فهیم: تلویزیون، با افزایش شبکه‌ها، تماشاگرانش را سردرگم می‌کند

مهسا بهادری: گاهی اوقات پیش آمده که کنترل به دست، شبکه‌های تلویزیون را بالا و پایین کرده‌ایم تا محتوایی مناسب برای تماشا پیدا کنیم، اما با تعویض هر شبکه، با در بسته مواجه شده‌ایم. صدا و سیما، ۷۲ شبکه‌ فعال دارد که اگر بخواهیم برای جابه‌جایی بین هرکدام از آن‌ها یک دقیقه زمان بگذاریم تا محتوای مناسبی برای تماشا بیابیم، در نهایت چیزی حدود یک ساعت و پانزده دقیقه از زمان ما گرفته خواهد شد. 

شبکه‌های صدا و سیما، شامل ۲۸ شبکه سراسری، ۹ شبکه برون مرزی، ۳۲ شبکه استانی، سه شبکه محلی و سه شبکه منحل شده است. در این میان شبکه‌های سراسری به نسبت شبکه‌های برون مرزی، استانی و محلی، تعداد مخاطب بیشتری دارند و محتوای بهتری تولید می‌کنند. تعداد زیاد، همپوشانی و تکراری بودن این شبکه‌ها، مشکلی بزرگ است که گویا مدیران صدا و سیما، چندان اهمیتی به آن نمی‌دهند. 

دو راهی انتخاب کمیت یا کیفیت 

به کمی عقب‌تر که نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که سازمان صداوسیما،  چند سالی است برسر دو راهی ادغام یا حفظ تعدد شبکه‌های رادیو تلویزیونی مانده است. از طرفی تعدد شبکه‌ها را راهی برای جذب مخاطب می‌داند که تفکری کاملا اشتباه است و از سویی دیگر بودجه سازمان کفاف هزینه‌ تولید محتوای با کیفیت برای این تعداد شبکه را نمی‌دهد. تصمیم‌گیری بر سر این‌که کمیت اهمیت بیش‌تری دارد یا کیفیت، به قدری سخت است که تعداد شبکه‌های تلویزیون با تغییر هر مدیری کم و زیاد می‌شود.

برای اینکه متوجه شویم افزایش شبکه‌های تلویزیونی تاثیری هم در جذب مخاطب دارد، سراغ محمدتقی فهیم، منتقد سینما و تلویزیون رفتیم تا نظر او را بدانیم.

او در پاسخ به این سوال گفت: «من موافق تکثرگرایی هستم اما این موضوع مشروط بر حاصل شدن نتیجه است، اما نباید برای این‌که صرفا کمیت بالایی داشته باشیم،کیفیت را فدا کنیم. ما در حال حاضر شبکه‌های تلویزیونی زیادی داریم اما این‌که کدام یکی از این‌ها واقعا کارآمد است، جای بررسی دارد. این‌که صرفا برای افزایش آمار شبکه افتتاح کنیم و با آن پز دهیم، خودش در واقع یک پاشنه آشیل است، یعنی همان میدانی که باعث شکست ما می‌شود.»

      بیشتر بخوانید:

      چرا آی‌فیلم جذاب‌تر از تولیدات روز صداوسیما است؟

      افزایش پخش تبلیغات تلویزیونی، مخاطبان بیشتری را فراری نخواهد داد؟

      شبکه افغانستان راه می‌افتد؟

فهیم درباره میزان کارآمدی شبکه‌ها گفت: «به عقیده من افزایش رسانه‌های بدون مخاطب، باعث می‌شود که تلویزیون بیش‌ از پیش کارکرد خود را از دست بدهد. در تمام دنیا مسئله تعدد شبکه‌ وجود دارد اما این کار زمانی اتفاق می‌افتد که نیاز آن احساس می‌شود وگرنه هیچ‌گاه بدون درخواست مخاطب، افزایش شبکه رقم نمی‌خورد. در برخی از کشورها هم که تعدد شبکه وجود دارد، شاهد تولید محتواهای مفید و متنوع هستیم که حتی گاهی در دنیا هم تاثیرگذارند، اما به داخل که نگاه می‌کنیم، تفاوت این ماجرا را متوجه می‌شویم. مثلا شبکه قرآن شبکه مفیدی است و وقتی عملکرد آن را نگاه می‌کنیم، به ضرورت وجود آن پی می‌بریم. اما دو شبکه داریم به نام تماشا و نمایش که به لحاظ مضمونی و محتوایی بسیار نزدیک به هم هستند، این شبکه‌ها که تولید و محتوای خاصی ندارند و از لحاظ مضمونی به یک‌دیگر شباهت دارند، می‌توانند یکی باشند چون این مسئله تعدد نه تنها کاربردی نیست، بلکه باعث سردرگمی مخاطبان می‌شود.»

گردشگر نداریم اما برایش شبکه افتتاح می‌کنیم

حالا هم قرار است از اوایل اردیبهشت، شبکه گردشگری که تاکنون پخش آزمایشی داشته است، به صورت رسمی کار خود را آغاز کند. در این شبکه قرار است درباره ایران و مناطق گردشگری آن صحبت شود و مستندها و سریال‌های مرتبط با این موضوع ساخته شود. کاری که البته نیاز به افتتاح شبکه نبود، بخش مستند آن می‌توانست به شبکه مستند و بخش سریال سازی هم می‌توانست به دیگر شبکه‌ها واگذار شود.

درواقع شبکه گردشگری هیچ ویژگی یا برنامه جدید و خاصی را ارائه نداده است که خودش را از دیگر شبکه‌ها متمایز کند.

فهیم درباره عاقبتِ راه‌اندازی شبکه تازه گردشگری گفت: «مشکل آن‌جایی است که بررسی نمی‌کنیم که شبکه‌ای قرار است افتتاح شود، مخاطب دارد یا نه؛ اول آن را افتتاح می‌کنیم بعد دنبال مخاطب آن می‌گردیم. در نهایت هم یک شبکه مانند بازار مخاطب خود را پیدا نمی‌کند و منحل می‌شود. شبکه‌ای که مطمئنا نیرو، انرژی، زمان و هزینه بسیار زیادی صرف آن شده است و امیدوارم این اتفاق برای شبکه جدید رخ ندهد.»

این منتقد در پایان تاکید کرد: «ما یک کشور ۸۰ میلیون نفری با دامنه وسیع ارتباطات هستیم و اگر بخواهیم مخاطب را واقعا جذب کنیم باید محتوای درخور و فراگیری به او ارائه دهیم.»

۵۷۲۴۵