لزوم تنوع بخشی به تأمین مالی سرمایه‌ای

به گزارش پایگاه خبری بازار سرمایه ایران (سنا)، این مطالعه که توسط مدیریت پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار و مرکز نخبگان و استعدادهای برتر نیروهای مسلح انجام شده است، در این گزارش روش‌های تأمین مالی سرمایه‌ای ایران، در مقایسه با ۹ کشور بررسی و با ۲۰ نخبه و خبره مالی مصاحبه شده است.

طبق این مطالعه، ایران در زمینه شفافیت، سهولت مشارکت و حمایت‌های سیاست‌گذاری برای تقویت تأمین مالی سرمایه‌ای پیشرفت‌هایی داشته، اما طولانی بودن فرآیند تأمین مالی، قدیمی بودن برخی قوانین، کمبود روش‌های تأمین مالی، ناآگاهی سهامداران و کاستی‌های نظارتی از جمله چالش‌های موجود هستند. علاوه‌براین، نبود اعتماد، نامتقارن بودن اطلاعات، مسئله سهام عدالت، رقابت بازارهای موازی برای جذب نقدینگی، ضعف در استقرار حاکمیت شرکتی و ناکافی بودن مهارت‌های برخی مدیران شرکت ها، از دیگر تهدیدهای تأمین مالی سرمایه‌ای محسوب می‌شوند.

تفاوت‌ها و مشابهت‌های ایران با سایر کشورها

در بورس‌های مطرح دنیا، روش‌های تأمین مالی سرمایه‌ای انعطاف‌پذیرتر هستند. در برخی موارد، شرکت‌ها روش‌های جدیدی برای افزایش سرمایه پیشنهاد می‌کنند که با استقبال بورس‌ها مواجه می‌شود.

در ایران، روش افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات به شکل استاندارد و یکنواختی اجرا می‌شود، درحالی‌که در سایر کشورها، تنوع بیشتری در این روش وجود دارد. برای مثال، در برخی کشورها حق‌تقدم بدون ارزش ریالی است و سهامداران می‌توانند به قیمتی نزدیک به قیمت بازار سهم خریداری کنند. هم‌چنین، برخی شرکت‌ها به دارندگان اوراق بدهی امکان می‌دهند که اوراق خود را در تاریخ مشخصی به سهام تبدیل کنند.

در برخی بورس‌های اسلامی مانند مالزی، اوراق صکوک قابلیت تبدیل به سهام دارند که ایران نیز می‌تواند از این تجربه بهره ببرد. توسعه روش‌های افزایش سرمایه از طریق آورده نقدی و مطالبات و تنوع‌بخشی به آن‌ها، نقش مؤثری در تقویت تأمین مالی سرمایه‌ای خواهد داشت.

روش حق خرید محدود نیز می‌تواند به بهبود ساختار مالکیت شرکت‌ها کمک کند. در این روش، افزایش سرمایه به گونه‌ای انجام می‌شود که درصد مالکیت سهامداران عمده کاهش یابد و سهام شناورآزاد افزایش پیدا کند. این روش برای شرکت‌هایی که سهام شناور پایینی دارند، راهکار مؤثری محسوب می‌شود.

در برخی کشورها، سهامداران می‌توانند پیشنهاد افزایش سرمایه ارائه کنند که در صورت منطقی بودن، هیات‌مدیره به بررسی و ارائه نتیجه به بورس ملزم خواهد بود. اجرای این مدل در ایران می‌تواند قدرت و اعتماد بیشتری به سهامداران خرد بدهد.

بهبود فرآیندهای تأمین مالی سرمایه‌ای در ایران

حذف مراحل حضوری در فرآیند تأمین مالی سرمایه‌ای، موجب کوتاه شدن زمان و کاهش مراحل اجرایی می‌شود. این موضوع مستلزم تنظیم مقررات جدید و تعامل نزدیک‌تر سازمان بورس با اداره ثبت شرکت‌ها است. در بورس‌های مطرح دنیا، مراحل افزایش سرمایه در کم‌تر از چند ساعت به‌صورت آنلاین انجام می‌شود، در حالی که در ایران این فرآیند ممکن است ماه‌ها طول بکشد.

