مجالی برای اندیشیدن در واپسین سال‌ قرن

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، هیات انتخاب چهارمین جایزه ادبی ارغوان، متشکل از فرشته احمدی، میترا الیاتی، فرهاد توحیدی، محمد چرم‌شیر و مهسا محبعلی، از مدتی پیش، کار خود را آغاز کرده است.

امسال که از همان آغاز، با همه‌گیری کرونا همراه بوده است، هم جایزه ادبی ارغوان و هم داستان‌های ارسالی به آن، بی‌گمان حال و هوایی متفاوت خواهند داشت.

با سه تن از اعضای هیات انتخاب چهارمین جایزه ادبی ارغوان گپ و گفتی نه چندان بلند درباره چند و چون برگزاری این دوره از جایزه داریم که می‌خوانید:

بازنویسی… بازنویسی و بازنویسی…

مهسا محبعلی که چند سالی است با این جایزه همکاری دارد، می‌گوید: «یکی از مزایای این جایزه این است که جوانان شرکت‌کننده بعد از اعلام نتایج، رها نمی‌شوند بلکه در گروه‌های دوستانه، داستان‌های یکدیگر را می‌خوانند، در کارگاه‌های آموزشی شرکت می‌کنند و ارتباط‌شان قطع نمی‌شود.»

او خُشنود است که هر سال جمعی ده نفری به این گروه می‌پیوندند و این حلقه بزرگ‌تر می‌شود.

این داستان‌نویس از جوانانی یاد می‌کند که هر سال در جایزه شرکت می‌کنند، گاهی رتبه‌های بالاتر می‌آورند و گاه رتبه‌های پایین‌تر ولی حضور مداوم در این رویداد سبب می‌شود بتوانند هر سال خود را محک بزنند.

محبعلی هرچند از شرایط عجیبی سخن می‌گوید که به واسطه کرونا بر زندگی‌مان حاکم شده، ولی معتقد است این ویروس ذره‌بینی، تلنگری بود برای همه ما تا در میانه لحظات پرشتاب زندگی، دمی بایستیم و تنها به همان لحظه‌ای که در آن قرار گرفته‌ایم، فکر کنیم و شاید این فرصت، مکث خوبی باشد برای اندیشیدن به زندگی و تمرکز بیشتر بر آن.

او که امیدوار است در این دوره، داستان‌های بهتری به جایزه برسد، می‌گوید: «قرنطینه خانگی برای بسیاری از افراد تجربه سختی بود ولی در زندگی نویسندگان، تفاوت چندانی ایجاد نکرد چراکه آنان به جز دوران کرونا هم بیشتر خانه‌نشین هستند و ساعت‌ها پشت میز و پای کامپیوتر یا لپ‌تاب می‌نویسند. خانه نشینی می‌تواند فرصت مناسبی باشد برای جوانان شرکت کننده تا به تمرین این شیوه زندگی که برای نویسنده شدن کارآمد است، بپردازند.»

محبعلی خطاب به جوانان شرکت‌کننده در جایزه تاکید می‌کند که همه داستان‌ها بدون اسم و بی‌هیچ قصد و غرضی خوانده می‌شوند و تنها معیار، کیفیت کارهاست.

او البته به این نکته هم باور دارد که بحث سلیقه را نمی‌توان انکار کرد و اگر داستانی بالا نمی‌آید، شاید مورد سلیقه داوران نباشد.

این نویسنده سخنان خود را با یک تاکید بزرگ به پایان می‌برد؛ «بازنویسی… بازنویسی…»

او از جوانانی که برای شرکت در این جایزه دست به قلم می‌شوند، می‌خواهد پیش از فرستادن داستان‌شان آن را به چند نفر نشان بدهند و با دریافت نظرات آنان، آن را بازنویسی کنند. الزامی هم ندارد آن افراد حتما نویسنده یا متخصص باشند فقط مهم این است که اهل نوشتن باشند.

محبعلی می‌گوید: «خیلی از داستان‌ها با وجود موضوع خوبی که دارند، به دلیل همین شتاب‌زدگی ضربه می‌خورند.»

نشانه‌های زمانی، به رویدادها معنا می‌دهند

فرهاد توحیدی هم امید دارد موضوع این دوره جایزه در این دوران کرونازده سبب شود تعداد داستان‌هایی که فلسفه و سرشت کلی زندگی را نشانه می‌گیرند، در قیاس با داستان‌هایی که بیشتر بر امور روزمره متمرکز هستند، بیشتر شود.

