غافلگیری اروپایی‌ها از مواضع هند در قبال جنگ اوکراین

پایگاه اینترنتی اوراسیا ریویو در مقاله‌ای نوشت: هند مدت‌هاست که به سیاست خارجی مستقل یا غیرمتعهد خود از لحاظ استراتژیک افتخار می‌کند. اما جنگ روسیه و اوکراین رویکرد هند به استقلال استراتژیک را در کانون توجه بین المللی قرار داده است. اگرچه رهبران هند اغلب اعلام کرده اند که استقلال استراتژیک کشورشان، دهلی نو را از گرایش به یک طرف یا طرف دیگر منع نمی‌کند اما تمایل هند به روسیه در طول این جنگ، بیشتر از آن چیزی بوده است که بسیاری در غرب، به ویژه اروپا و آمریکا انتظارش را داشتند.

رهبران غربی امیدوار بودند که هند به ویژه با توجه به مشارکت رو به رشد دهلی نو در گروه چهارگانه کشورهای دموکراتیک منطقه پاسیفیک در سال های اخیر، خود را با اوکراین و علیه روسیه همسو کرده باشد اما هند این کار را نکرد. در عوض، رویکردی را دنبال کرد که به نظر به نفع روسیه بود. در اوایل جنگ، هند سه بار از قطعنامه های سازمان ملل که اقدامات روسیه در اوکراین را محکوم می کرد، خودداری کرد. این کشور همچنین در شرایطی که غرب تلاش می کرد دسترسی روسیه را به بازارهای جهانی محدود کندبه دنبال حفظ جریان تجارت خود با روسیه بود. در اواسط ماه مارس و با وجود تلاش های غرب برای کاهش خرید بین المللی نفت از روسیه، هند به پالایشگاه های خود اجازه داد تا نفت روسیه را خریداری کنند. در همان زمان، دهلی نو و مسکو مذاکراتی را برای چگونگی اجتناب از استفاده از دلار در معاملات آغاز کردند که به معنای «دلارزدایی» از تجارت دو طرفه است. این موضوع روسیه را قادر می سازد تا به راحتی تحریم های اقتصادی غرب علیه خود را دور بزند.

وابستگی به روسیه؟

بدون شک، قطع سریع روابط با روسیه برای هند دشوار بود. همانطور که بسیاری ذکر کرده اند، اتکای عمیق هند به روسیه برای تجهیزات نظامی احتمالاً تأثیر قابل توجهی بر تمایل دهلی نو به سمت مسکو داشته است. حدود ۹۷ درصد از تانک های جنگی اصلی هند، ۱۰۰ درصد از خودروهای جنگی زرهی، ۶۷ درصد از زیردریایی ها، ۶۸ درصد از موشک های کروز ضد کشتی روی ناوشکن ها و ناوچه های موشک های هدایت شونده و ۹۷ درصد از هواپیماهای جنگنده هند، ساخت روسیه (یا شوروی) هستند. حتی موفق ترین موشک کروز ضد کشتی ساخت داخل هند یعنی BrahMos، با همکاری روسیه ساخته شد.

اتکای هند به روسیه در حوزه اقتصادی نیز خود را نشان داد. هند به عنوان کشوری با منابع کم نفت و گاز طبیعی، به طور سنتی بیش از ۸۰ درصد نفت و نزدیک به نیمی از گاز طبیعی خود را وارد می‌کند. از این رو، با افزایش قیمت نفت به بیش از ۱۰۰ دلار در هر بشکه در پی جنگ روسیه و اوکراین و تحریم های اقتصادی غرب، هند با فشارهای تورمی جدی مواجه شد. بنابراین، وقتی روسیه نفت خود را به قیمت ۲۰ تا ۳۵ دلار در هر بشکه در مارس ۲۰۲۲ عرضه کرد، هند با خوشحالی آن را پذیرفت. در یک ماه، پالایشگاه‌های هندی حدود ۱۳ میلیون بشکه نفت خریدند و متعهد شدند که ۱۵ میلیون بشکه دیگر بخرند، تقریباً دو برابر بیشتر از آنچه که در تمام سال ۲۰۲۱ از روسیه خریداری کردند. از سوی دیگر هند خرید زغال سنگ کک و روغن آفتابگردان از روسیه را هم افزایش داد.

اگر نیاز هند به تسلیحات و کالاهای روسی دلیل اصلی گرایش دهلی نو به سمت مسکو باشد، پس این موضوع نشان می‌دهد که هند اصلاً از نظر استراتژیک، نه تنها مستقل نیست بلکه از نظر استراتژیک به روسیه وابسته است. این بدان معنا نیست که چنین وابستگی غیرمنطقی است. در واقع، رهبران گذشته هند، همسویی با اتحاد جماهیر شوروی را در بیشتر دوران جنگ سرد به عنوان راهی برای کسب منافع مادی مشابه انتخاب کردند. رهبران امروزی هند ممکن است بی‌طرفی متمایل به روسیه را مطمئن‌ترین راه برای تامین منافع کشورشان، از جمله مواردی که با چین سروکار دارند، بدانند.

عامل چین

از جمله منافعی که رهبران هند همیشه در پس ذهن خود دارند، رقابت استراتژیک کشورشان با چین است. برای بیش از شش دهه، هند و چین به دنبال به دست آوردن دست برتر در آسیا و البته در مورد مناقشه ۳۴۸۸ کیلومتری مرز هیمالیا هستند. این مبارزه در سال ۲۰۲۰ زمانی که نیروهای چینی و هندی در دره گالوان درگیر شدند به یک مبارزه فیزیکی تبدیل شد. در لبه جنوب شرقی آکسای چین، فلات مرتفعی به اندازه سوئیس در سال ۱۹۶۲ توسط چین اشغال شد. حدود ۴۰ سرباز چینی و ۹۶ سرباز هندی در این درگیری کشته یا زخمی شدند. هند با وجود تنش در مرز خود با چین، احتمالاً نیاز بیشتری به حفظ روابط خوب با روسیه احساس می‌کند زیرا در صورت وقوع هر نوع جنگی، هند به تسلیحات روسیه نیاز خواهد داشت.

