عوامل تعیین کننده تاب آوری چه هستند؟

کنار آمدن با وقایع زندگی می‌تواند ذره ذره‌ی وجود هر فرد را به چالش بکشد. آتش‌سوزی‌های گسترده‌ی لس‌آنجلس در ژانویه‌ی ۲۰۲۵، چنین آزمونی به شکل گسترده‌ای به همراه داشت. در این حادثه نه تنها افراد خانه‌های خود را از دست دادند، بلکه از اجتماع و محل کارشان هم جدا شدند. اگر شما با چنین ویرانی‌هایی مواجه نشده باشید، حتماً در مقطعی از زندگی‌تان چیزی به درستی پیش نرفته است. در این شرایط چه چیزی به شما کمک کرد تا از آن عبور کنید؟ در ادامه برای پاسخ به این پرسش نگاهی داریم به عوامل تعیین کننده تاب آوری.

پژوهشگرانِ اثر وقایع مهم زندگی بر سلامت روان افراد، با این فرض شروع می‌کنند که یک رویداد لزوماً به تنهایی استرس‌زا نیست. چیزی که اهمیت دارد، ارزیابی شما از آن رویداد مهم است. با این حال، پژوهشگران این حوزه می‌دانند که رویدادهای روزمره‌ی جزئی، به نام «مزاحمت‌ها» هم می‌توانند بر سلامت روان تأثیر مخرب داشته باشند. در حقیقت، آنچه یک رویداد را استرس‌زا می‌کند، تأثیر آن بر جنبه‌های روزمره‌ی زندگی است. در ادامه این مقاله با عواملی که بر تاب‌آوری شما اثر می‌گذارند، آشنا خواهید شد.

رویکرد جدیدی به تاب‌آوری

بدیهی است که توانایی افراد برای بازسازی خود بعد از یک رویداد مهم زندگی متفاوت‌ است. حتی کسانی که با یک استرس مشترک (مانند یک فاجعه‌ی بزرگ) دست‌وپنجه نرم می‌کنند، واکنش‌های متفاوتی از خود نشان می‌دهند. ممکن است دوستانی داشته باشید که حتی پس از چنین رویدادی هم بتوانند با شوخی‌هایشان شما را بخندانند. در مقابل ش دیگران حتی نتواند بدون گریه کردن، صحبت کند. آنچه این تفاوت‌ها را ایجاد می‌کند چیست و چه نکاتی را می‌توانید یاد بگیرید تا در مواجهه‌ با اتفاقات ناگهانی و بزرگ بعدی زندگی به شما کمک کند؟

بر اساس یافته‌های کیرا آهرنس و همکارانش، تاب‌آوری، کلید فهم چگونگی و چرایی واکنش متفاوت افراد به استرس است. به گفته‌ی آن‌ها «تاب‌آوری، نتیجه‌ی سلامت روان در برابر مواجهه با عوامل استرس‌زاست که احتمال وقوع آن با وجود عوامل تاب‌آوری افزایش می‌یابد و این عوامل، فرایندهای سازگاری موفق را تسهیل می‌کنند». به عبارت دیگر، شما چیزی در درون خود دارید که امکان به‌کارگیری استراتژی‌های مؤثر مقابله‌ای را فراهم می‌کند. سؤال اینجاست که آن چیز چیست؟

کافی نیست که فقط بگوییم سلامت روان خوب فرد به او در مقابله کمک می‌کند. آهرنس و همکارانش خاطرنشان می‌کنند؛ شما باید بتوانید مشخص کنید که عامل جادویی که به شما کمک می‌کند چیست. پیشنهاد آن‌ها این است که معنای تاب‌آوری در مفهوم «احساس انسجام» یا SOC نهفته است. همان‌طور که در مطالعه‌ی آهرنس و همکاران (با استفاده از پرسشنامه‌ی Orientation to Life) اندازه‌گیری می‌شود، SOC از سه جزء: فهم‌پذیری (درک جهان به‌عنوان چیز قابل فهم)، مدیریت‌پذیری (احساس اینکه شما منابعی در اختیار دارید) و معناداری (دیدن زندگی به‌عنوان داشتن چالش‌ها به جای بارها) تشکیل شده است.

تحت نظر داشتن روند تاب‌آوری در طول زمان

نه تنها یافتن عامل پیش‌بینی‌کننده برای تاب‌آوری اهمیت دارد، بلکه روشی برای کمی‌سازی آن هم مهم است تا بتوان عوامل تعیین کننده تاب آوری را شناخت. رویکرد دانشگاه گوته برای مطالعه‌ی تاب‌آوری استراتژی‌ای مبتنی‌بر داده بود که واکنش به استرس را بر اساس الگوهای مسیرهای فردی در طول زمان تعریف می‌کند.

با استفاده از داده‌های نمونه‌ی بزرگ از بزرگسالان آلمانی که هر سه ماه یک بار در طول چندین سال در مطالعه‌ای به نام LORA (۷۰۷نفر در بازه‌ی سنی ۱۸ تا ۵۰ سال) اندازه‌گیری شده بودند، آهرنس و همکاران توانستند بر اساس ترکیبی از قرار گرفتن در معرض رویدادهای زندگی (LE) و مشکلات روزمره (DH)، امتیازی برای هر شرکت‌کننده محاسبه کنند. سپس امتیاز LE-DH هر فرد به‌عنوان عامل پیش‌بینی‌کننده آماری برای مشکلات سلامت روانی آن‌ها (به عنوان مثال، نگرانی، اضطراب، افسردگی) در هر نوبت آزمایش استفاده شد. میزان تغییرات سلامت روان افراد بر اساس مواجهه با رویدادهای زندگی به‌صورت فردی ترسیم و این معیار به‌عنوان اندازه‌گیری تاب‌آوری در نظر گرفته شد.

