عملیات هوایی «کمان ۹۹» ارتش ایران، بعثی‌ها را هاج و واج کرد / علت نامگذاری این عملیات بزرگ چه بود؟

به گزارش خبرگزاری هوشمند نیوز به نقل از خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ به روایت کتاب «نبرد در آسمان» که مرور خاطرات امیر خلبان فضل‌الله جاویدنیا است نخستین طرح جنگی ایران «کمان ۹۹» بود که از سوی نیروی هوایی ارتش پیشنهاد شد تا پاسخی باشد به حمله‌ی عراقی‌ها در آخرین روز تابستان. نقشه‌ی عملیات که با ۱۴۰ هواپیما اجرا می‌شد به این شکل بود که سحرگاه نخستین روز از مهرماه، هواپیماهای اف ۱۴ ایران فضای مرز هوایی ما با عراق را – از ارومیه تا خارک – پوشش می‌دادند و بعد هواپیماهای شکاری اف ۴ و اف ۵ با پرواز به آن سوی مرز، اهدافی گسترده در خاک عراق را هدف می‌گرفتند و بمباران می‌کردند.

مرحوم هاشمی رفسنجانی که آن زمان رئیس مجلس شورای اسلامی بود، در خاطراتش، کتاب «انقلاب در بحران» می‌نویسد نتایج کم‌اثر حمله‌ی سراسری نیروی هوایی عراق به تأسیسات نظامی و صنعتی کشور، دور از انتظار فرماندهان آن‌ها بود زیرا بعثی‌ها انتظار داشتند با این حمله نیروهای نظامی ما خصوصا نیروی هوایی را زمین‌گیر کنند و مقدمات پیروزی سریع نیروهای خودشان را فراهم نمایند. اما در اولین جلسه فرماندهان نظامی ایران در همان عصر و شب حمله‌ی عراقی‌ها، قرار شد با عملیات گسترده‌ی نیروی هوایی پاسخ محکمی به متجاوز داده شود. مهم‌ترین هدف این عملیات که در صبح روز دوم جنگ انجام شد نشان دادن توانایی و قدرت ارتش در وارد آوردن ضربه‌ای مهلک و قاطع به دشمن متجاوز بود. در این عملیات تأسیسات نظامی و صنعتی عراق خصوصا پایگاه‌های هوایی مخازن سوخت و مهمات هواپیماها، برج‌های مراقبت هوایی و… در سراسر کشور عراق مورد حمله قرار گرفتند و منهدم شدند و ضرباتی به امکانات پشت جبهه عراق زده شد که ده‌ها برابر خساراتی بود که آن‌ها در حمله غافلگیرانه روز نخست جنگ به ارتش ما وارد کرده بودند.

نتایج حاصل از این عملیات، برآوردها و محاسبات دشمن و حامیان آن از توان دفاعی نیروهای ما را به هم ریخت. آن‌ها براساس وعده‌های صدام حسین در انتظار سقوط خوزستان و به دنبال آن سرنگونی نظام جمهوری اسلامی در مدتی کمتر از یک هفته بودند و می‌گفتند که امکانات نیروی هوایی ایران آمریکایی است و چون مستشاران آمریکایی رفته‌اند فرماندهان این نیرو، روحیه‌ی عملیاتی ندارند. با این عملیات گسترده و موفق ثابت شد که چنین نیست. این حمله‌ی موفقیت‌آمیز از یک طرف در داخل کشور باعث تقویت روحیه‌ی مردم و نیروهای نظامی شد و مسئولین را به کارآمدی ارتش امیدوار ساخت و از طرف دیگر در رسانه‌های خارجی مخصوصا رسانه‌های غربی بازتابی گسترده یافت.

مهدی بشارت که آن زمان کاردار سفارت ایران در بغداد بود، لرزه‌های این حمله‌ی بزرگ را مستقیم لمس کرد. در خاطراتش که در کتاب «ما و عراق از گذشته دور تا به امروز» نقل می‌شود روایت می‌کند: «تلویزیون عراق با آب و تاب از حمله هوایی عراق به ایران می‌گفت و اعلام می‌کرد تمام هواپیماهای ایران را نابود کرده. خیلی ناراحت بودم. دو روز بعد در دفترم حس کردم بغداد به لرزه افتاده است. هواپیماها به بغداد حمله کرده بودند. هواپیماهای ایران مثل باران بر سر موسسه‌های نظامی و دولتی عراق بمب می‌ریختند. فرودگاه بغداد طوری آسیب دید که تا مدتی قابل استفاده نبود و افراد عادی که می‌خواستند وارد بغداد شوند به اردن می‌رفتند و از آن‌جا با اتومبیل به بغداد می‌آمدند. من و کارمندان سفارت از حمله‌ی هوایی ایران سرشار از غرور و شادی شدیم.»

به روایت امیر سرتیپ خلبان حمید واحدی، در این عملیات ۱۴۰ فروند هواپیما وارد خاک عراق شد و تمام خطوط راداری و نقاط حیاتی نظامی را مورد اصابت قرار داد، دلیل این‌که به این عملیات «کمان ۹۹» می‌گویند این است که گزارش‌های این عملیات ۹۹ صفحه شد. آن زمان می‌گفتیم هر هواپیمای ما که پرواز می‌کند نمادی از تیر آرش کمانگیر است و این عملیات را کمان ۹۹ نام نهادند که عملیاتی غرورآفرین بود. عملیات کمان ۹۹ ضربه‌ای به صدام زد که بسیاری از پایگاه‌هایشان قدرت عملیات را از دست دادند.

۲۳۲۵۹