مجلسی: نبرد اتمی افسانه نیست/ روسیه ممکن است دست به کارهای خطرناک بزند

ماهان نوروزپور: با تند تر شدن آتش جنگ بین روسیه و اوکراین، گمانه زنی ها مبنی بر استفاده یکی از طرفین از سلاح اتمی هم روز به روز بیشتر می شود. چندی پیش خبری از نشریه پلتیکو مبنی بر اینکه ایالات متحده آمریکا برنامه استقرار بمب اتمی گرانشی B61-12 در پایگاه های ناتو را سرعت بخشیده است. این خبر احتمال یا ترس احتمال از به وجود آمدن یک جنگ اتمی بین روسیه و غرب را بیشتر کرده است. در این مورد فریدون مجلسی، دیپلمات سابق و تاریخ‌دان گفت و گو کردیم که در ادامه می خوانید:

برخی اخبار حاکی از این هستند که ایالات متحده برنامه ایی مبنی بر استقرار سلاح های تازه اتمی در اروپا است. آیا این اخبار صحت دارند یا صرفا تهدید های بازدارنده و حقه های رسانه ایی در جنگ هستند؟ برخی می گویند آمریکا با استقرار بمب های اتمی تازه در اروپا، هیزم در آتش جنگ می گذارد آیا شما با این تعبیر هم سو هستید؟

من تا الان خبر موثقی مبنی بر انتقال بمب های اتمی از ایالات متحده به اروپا نشنیده ام و فکر هم نمی کنم ایالات متحده چنین قصدی داشته باشد. چرا که با وجود انباشت تجهیزات نظامی ناتو در اروپا، دیگر نیازی به انتقال تجهیزات نو نیست. بعد از فروپاشی شوروی با وجود توافق دو طرف در مورد کاستن تجهیزات هسته ای، کماکان ناتو با تجهیزاتی که داشت در اروپا باقی ماند. مضاف بر اینکه شرکای آمریکا یعنی انگلستان و فرانسه هر دو قدرت اتمی هستند و آن ها تجهیزات هسته ای کافی برای اینکه کره ی زمین را چند نوبت نابود کنند را دارند.

بیشتر بخوانید:

استقرار بمب‌های اتمی آمریکا در اروپا سرعت گرفت

بمب‌افکن‌های بی۵۲ آمریکا آماده استقرار در استرالیا

با اینهمه اگر هم که غرب در صدد به روز کردن تجهیزات اتمی خود باشد؛ هیزم گذار اصلی و کسی که آتش جنگ را به پا کرد روسیه بود که با حمله به خاک اوکراین خون های بسیاری را ریخته و ویرانی های بسیاری را به بار آورده است و اولین طرفی هم که تهدید به بمباران اتمی کرد روسیه بود. من نمی خواهم بگویم که غرب اقدامات تحریک آمیزی علیه روسیه انجام نداده است؛ خیر. آقای زلنسکی هم با بمباران کردن پل ارتباطی اوکراین به کریمه باید منتظر می بود که پاسخش را در کی‌یف دریافت کند. بگذارید یک بار دیگر وقایع را تیتر وار مرور کنیم تا منظورم از اینکه می گویم هیزم گذار اصلی روسیه است روشن تر شود. اولا آن تصویری که از روسیه بعد از فروپاشی شوروی پیش بینی می شد و گمان می رفت که یک کشور اروپایی جدید و دموکرات به وجود خواهد آمد با سر کار آمدن ولادیمیر پوتین هرگز محقق نشد. با وجود اینکه هفت کشور بزرگ اقتصادی جهان روسیه را در میان خود پذیرفتند و تبدیل به هشت کشور شدند اما پوتین شرط اصلی رایج در این کشورها یعنی دموکراسی را نپدیرفت و رو به یک انحطاط استبدادگونه قدم گذاشت. پوتین اولین شرط یک حکومت دموکراتیک که محدود بودن ریاست است را زیر پا گذاشت و ریاست را ابدی ساخت. اول بازی مدودوف ـ پوتین را راه انداخت و مدودف را رییس جمهور و خودش را نخست وزیری کرد که بر رییس جمهور ریاست می کند بعد هم که با تغییر قانون اساسی ریییس جمهوری را مادام العمر کرد مشخصا هم ایشان برای فروپاشی شوروی اظهار تاسف کرده است و سودای بازگشت به دوران شوروی را در سر می پروراند و خصوصا ایشان به این خاطر که بخش قابل توجه ای از مردم اوکراین روس تبار هستند؛ خواستار ملحق شدن این کشور به روسیه بوده است اگر چه این ادعا باطل است چرا که در خود روسیه یک سوم اقوام غالبا ترک هستند اما به هر ترتیب آقای پوتین آن ماجرای کریمه را راه انداخت. از طرفی بسیاری از کشورها سینگال های تهدیدآمیزی را با فرار از مقررات ان پی تی یا تظاهر به اینکار به سمت غرب فرستادند به عنوان مثال در ایران آقای احمدی نژاد با شعارهایی که دادند یک نیروگاه هسته ای ساده‌ی ما را تبدیل به یک تهدید بزرگ کردند که موجب صادر شدن شش قطعه نامه سازمان ملل علیه ایران شد؛ واضح است که غربی ها هم نیروهای عملا صلح طلبی نیستند که بخواهند در آرامش قبول خطر بکنند و خود را بدون دفاع باقی بگذارند و از خیر نفوذ سیاسی که از دو قرن پیش در دوران استعمار برای خود برقرار کردند؛ بگذرند. این موارد و دلایل دیگر که بازگویی آن ها در این مصاحبه نمی گنجد باعث شد که آمادگی نظامی ناتو به اسم های متفاوتی مثل بیم از توسعه روسیه یا ایران هراسی به به عنوان دفاع از متحدان غرب روز به روز بیشتر شود. لذا من فکر نمی کنم با توجه به انباشت نیروهای هسته ای که آمریکایی ها در اروپای غربی دارند باز هم نیاز به آوردن سلاح های جدیدی داشته باشند همانطور که گفتم غربی ها هم در عمل نیروهای صلح طلبی نیستند اما از لحاظ دیپلماتیک و رفتار های سیاسی ماهرانه تر عمل می کنند منتها روس ها در جنگ اوکراین توسعه طلبی خود را عملا به منصه‌ی ظهور رساندند و در حال حاضر هم که در حال نابودن کردن نیروگاه های اوکراین هستند و این یعنی تمام وجوه مردم غیر نظامی مختل شده است. جنگ روسیه و اوکراین یک برادرکشی است روس ها و اوکراینی ها یک ملت هستند که با دو لهجه مختلف صحبت می کنند. گروه کثیری از اوکراینی ها حدود چهل درصد روس تبار هستند بنابراین روسیه می توانست با روش های منطقی مثل توسعه اقتصادی یا برداشتن مرزها خود را به اوکراین نزدیک و نیازمند کند اما روس ها راه جنگ را پیش گرفتند. اکنون هم که دو نیروی اقتدار طلب غرب و روسیه در برابر هم هستند منتها از آنجایی که روسیه ضعیف تر است ممکن است به کار های خطرناک تری دست بزند.

آیا این کار های خطرناک تر شامل استفاده از سلاح های هسته ای نیز می شود؟ شما فکر می کنید هیچ کدام از طرفین می تواند شکست را بپذیرند یا این جنگی است که هر چه بیشتر ادامه پیدا کند به جا های خطرناک تری می رسد مثلا جنگ اتمی؟ اینکه برخی می گوید ممکن است جنگ اتمی بین روسیه و غرب در بگیرد یک افسانه است؟

البته احتمال وقوع نبرد اتمی یک افسانه نیست ولی هم روس ها و هم اروپایی ها ملت هایی نیستند که نسبت به عواقب یک جنگ اتمی ناگاه باشند. هر گونه استفاده از سلاح اتمی از سمت روسیه بی پاسخ نخواهد ماند کما اینکه خش مهمی از خاک روسیه در اروپا قرار دارد یعنی بسیاری از مراکز بزرگ روسیه در دسترس سلاح های ناتو هستند. غربی ها هم نمی توانند هزینه‌ی جنگ اتمی را بپردازند. در هر دو سمت عقلایی وجود دارند که اجازه‌ی نابودن شدن آثار تمدنی که با زحمت و مشقت فراوان ملل بسیاری به دست آمده است را نمی دهند. از پاریس و وین و بروکسل تا سنپطرزبورگ و مسکو.

فکر نمی کنم با اینهمه ادعاهای تمدنی، غرب و روسیه به چنین سطح حقیری یعنی استفاده از سلاح اتمی برسند. کسانی در هر دو طرف هم در طرف آقای زلنسکی و هم آقای پوتین وجود دارند که از شکل گیری نبرد اتمی جلو گیری کنند و از آنجایی که روسیه و اروپای غربی شدیدا به یک دیگر نیازمند هستند گمان می کنم هنوز راه های دیپلماتیک برای جلوگیری از فاجعه وجود دارد.

311311