علاوه بر این، رهبران هند نیز ممکن است احساس کنند که روسیه می تواند نقش مفیدی در چنین درگیری ایفا کند. روابط روسیه با چین می‌تواند به مهار این کشور کمک کند یا شاید حتی میانجی‌گری برای حل چالش‌ها باشد. در ادامه، روسیه می‌تواند از اهرم فشار خود بر منابع انرژی چین برای فشار بر پکن یا حتی جمع‌آوری نیروهای خود در مرز خود با چین استفاده کند تا قدرت نظامی چین را از هند منحرف کند.

شرکای غربی نامطلوب

طبیعتاً غرب سعی کرده است هند را متقاعد کند که بی طرفی خود را به روسیه کنار بگذارد. این همان کاری است که دیلیپ سینگ معاون مشاور امنیت ملی آمریکا در دیدار با وزیر خارجه هند در مارس ۲۰۲۲ تلاش کرد آن را انجام دهد اما حتی بدون این پیام، تاریخ باید به هند، دلیلی برای تردید بدهد. با وجود روابط قوی بین هند و اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۶۲، زمانی که جنگ در امتداد مرز هند با چین شروع شد، مسکو نتوانست به هند کمک کند. زیرا بالاخره مسکو هم این اختیار را دارد که استقلال استراتژیک خود را اعمال کند و در نهایت این آمریکا بود که به کمک هند آمد.

با این حال، بسیاری از رهبران هند نسبت به غرب، به‌ویژه آمریکا تردیدهایی دارند. آنها اغلب به تصمیم واشنگتن برای اعزام گروه جنگی ناو هواپیمابر اینترپرایز نیروی دریایی آمریکا به خلیج بنگال در طول جنگ هند و پاکستان در سال ۱۹۷۱ اشاره می کنند. اگرچه انگیزه این تصمیم هنوز مورد بحث است، اکثر هندی ها آن را به عنوان خنثی کردن پیروزی قاطع هند بر دشمن اصلی خود یعنی پاکستان، و اثبات غیرقابل اعتماد بودن آمریکا می دانند. در همین حال، نارندرا مودی، نخست وزیر هند، احتمالاً تردیدهای شخصی در مورد واشنگتن دارد، زیرا واشنگتن او را در سال ۲۰۰۵ به دلیل نقشش در شورش های مذهبی در گجرات تحریم کرد.

از نظر استراتژیک، هند نمی خواهد به عنوان شریک کوچک غرب دیده شود. یکی از راه هایی که هند می تواند این کار را انجام دهد این است که به غرب یادآوری کند که یک متحد جایگزین یعنی روسیه را برای خود دارد. علاوه بر این، هند ممکن است بر این باور باشد که غرب بیشتر از آنکه دهلی به آنها نیاز داشته باشد به این کشور نیاز دارد. به هر حال، در دوران دولت جورج دبلیو بوش، واشنگتن مایل بود سرمایه سیاسی زیادی را صرف یک توافق هسته‌ای بحث‌برانگیز کند تا یکی از منافع اصلی دهلی نو را برآورده کند، در حالی که در ازای آن از هند چیزی نمی‌خواست.

انزوای استراتژیک

تا کنون، بی طرفی دهلی نو به روسیه از نقطه نظر خود نتیجه داده است. هند به لحاظ مادی از نفت ارزان‌تر روسیه سود برده است، بدون اینکه به دسترسی بهتر به زغال سنگ کک، روغن آفتابگردان و سایر کالاها اشاره کنیم. این کشور همچنین با روسیه پوتین حسن نیت دارد. سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، این موضوع را هنگامی که در سفر به دهلی نو در مارس ۲۰۲۲ ابراز قدردانی کرد، به وضوح نشان داد. در همین حال، به نظر می‌رسد که تمایل هند به روسیه، شور چین را بر سر مرز مورد مناقشه‌شان کاهش داده است و غرب، اگرچه عصبانی است، اما هنوز هیچ پیامد واقعی را بر هند تحمیل نکرده است.

با این حال، تجربه اوکراین در نبرد با روسیه به وضوح نشان داده است که حمایت متعهد غرب چه کاری می تواند انجام دهد. مطمئناً اوکراین نمی توانست بدون کمک نظامی غرب و فشار اقتصادی بر روسیه چنین مقاومت موفقیت آمیزی داشته باشد. اگر هند خود را در یک درگیری با چین بیابد، حمایت همه جانبه غرب می تواند حیاتی باشد، به خصوص اگر روسیه نتواند به این موقعیت دست یابد.

بی‌طرفی هند به روسیه ممکن است در کوتاه‌مدت به نفع این کشور باشد، اما ممکن است در بلندمدت این کار را نکند. این بدان معنا نیست که هند باید خود را با غرب هماهنگ کند. این نشان می دهد که اقدام عاقلانه، متمایل نشدن شدید به سمت روسیه و در عوض انتخاب «مسیر میانه» است؛ مسیری که برخی از رهبران هند می‌گویند قصد دارد در آن گام بردارند.

اما، همانطور که اوضاع در حال حاضر پیش می‌رود، بسیاری از پایتخت‌های غربی، از برلین تا واشنگتن، احساس می‌کنند که هند در حال دور شدن بیشتر از این مسیر میانه است که ممکن است به یک قمار تبدیل شود.

311311