این فیلمنامه‌نویس می‌گوید: «نشانه‌های زمانی به رویدادها معنا می‌دهند، مانند مرگ که وقتی سر می‌رسد، تازه هویت آدمی هویدا می‌شود. سال‌ها و قرن‌ها هم چنین هستند. این سرفصل‌ها  به نوعی انگیزه ذهنی و تجریدی پیدا می‌کنند و آدمی را از قید روزمرگی دور می‌سازند. از این دیدگاه، انتخاب این موضوع تلنگری است تا کمی درباره ماهیت آنچه پشت‌سر گذاشته‌ایم و آنچه پیش‌رو داریم، بیندیشیم.»

توحیدی ادامه می‌دهد: «گله‌های بسیار درباره محدودیت سنی شرکت‌کنندگان جایزه، نشان می‌دهد جایزه ارغوان در همین مدت کوتاه مورد اقبال مخاطبان قرار گرفته است که برای شرکت در آن و دیده و خوانده شدن کارشان اصرار دارند. همچنان که نشان‌گر افزایش اقبال به ادبیات داستانی و افزایش جامعه کتابخوان است. هرچند شمارگان کتاب چنین چیزی را نشان نمی‌دهد ولی یک پایش میدانی مشخص می‌کند با وجود همه مشکلات، اقبال خوانندگان به ادبیات داستانی قابل توجه است.»

او ادامه می‌دهد: «وجود این جایزه و جوایز مشابه می‌تواند در تثبیت این فضا و حال و هوا موثر باشد. همچنان‌که با تداوم این جایزه، جدی بودن آن هم مشخص می‌شود.»

جاری شدن ادبیات در کل زندگی

محمد چرم‌شیر اما گروه سنی شرکت‌کننده در این جایزه را یکی از جذابیت‌های آن می‌داند. گروهی زیر ۳۰ سال که به گفته او نه آن چنان خام هستند که هیچ تجربه زیستی نداشته باشند و نه آن‌قدر با تجربه که بتوانند ذهنیات خود را تحلیل کنند.

او می‌گوید: «این رده سنی تازه شروع به فکر و استنتاج می‌کند. ضمن این‌که ترغیب آنان برای نوشتن، کار دشواری است چون عموما انگیزه لازم را ندارند که در خلاء دست به نوشتن بزنند.»

به باور این نمایشنامه‌نویس، آثاری که از قلم این رده سنی بیرون می‌آید، ناپختگی جوانی را دارد و از آن‌جا که باید در روند کار به استنتاج‌ها معنا بدهد، تجربه خوبی برای سال‌های آینده است.

چرم‌شیر از یکی از معضلات ادبیات ما سخن می‌گوید: «فراموش نکنیم موضوعاتی که بچه‌ها انتخاب می‌کنند، عموما متاثر است از آن‌چه که می‌بینند. متاسفانه در حال حاضر عموما آن‌چه در ادبیات موفق بوده، الگو برداری می‌شود. به همین دلیل ادبیات‌مان دچار «هم‌شکل گرایی» شده ولی موسسان این جایزه، با انتخاب موضوع، شرکت‌کنندگان را از این معضل دور نگاه می‌دارند و همین، سبب جذابیت در داستان‌ها می‌شود.»

او که چندان تمایلی به همکاری با جایزه‌ها و جشنواره‌ها ندارد، درباره همکاری خود با این جایزه می‌گوید: «بیشتر این جایزه‌ها هدفی ندارند و نه تنها باعث پیشرفت نمی‌شوند بلکه حتی گاه با ایجاد توقع‌های نادرست در جوانان شرکت‌کننده، جلوی پیشرفت آنان را می‌گیرند اما جایزه ارغوان از این جهت، رویکرد سالم‌تری نسبت به جایزه‌های دیگر دارد.»

او درباره استمرار این جایزه می‌گوید: «لجستیک این جایزه‌ها برخلاف تصور اولیه، کار دشواری است . لجستیک به معنای رها نشدگی شرکت‌کنندگان که مقصود از آن آموزش نیست بلکه ماندن در دایره ادبیات است به این معنا که جوانان متوجه شوند ادبیات اهمیت دارد و باید در تمام عرصه‌های زندگی و حتی خواب و خوراک‌شان جاری شود. ادبیات کاری است مستمر که باید با آن زیست.»

چرم‌شیر معتقد است ارزیابی آثار این جایزه بعد از برگزاری آن اهمیت بسیاری دارد تا دریابیم تاثیر کرونا بر داستان‌های این گروه سنی چگونه بوده است. 

۵۷۵۷