علی طیب‌ نیا کجاست؟/ تغییر معادلات سیاسی، «سیاست‌های اقتصادی» را تغییر داد؟

زهرا علی‌اکبری – در جریان انتخابات زودرس ریاست‌جمهوری در تیرماه سال جاری، علی طیب‌نیا وزیر اقتصاد دولت یازدهم در حمایت از مسعود پزشکیان وارد میدان شد. سابقه‌ مهار تورم در دوران حضور  وی در وزارت امور اقتصادی و دارایی در فاصله سال‌های ۱۳۹۲ تا سال ۱۳۹۶، حمایت وی از پزشکیان را به موضوعی مهم برای افکار عمومی تبدیل کرد.

 در دوران حضور وی در وزارت امور اقتصادی و دارایی، تورم ایران از پس تاخت و تاز در سال‌های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۲ حتی به کانال تک رقمی ورود کرد.

 بیشتر بخوانید: 

  علت حذف طیب نیا از معاون اولی دولت پزشکیان از زبان خودش /تا آخر کنار رئیس جمهور خواهم ماند

 واکنش وزیر علوم به انتخاب طیب‌نیا به ریاست دانشگاه تهران

علی طیب‌نیا کیست؟

علی طیب‌نیا اقتصاددان نهادگرای میانه‌رو و سیاستمدار ایرانی است که از مرداد ۱۴۰۳ «مشاور عالی رئیس‌جمهور» در دولت چهاردهم است. حضور وی در این سمت این گمانه را تقویت کرد که وی فرمانده اقتصادی دولت خواهد بود. طیب‌نیا از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶ به‌عنوان وزیر امور اقتصادی و دارایی فعالیت می‌کرد. از او به‌عنوان نظریه‌پرداز و نفر اول اقتصادی دولت یازدهم یاد شده‌است‌. وی همچنین در دوره‌های مختلفی عضو شورای پول و اعتبار بوده‌است.

طیب نیا دانش‌آموختهٔ نخستین دوره دکترای دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران و عضو هیئت علمی این دانشگاه است. او در دوران ریاست‌جمهوری سید محمد خاتمی برای چهار سال معاون طرح و بررسی نهاد ریاست‌جمهوری و سپس برای یک سال معاون اقتصادی و هماهنگی امور برنامه و بودجه معاونت اقتصادی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور بود. او در سال ۱۳۹۲ با ۲۷۴ رای در مجلس وزیر امور اقتصادی و دارایی شد که بالاترین رای یک وزیر تا آن زمان بود. در نخستین سال وزارت طیب نیا در دولت یازدهم، نرخ تورم تا ۱۵درصد کاهش پیدا کرد و طبق گزارش صندوق بین‌المللی پول در سال آخر به ۱۰درصد رسید که رکوردی جدید در اقتصاد ایران ارزیابی می‌شد.

طیب‌نیا در حمایت از پزشکیان چه گفت؟

او در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری در حمایت از پزشکیان چندین ویدئو از خود منتشر و اعلام کرد که اقتصاد ایران با بحران تورم و بیکاری و … روبروست از این رو لازم است تدابیری تازه در این حوزه اندیشیده شود. وی حتی به مساله تحریم‌های ظالمانه علیه ایران اشاره کرد و تدبیر در تصمیم‌گیری و سیاستگذاری را برای برون‌رفت از این بحران مهم دانست.

طیب‌نیا در خصوص شعار و وعده‌های دولت گذشته تصریح کرد: به عنوان یک معلم اقتصاد و شهروند ایرانی از درد و رنج مردم به طور کامل آگاهی دارم و وظیفه خود می‌دانم برای تسکین آلام مردم دخالت و فعالیت مؤثری را داشته باشم. دولت‌ها در گذشته همگی شعار و وعده‌ها در بهره‌برداری صحیح و فرصت‌های بی‌شماری که در کشور وجود دارد امکان‌پذیر است. کشور ما کشوری است مملو از فرصت‌ها ولی متأسفانه در گذشته نتوانسته‌ایم از این فرصت‌ها به نحو شایسته استفاده کنیم. پیامبر ما فرمود، فقر نتیجه کفر و ناسپاسی است. اگر نتوانی از فرصت‌های بی‌شماری که در کشور وجود دارد به نحو شایسته‌ای استفاده کنی نتیجه‌ی آن فقر و نداری است. ما کشوری غنی هستیم اما اگر می‌بینید مردم ما در فقر به سر می‌برند به خاطر آن است که در فرصت‌ها از منابع و امکانات بی‌شماری که در کشور وجود دارد به نحو شایسته استفاده نمی‌شود.

