فیلمگردی نوروز ۱۴۰۰؛ ژانر وسترن: فیلم Rio Bravo

وسترن بدون شک کامل‌ترین ژانر سینمایی است؛ ژانری که مادرِ همه‌ی گونه‌های دیگر هنر هفتم نیز به حساب می‌آید. پس دیدن یک وسترن خوب و کلاسیک چون ریو براوو (Rio Bravo) در نوروز ۱۴۰۰، بدون شک یک پیشنهاد ویژه برای فیلم دوستان محسوب می‌شود. ریو براوو احتمالاً بهترین فیلم یکی از استادان کار با ژانرهای گوناگون سینمایی یعنی هاوارد هاکس، و البته یکی از بهترین نقش‌های بازیگری که بدون او هیچ وسترنی وجود نداشت یعنی جان وین است.

این نقل قول معروف است که شخص هاوارد هاکس فیلم ریو‌ براوو را در جواب به فیلم ماجرای نیمروز زینه‌مان ساخته است. ریو براوو سالیان سال است که در اکثر نظرسنجی‌ها از منتقدین به عنوان بهترین وسترن و یکی از درخشان‌ترین آثار تاریخ سینما انتخاب می‌شود. فیلمی سرپا، خوش آب و رنگ و سرگرم‌کننده که تمام عناصر یک وسترن شاهکار را در تار و پود خود داراست. این فیلم اولین قسمت از سه‌گانه وسترن هاوارد هاکس است که بعد‌ها با اِل‌دورادو و ریولوبو تکمیل شد. ریو براوو روایت محافظت از پاسگاه یک شهر است که تیمی متشکل از جان وین (ستاره تکرار نشدنی سینمای وسترن) به عنوان کلانتر، و تعدادی از همکارانش مسئولیت این کار را بر عهده دارند.

داستان فیلم در شهری به نام ریو براوو می‌گذرد که ناگهان در شبی، درگیری‌ای بین معاون الکلی کلانتر، خود کلانتر و یکی از گردن کلفت‌های شهر به‌نام جو برودت رخ می‌دهد که در این بین، جو یک فرد بی‌گناه را به قتل می‌رساند و سپس کلانتر وی را بازداشت نموده و از آن به بعد باید تا زمانی که مارشال ایالتی به ریو براوو برسد، به کمک دو دستیارش، که یکی الکلی است و دیگری پیرمردی ناتوان، از کلانتری محافظت کنند تا افراد تبهکار و برادر جو برای آزادسازی وی به آنجا یورش نبرند.

فیلمنامه این کار توسط ژول فورتمن و لی براکت، بر اساس داستان کوتاه «ریو براوو» اثر بی.اچ. مک گرام‍پ بل، نوشته شده و داستان آن درباره کلانتر شهر ریو براوو، تگزاس است که برادر یک راننده محلی قدرتمند را برای کمک به معاون مست خود بازداشت می کند. همچنین لازم به ذکر است که ریو براوو در سال 1959 و در استودیوی Old Tucson در خارج از توسان ایالت آریزونا، در Technicolor فیلمبرداری شده است.

در سال ۲۰۱۴، ریو براوو توسط کتابخانه کنگره آمریکا «از نظر فرهنگی، تاریخی یا زیبایی شناختی، اثری ارزشمند و مهم تلقی شد و برای حفظ در حوزه ثبت ملی فیلم آمریکا انتخاب شد. هاکس پس از تولید این اثر مصاحبه‌ای با رابین وود منتقد مطرح کانادایی انجام داد و در آن مصاحبه اعلام کرد که او هنرمند نیست و فقط با ساختن فیلم‌ها تفریح می‌کند. حالا اثر ماندگار او در ژانر وسترن، یعنی ریو براوو این «تفریح» را به معنی واقعی کلمه به بیننده نشان می‌دهد و سبب می‌شود تا با وسترنی سرخوشانه طرف باشیم که در پس پرده طنز‌ها و شوخی‌هایش داستان جذاب خود را نیز روایت می‌کند.

ریو براوو از آن دست آثار وسترن است که در پرده روایت داستانی ساده‌اش، با تزریق شخصیت‌های اصلی و فرعی و البته بازی‌های روان تیم بازیگری‌اش به راحتی می‌تواند بیننده را چیزی در حدود بیش از دو ساعت سرگرم حوادث دیدنی و ماجرای جذابش کند. در داستان نویسی سُنتی ژانر وسترن، بارها کلانترهایِ تنها با شرورهای متخاصم روبرو شده‌اند و همین قهرمانان بی شمار نیز پیروز ظاهر شده‌اند، اما هرگز این دست از آثار وسترن با مهارت‌های شادی آفرین و یا لذت محض به سبک هاوارد هاکس در ریو براوو همراه نبوده‌اند. در واقعیت این فیلم وسترن، جشن چندین سُنت سینمایی در یک زمان است.

