهارمحال بختیاری و ایذه، از جنوب به رامهرمز و از غرب به شوشتر محدود می‌شود. مساحت آن بر اساس آخرین بررسی انجام شده ۶۹۸۶ کیلومتر مربع است. میزان بارندگی در سال بین ۲۰۰ تا ۴۵۰ میلیمتر متغیر است که عموماً از سمت شمال به طرف جنوب از میزان بارندگی کاسته می‌شود. درجه حرارت در تابستان به حداکثر ۵۴ درجه می‌رسد . مسجدسلیمان از لحاظ اقلیمی دارای آب و هوای نیمه صحرایی است. نواحی شمالی آن به دلیل قرار گرفتن در حاشیه سلسله جبال زاگرس، دارای زمستان‌های سرد همراه با برف و تابستان‌های معتدل است؛ اما نواحی جنوب دارای بهاری دل انگیز، تابستانی گرم و خشک، پاییزی مطبوع و زمستانی معتدل است.

جاذبه‌های گردشگری مسجد سلیمان

آتشکده جاویدان

_{عکس‌ از وب‌سایت خبر روز}

آتشکده یا معبد سرمسجد یکی ازمهمترین مکان‌های تاریخی و جاهای دیدنی استان خوزستان است که در شمال شرقی شهر مسجدسلیمان قرار دارد. آتشکده جاویدان (صفه سرمسجد)، بنایی متعلق به قرن هفتم قبل از میلاد است که بنا بر نظر برخی کارشناسان، معماران برای ساخت تخت جمشید از آن الهام گرفته‌اند. مهمترین مشخصه این بنا، استفاده نکردن از ملات و گذاشتن سنگ خشک روی سنگ خشک دیگر است.
این معبد که در گذشته‌های دور همواره در آن آتشی افروخته بوده، مشرف به صفه سرمسجد است که به گفته مورخان مقر حکومتی پارس‌ها بوده است. آتشکده سرمسجد، به دستور یکی از پادشاهان بزرگ هخامنشی ساخته شده است و هرکدام از سنگ‌های بزرگ معدنی به کار رفته در آن، ۴ تا ۵ تن وزن دارد. برای ساخت دیوارهای این معبد هیچ نوع ملاتی به کار نرفته و با توجه به زلزله‌های مکرر در مسجد سلیمان احتمال ریزش این سنگ‌های خشکه‌چین وجود دارد.

دشت گلگیر

_{عکس‌ از وب‌سایت نظاره}

یکی از مناطق بسیار زیبای ایران در ۳۸ کیلومتری شمال شرقی شهرستان مسجدسلیمان، «دشت گلگیر» است. این دشت که از نظر جذب گردشگر پتانسیل بالایی دارد، می‌تواند گوی سبقت را از بسیاری مناطق برباید. گلگیر چشمه آب گوگردی دارد که این آب به‌صورت خودجوش از اعماق زمین می‌جوشد. در زمستان و پاییز آب آن گرم و در تابستان و بهار آب خنکی دارد. به‌لحاظ داشتن گوگرد، آب این چشمه از نظر درمانی خواص زیادی دارد و می‌تواند درمان کننده دردهای مفصلی باشد.

منطقه شو ولندر

منطقه شکار ممنوع «شو ولندر» در زاگرس جنوبی واقع شده است. تنوع گیاهی و جانوری و شرایط اکولوژیکی این منطقه آن را به یکی از مناطق ارزشمند استان و کشور از نظر حیات وحش جانوری و قابلیت‌های بالای زیستگاهی تبدیل کرده است. این مکان یکی از مناطق زیستگاه «سمندر امپراتور»، از گونه‌های زیبا و حائز اهمیت جهانی است.

دشت شیمبار

_{عکس‌ از وب‌سایت نظاره}

دشت شیمبار یا شیرین بهار، مرز استان خوزستان و چهارمحال و بختیاری است که ۷۵ کیلومتری مسجدسلیمان قرار دارد و با ده هزار نفر جمعیت پراکنده روستایی و عشایری، یکی از پرجاذبه‌ترین نقاط تفریحی این شهرستان است. اکثر مردم این سرزمین از ایل موری و گمار هستند. از دیدنی‌های دشت شیمبار، «کوه قلندران» است که در گذشته پناهگاهی برای یاغی‌ها و مخالفین حکومت‌های وقت بود. این دشت پر از انگورهای یاقوتی است که مالک خصوصی ندارد و مورد استفاده همگان است. به‌دلیل وجود خاک مناسب و آب و هوای مساعد در این منطقه، محصولات کشاورزی از قبیل گندم، جو، نخود و عدس کاشته می‌شود.

_{عکس‌ از وب‌سایت شاهین شرق}

از لحاظ آثار تاریخی می‌توان به وجود نقش برجسته های تنگ بتا و تنگ سنان اشاره کرد. این سنگ‌نگاره ها بر سینه کوه کنده کاری شده‌اند که با در نظر گرفتن نوع پوشش و آرایش موی سر این سنگ‌نگاره ها می‌توان گفت که هم‌زمان با دورۀ اشکانیان و مربوط به الیمائیدها (حکومت محلی هم‌زمان با اشکانیان که اندیکا جزئی از قلمرو آن‌ها محسوب می شد) هستند.

آبشار نگین

_{عکس‌ از وب‌سایت ویلاجار}

آبشار نگین در روستایی به همین نام در محلی بسیار مهجور و دورافتاده در میان کوه‌ها و دشت‌های منطقه «شین‌بار» در شمال دریاچه سد شهید عباسپور واقع شده است. بهترین مسیر بازدید از این مسیر و آبشار آن، مسیری است که از مسجد سلیمان به روستای «آب شلال» منتهی شده و از آنجا با حدود چهار ساعت کوهپیمایی به روستای بکر و دست‌نخورده نگین و آبشار بسیار زیبای آن می‌رسد.
در پایین دست آبشار نیز دشت زیبای نگین قرار دارد که به کناره‌های دریاچه سد شهید عباسپور منتهی می‌شود. مناظری بسیار زیبا و رویایی به‌همراه دشت‌های پر از شقایق در دامنه‌های پوشیده از درختان بلوط و دیواره‌های باشکوه و صخره‌ای و مهم‌تر از همه، دره‌هایی ژرف و هیجان انگیز، همگی بر زیبایی این منطقه افزوده‌اند.

_{عکس‌ کاور از وب‌سایت تفریحی jammount}