وزیر سابق دولت روحانی، ادامه داد: اقتصاد مقاومتی، اقتصادی است که بر مبنای رشد درون‌زا و برون‌گرا استوار است. یعنی از تمام فرصت‌های موجود در عرصه‌ی داخلی کشور استفاده شود و برون‌گرایی بدین معناست که همه‌ی تعاملات خارجی و فرصت‌های موجود در عرصه بین‌المللی برای بهره‌مندی بهینه از امکانات داخلی استفاده کنیم. اگر می‌خواهیم به رشد مستمر و دانش بنیان و بهره‌وری نائل شویم، طبیعی است که بایستی موانع موجود در مسیر تعاملات خارجی را حذف کنیم، بنابراین در دولت جناب دکتر پزشکیان یکی از ارکان برنامه جامع، تنش‌زدایی در عرصه روابط بین‌الملی و بهره گیری برای ارتقا رشد اقتصادی در درون کشور خواهد بود.

 هر چند وی را با القابی چون «آقای ضدتورم» و همچنین «طبیب تورم» در رسانه‌های همسو با مسعود پزشکیان معرفی کردند اما وی در دولت پزشکیان عهده‌دار سمتی شد که در ایران شاید چمدان سمت با اهمیتی نباشد اما این انتظار می‌رفت که طیب‌نیا به عنوان اقتصاددانی نهادگرا بتواند این شغل بعضا تشریفاتی را به جایگاهی مهم در عرصه سیاستگذاری و تصمیم‌گیری تبدیل نماید.

 هر چند در اولین روزهای حضور پزشکیان در قامت رییس‌جمهور سخن از حضور طیب نیا در قامت معاون اولی ریاست جمهوری بود اما او اعلام کرد به دلایل شخصی قادر به پذیرش این سمت نیست.

وی در هفتم مرداد ماه در پیامی اعلام کرد: ضمن تبریک به جناب آقای دکتر عارف بابت پذیرش مسئولیت معاون اولی جناب آقای دکتر پزشکیان، لازم می‌دانم که تاکید کنم که بنده به دلایل شخصی، درحال حاضر آمادگی پذیرش این مسئولیت را نداشتم ولی از روز اول درکنار آقای دکتر پزشکیان بودم و تا روز آخر هم خواهم بود و با تمام توانم در جهت موفقیت و پیروزی دولت ایشان تلاش خواهم کرد و معتقد هستم که عبور از شرایط سخت فعلی، تنها با همدلی و همراهی همه گروه ها امکان پذیر خواهد شد.

وقتی ترامپ معادلات را به هم ریخت

 انتخابات ریاست جمهوری امریکا اما تمامی معادلات را بر هم زد. ایران در حالی با تهدید ترامپ روبرو بود که در سه سال منتهی به ۱۴۰۳ با تورم‌های بالاتر از چهل درصد مواجه بود. تحلیل قدرت اقتصادی خانوارهای ایرانی و ورود تورم به سطوح بالاتر از معمول همگی تهدیدی جدی برای اقتصاد ایران محسوب می‌شد. این فشار اقتصادی در شرایطی رخ داد که ایران قادر به افزایش صادرات نفت در دوره ریاست‌جمهوری بایدن بود و بنا بر آمارهای ارائه  شده از سوی دولت سیزدهم میزان صادرات نفت ایران با وجود تحریم نفتی از یک و نیم میلیون بشکه فراتر رفت.