هاوارد هاکس در طول 46 سال فعالیت خود، از اولین حضورش در هالیوود در سال 1926 تا آخرین اثرش در سال 1970، برای هر استودیوی بزرگ هالیوود کار کرد و فیلم‌هایی را در هر ژانر قابل تصور ساخت. اگرچه سیستم استودیویی محدودیت‌هایی برای او داشت، اما دامنه کار هاکس بی حد و حصر بود و او با مهارت، تبحر و رویکرد سختگیرانه خود در برابر ذهنیت کارخانه‌ای و خفه کننده هالیوود مقاومت کرد. اگرچه الگوهای اتوریستیک یا مؤلف گونه را می‌توان در مجموعه کارهای هاکس یافت، اما او تنوع ژانرهای زیادی را کاوش کرد و اگر هرکدام از آن‌ها چون ریو براوو شاهکار نباشد، حداقل یک فیلم عالی در هر ژانر شناخته شده در مدیوم سینما است.

ریو براوو در خط مقدم آثار وسترن به اصطلاح هالیوودی با فرمول سُنتی و کُهن آن قرار دارد، مجموعه‌ای آشنا در مورد یک قانونگذار منفرد که انسان‌های دنیای غرب قدیم را اهلی می‌کند، همراه با تیراندازی، اشرار خیانتکار و حتی آهنگ‌های شگفت انگیز. اما هرچه داستان و ماجرا به سمت جلو پیش می‌رود، ما شاهد نمایان شدن سبک هاکس در لحظه لحظه این فیلم هستیم. هاکس از نظر اکثر منتقدین سینمایی از جمله کارگردانان مولف به‌شمار می‌رود که همواره امضای شخصی خود را در آثار سینمایی‌اش دارد، و ریو براوو نیز از این اصل مستثنی نیست.

سینمای هاکس سینمای قصه‌گوست، سینمایی برای سینما. هاکس فیلم می‌سازد که قصه‌اش را به بهترین نحو و سینمایی‌ترین شکل ممکن با بهترین و قابل قبول‌ترین بازی‌ها بیان کند و به گفته خودش اگر مطمئن نباشد که از عهده گفتن و ساختن قصه فیلم به خوبی بر نخواهد آمد فیلم را نخواهد ساخت. حالا ریو براوو نیز تماماً یک اثر قصه گو و کامل است. جالب است بدانید درباره این فیلم، شخص رابین وود، محقق و منتقد فقید کانادایی اظهار داشت: اگر از من بخواهند فیلمی را انتخاب کنم که وجود هالیوود را توجیه کند، من فکر می‌کنم این اثر ریو براوو باشد.

ریو براوو اثری است که به عنوان نقطه اوج مهارت‌ها و علائم تجاری هاکس به عنوان کارگردانی بی حد و حصر شناخته می‌شود؛ این وسترن کاملاً پیچیده و بدون وقفه سرگرم‌کننده تأیید می‌کند که انتخاب آن به عنوان یک نقطه عطف بی‌نظیر برای ژانر وسترن از روی میل شخصی چند منتقد نبوده، بلکه این کیفیت ساخت و امکانات گسترده درونی آن است که فیلم را شاخص کرده است. علاوه بر این، جدا از طرح قوی اما ساده ریو براوو، این اثر همچنین پرتره‌ای از دوستی مردانه است که از ویژگی‌های سینمای هاکس به شمار می‌رود، و این امر در مراحل مختلف چالش‌های پیش روی شخصیت‌ها به خوبی منعکس می‌شود.

در نتیجه اگر از عاشاقان جهان سینما و هنر هفتم هستید و در دوران تعطیلات نوروزی به دنبال دیدن یک اثر ناب کلاسیک در ژانر محبوب وسترن می‌گردید، بدون شک باید به دیدن پیشنهاد امروز فیلمگردی در نوروز ۱۴۰۰ ما در ویجیاتو، تحت عنوان ریو براوو (Rio Bravo) ساخته هاوارد هاکس بپردازید.

بیشتر بخوانید

• فیلمگردی نوروز ۱۴۰۰ – ژانر اکشن: سه گانه ماتریکس
• فیلمگردی نوروز ۱۴۰۰؛ ژانر درام: تایتانیک
• فیلمگردی نوروز ۱۴۰۰؛ ژانر کمدی رومانتیک: آپارتمان
• فیلم‌گردی نوروز ۱۴۰۰؛ ژانر کمدی: Some Like It Hot