یکی دیگر از عوامل تأثیرگذار، بهینه‌سازی فرآیند اطلاع‌رسانی به سهامداران است. در برخی کشورها، اطلاعیه‌های افزایش سرمایه از طریق پیامک و اپلیکیشن‌های موبایلی ارسال شده و امکان رأی‌گیری آنلاین نیز وجود دارد. توسعه چنین زیرساخت‌هایی در ایران، مشارکت سهامداران را افزایش می‌دهد.

راهکارهای افزایش اثرات مثبت تأمین مالی در بازار سرمایه

برای افزایش اثربخشی تأمین مالی سرمایه‌ای در بازار سرمایه و اقتصاد ایران، می‌توان راهکارهای زیر را مدنظر قرار داد:

1. استراتژی‌های فرهنگی: آموزش و فرهنگ‌سازی برای افزایش آگاهی سهامداران از روش‌های مختلف تأمین مالی.

2. استراتژی‌های حمایتی: حذف قوانین زائد، شفاف‌سازی فرآیندها و ارائه مشوق‌های دولتی.

3. استراتژی‌های فناوری: به‌روزرسانی سیستم‌های معاملاتی و استفاده از تکنولوژی‌های نوین مانند بلاکچین و هوش مصنوعی.

4. استراتژی‌های ارتباطی: تقویت همکاری سازمان بورس با سایر نهادهای مالی برای هم‌افزایی بیشتر.

5. استراتژی‌های جذب سرمایه: توسعه ابزارهای جذب سرمایه داخلی و خارجی و کاهش موانع مربوط به سرمایه‌گذاری خارجی.

پیشنهادهایی برای تقویت روند تأمین مالی سرمایه‌ای

• اجرای روش «حق خرید محدود» برای افزایش سهام شناور آزاد و کاهش تسلط سهامداران عمده.

• طراحی حق‌تقدم‌های غیرقابل فروش که تنها به سهامداران کنونی امکان مشارکت در افزایش سرمایه را می‌دهد.

• پیوست حق خرید سهام شرکت به اوراق بدهی برای تأمین مالی با نرخ کم‌تر.

• ایجاد قابلیت تبدیل اوراق صکوک به سهام.

• رتبه‌بندی شرکت‌ها و مدیران برای افزایش شفافیت و کاهش نیاز شرکت‌ها به وثیقه در فرآیندهای تأمین مالی.

• الزام برخی شرکت‌ها به افزایش سرمایه از طریق صرف سهام، به‌ویژه در دوره‌های رونق بازار.

• راه‌اندازی سامانه‌ای در کدال برای شفاف‌سازی مراحل افزایش سرمایه و اطلاع‌رسانی بهتر به سهامداران.

• تشکیل کمیته نظارت بر اقدامات شرکتی در سازمان بورس برای پیگیری افزایش سرمایه و سایر اقدامات شرکتی.

• توسعه همکاری بین سازمان بورس و نهادهای مالی برای ارائه تسهیلات به سهامداران برای تبدیل حق‌تقدم به سهام.

• یکپارچه‌سازی فرآیندهای تأمین مالی سرمایه‌ای در یک سامانه تخصصی.

• افزایش تعامل سازمان بورس با وزارت اقتصاد و سایر نهادهای مرتبط برای ارائه مشوق‌های مالیاتی و تسهیلات سرمایه‌گذاری.

• طراحی ابزارهای پوشش ریسک کاهش قیمت سهام در افزایش سرمایه، از جمله بیمه قیمت سهام.

• بررسی امکان توکنایز کردن دارایی‌ها و راه‌اندازی بورس بین‌الملل برای جذب سرمایه خارجی.

اجرای این پیشنهادها می‌تواند موجب تسهیل فرآیندهای تأمین مالی، افزایش مشارکت سرمایه‌گذاران و رشد بازار سرمایه در ایران شود.

برای دریافت متن کامل این گزارش اینجا را کلیک کنید.