بسیاری از تحلیلگران بین‌المللی دلیل افزایش صادرات نفتی و درآمدهای نفتی را تحت تاثیر موضع سیاسی دولت بایدن می‌دانند با این حال مقامات دولت سیزدهم فعال شدن دیپلماسی را عامل این دستاورد معرفی کردند. حالا اما با بازگشت ترامپ به کارخ سفید و تهدید درباره‌ افزایش سختگیری‌ها نسبت به صادرات نفت ایران، بار دیگر ریسک صادرات نفت می‌تواند افزایش یافته و شرایطی دگرگونه در کشور مهیا شود.

حالا حتی اسکات بسنت روز جمعه در مصاحبه‌ای با شبکه فاکس بیزنس گفت: «ما متعهد هستیم که صادرات نفت ایران را به سطح ۱۰۰ هزار بشکه در روز بازگردانیم، همان سطحی که در دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ به آن رسیده بود»

دلار در حال تاخت و تاز است، خبری از طیب نیا نیست

قیمت ارز در ایران طی ماه‌های اخیر رشدی عجیب را شاهد است. ورود دلار به کانال ۹۰ هزار تومان البته نشان از آن دارد که اقتصاد ایران با فشاری جدی روبروست.

تهدیدهای ترامپ از یک سو و اعلام موضع ایران برای عدم مذاکره از سوی دیگر، اتفاقاتی سیاسی بود که اقتصاد را تحت تاثیر قرار داد . با این حال موضع دولت چهاردهم و تیم اقتصادی ان نیز در قبال وضعیت جدید روشن نیست.

 در این فضا سکوت طولانی طیب نیا نیز با واکنش جدی رسانه‌ها روبرو شده است به طوری که چندی پیش در مصاحبه تلویزیونی همتی، وزیر امور اقتصادی و دارایی نیز این سئوال از وی پرسیده شد که علی طیب‌نیا کجاست و او به آرامی پاسخ داد که طیب‌نیا در سفر کربلاست و تاکید کرد خوبی مشاور بودن این است که می‌توانمند به سفر طولانی بروند.

با وجود گذشت نزدیک به یک ماه از این اظهار نظر هنوز خبری از طیب نیا نیست. هر چند پیش از این گفته می‌شد که وی در جلسات دولت نیز حضور ندارد اما رییس‌جمهوری پیش از این در گفتگوی ویژه‌ی خبری از حضور وی در جریان نشست‌های و تصمیم‌گیری‌ها خبر داد.  

البته پیش از این در گفتگوی ویژه خبری، رییس جمهوری در پاسخ به سئوال مهم آیا بنزین گران خواهد شد؟ گفت: «گروه اقتصادی ما هم وزیر اقتصاد و هم رئیس بانک مرکزی و هم آقای طیب‌نیا در نشست با کارشناسان اقتصادی به چهار برنامه رسیدند تا روند اقتصادی کشور تغییر کند.»‌

با این حال هنوز در حیاط دولت و نشست‌های هیات دولت تصویری از طیب‌نیا نیست و عکسی از وی طی ماه های اخیر شکار دوربین عکاسان نشده است.

خبرهایی در خصوص حضور طیب‌نیا در جایگاه ریاست دانشگاه تهران نیز مطرح شد اما در نهایت موضوع تکذیب شد. حالا سئوال مهم اینجاست. در فضایی که تاخت و تاز قیمت ارز تداوم دارد و انتظارات تورمی روندی افزایشی را طی کرده و مواضع جدید دولت آمریکا و احتمال تشدید تحریم فشار بر ایران را افزایش داده است، سئوال مهم اینجاست که علی طیب‌نیا؛ مشاور عالی رییس جمهوری کجاست؟

آیا در فضای جدید سیاستگذاری تا چه میزان می‌تواند بحران را در اقتصاد ایران تخفیف دهد. شاید پاسخ طیب‌نیا به این سئوالات بتواند راهگشا باشد.

۲۲۳۲۲۳