ماده ۴ پیمان ناتو چیست و چرا با آغاز حمله روسیه به اوکراین این ماده فعال شده است؟

در ماده ۴ «سازمان پیمان آتلانتیک شمالی» آمده است: «هر زمان که به نظر هر یک از اعضای ناتو، تمامیت ارضی، استقلال سیاسی یا امنیت هر یک از اعضا مورد تهدید قرار بگیرد، طرف‌ها با یکدیگر مشورت خواهند کرد».

نکتۀ مهم اینکه، مشورت بر اساس ماده ۴ می‌تواند منجر به اقدام جمعی هر ۳۰ کشور عضو شود.

از زمان تشکیل این ائتلاف نظامی در سال ۱۹۴۹ میلادی، تا کنون شش بار از این ماده استفاده شده که آخرین مورد توسط ترکیه در فوریه ۲۰۲۰ میلادی بوده است؛ یعنی پس از آنکه ده‌ها سرباز ترکیه در جریان حملۀ نیروهای دولتی سوریه به مناطق تحت کنترل مخالفان در شمال سوریه، کشته شدند.

ترکیه و ماده ۴ ناتو

ترکیه در چهار نوبت دیگر نیز به ماده ۴ استناد کرده است:

– یک بار در سال ۲۰۱۵ میلادی برای آگاه سازی هم‌پیمانانش در ناتو دربارۀ واکنش خود به حملات تروریستی در داخل این کشور؛

– دو بار در سال ۲۰۱۲ میلادی پس از سرنگونی یک هواپیمای جنگی ترکیه در شمال سوریه همچنین پس از کشته شدن غیرنظامیان ترکیه در جریان گلوله بارانهای سوریه؛

– و درنهایت در سال ۲۰۰۳ میلادی هنگامی که آنکارا از ناتو درخواست کرد که به این کشور برای حمایت از مردمش در مقابل جنگی که در همسایگی‌اش در عراق در حال وقوع بود و امنیت ترکیه را تهدید می‌کرد، کمک کند.

پاسخ ناتو به درخواست‌های ترکیه

در دو مورد از پنج مورد ذکر شده، ناتو با کمک‌های نظامی خود به درخواست آنکارا پاسخ داد و باتری‌های موشکی پاتریوت را برای محافظت از ترکیه در برابر حملات سوریه در سال ۲۰۱۲ میلادی ارسال کرد.

ناتو همچنین در سال ۲۰۰۳ میلادی هواپیماها و باتری‌های موشکی را به جنوب شرق ترکیه در امتداد مرز این کشور با عراق فرستاد.

لهستان نیز در سال ۲۰۱۴ میلادی پس از تجاوز پیشین روسیه به اوکراین، ماده ۴ را فعال کرد و بر اساس درخواست ورشو، جلسه‌ای در ناتو تشکیل شد که نتیجه آن ایستادگی ناتو در کنار این کشور برای مقابله با هرگونه تهدید بود.

ماده ۴ جدا از ماده ۵ ناتو است که اعلامیه اتحاد نام دارد و می‌گوید حمله به یک عضو «حمله به همه» تلقی می‌شود.

311311