اکنون، با این معیار مبتنی‌بر داده‌های تجربی، آهرنس و همکارانش توانستند گام بعدی را برای شناسایی الگوهای سیستماتیک مسیرها در طول زمان، بردارند. بر اساس این ایده که تاب‌آوری در میان افراد متفاوت است، رویکرد آماری آن‌ها شامل روش پیشرفته‌ای بود که توانست خوشه‌های معتبری از الگوهای تاب‌آوری ایجاد کند. سپس قرار گرفتن در معرض LE قبلی، SOC و سایر عوامل جمعیت‌شناختی به پیش‌بینی‌کننده‌هایی تبدیل شدند که فرد ممکن است در کدام خوشه قرار بگیرد.

پیش از بررسی نتایج، ارزش دارد نگاهی به رویدادهای مهم زندگی در نمونه‌ی LORA بیندازیم. رایج‌ترین این رویدادها شامل اختلافات و جدایی‌های عاطفی، بیماری جدی یا فوت دیگران، مشکلات مالی و حقوقی، مشکلات یا بیماری‌های شخصی، رویدادهای مرتبط با ازدواج یا فرزندان، مشکلات مربوط به خانه و در نهایت تروما یا سوءاستفاده‌ها قرار داشتند.

یافته‌های جالب

همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، این رویدادها به خودی خود می‌توانند استرس‌زا باشند، اما مشکلات مرتبط با آن‌ها نیز می‌توانند به همان اندازه بد یا حتی بدتر باشند. شاید آماده‌ی پایان دادن به رابطه‌ی عاطفی باشید، اما پس از آن با تمام کارهای اداری، مسائل حقوقی و نیاز به جابه‌جایی محل زندگی روبه‌رو شوید. شاید بتوانید با یک یا چند مورد از این رویدادهای زندگی ارتباط برقرار کنید؛ مشکلات مربوط به «خانه» به وضوح در صدر فهرست افراد درگیر آتش‌سوزی‌های لس‌آنجلس قرار می‌گیرد.

تحلیل الگوهای تاب‌آوری در میان شرکت‌کنندگان مطالعه LORA به شناسایی مسیرهای متمایزی منجر شد که بهترین مدل آن شامل تقسیم‌بندی به پنج گروه بود. ماهیت رویدادهای زندگی هیچ نقشی در شکل‌گیری این الگوها نداشت، اما امتیازات SOC به‌عنوان پیش‌بینی‌کننده‌های معنادار عمل کردند. افرادی که در گروه‌های با واکنش‌پذیری به استرس زیاد، پیش از رویدادها و در پاسخ به آن‌ها بودند، امتیازات SOC کمی داشتند؛ این گروه‌ها ۲۶ درصد از نمونه را تشکیل می‌دادند. کسانی که در طول دوره واکنش پایینی به استرس نشان دادند (۳۰ درصد از نمونه)، بیشترین امتیازات SOC را داشتند.

این امتیاز نشان می‌دهد «درک جهان به‌عنوان مفهوم قابل فهم، قابل‌مدیریت و معنادار به کاهش واکنش‌های استرسی کمک می‌کند». جالب اینجاست که این گروه‌ها از نظر سن تفاوتی نداشتند؛ این موضوع نشان می‌دهد صرفاً یادگیری درس‌های زندگی نیست که به افراد امکان عبور از تحولات بزرگ را می‌دهد.

از واکنش به استرس تا تاب‌آوری

یافته‌های دانشگاه گوته تأییدی بر نتایج مطالعات پیشین درباره‌ی استرس است که نشان می‌دهند واکنش افراد به رویدادهای مهم زندگی متفاوت است. اما نکته‌ی جدیدی که این مطالعه به آن اضافه می‌کند، نقش داشتن حسی از معنادار بودن زندگی است. افرادی که توانستند از یک رویداد استرس‌زا عبور کنند، صرفاً از نظر ذهنی «سالم‌تر» یا «قوی‌تر» نبودند. آن‌ها به‌طور خاص توانستند از حسِ قاطعِ باور به قابل فهم بودن جهان و داشتن منابع لازم برای مدیریت آنچه جهان در مقابلشان قرار دارد، بهره ببرند.

برای استفاده‌ی عملی از این یافته‌ها، سعی کنید از روش افرادی که در مسیر تاب‌آوری قرار داشند، الهام بگیرید. زمانی که احساس می‌کنید عبور از چند ساعت آینده پس از یک رویداد مهم غیرممکن است، چه برسد به روزها یا سال‌های پیش‌رو، به راحتی ممکن است دچار وحشت شوید. اما همان‌طور که این مطالعه نشان داد، فارغ از نوع رویداد، این معنا‌بخشی است که شما ایجاد می‌کنید و به شما کمک می‌کند از این بحران عبور کنید.

در نهایت، تاب‌آوری و عوامل تعیین کننده تاب آوری پدیده‌ای مرموز نیستند یا صرفاً یک ویژگی شخصیتی نیستند. یافتن رضایت حتی در سخت‌ترین شرایط نیز با جستجوی درس‌هایی که این موقعیت‌ها می‌توانند به شما بیاموزند، دست‌یافتنی است.

منبع: psychologytoday

سلامتی ارزشمندترین دارایی انسان است

دلیل بسیاری از خیانت‌های زناشویی یا طلاق‌ها این است که نمی‌دانیم با شریک زندگی یا همسر خود چگونه ارتباط برقرار کنیم.



این مجموعه صوتی را گوش دهید و تأثیرش بر زندگی مشترکتان را حس کنید.