عزاداری ایلامی‌ها در رثای شهدا

سجاد نظری ـ مسئول ثبت آثار ناملموس استان ایلام ـ درباره این رسم عزاداری به ایسنا گفت: آیین «چوبازی عزا» که در ایل شوهان برگزار می‌شود، مراسمی است که عده‌ای با حرکاتی نمادین به‌ وسیله یک چوب به انجام حرکات آیینی می‌پردازند. این مراسم در فضای باز که میدان نامیده می‌شود، برگزار می‌شود؛ میدانی که یادآور میدان جنگ و رزم در گذشته است و ظرفیت جمعیتی از صدها نفر تا چندهزار نفر را داشته باشد. 

او افزود: برگزاری این آیین برای ستایش درگذشتگان نام‌آور بوده و حال و هوای میدان جنگ در گذشته را دارد، با این تفاوت که به‌جای پوشیدن زره، یک بالاپوش سنتی به نام قَتِرَه (ستره) بر تن کرده و به‌جای شمشیر، چوب‌دستی در دست می‌گیرند و به‌جای کلاه‌خود، دستاری به شکل کلاه‌خود بر سر می‌کنند که علاوه بر پوشاندن قسمت بالای سر، گوش‌ها را هم پوشانده و روی شانه‌ می‌افتد؛ این کلاه خود بیشتر شبیه به کلاه‌خودهای عصر صفوی است. کمر را نیز با کمربندی از جنس چرم پوشانده و برخی از آنان بُگده (چاقوی سنتی شهرستان ملکشاهی) را بر کمر خود می‌بندند.

نظری ادامه داد: اجراکنندگان این آیین، در یک راستا و در یک صف قرار گرفته و با ریتم نوازندگان ساز و دهل حرکاتشان را تنظیم می‌کنند. نوازندگان در آغاز مراسم ریتم سنگین‌تری را به‌کار برده و به دنبال آن اجراکنندگان چوب‌دستی را با ریتمی آرام به بالا برده و سپس به‌آرامی بر زمین می‌گذارند. سپس با یک حرکت و چرخش ۱۸۰ درجه، چوب‌دستی‌ها را نزدیک به زمین قرار داده و به دور خود می‌چرخند، که این حرکت نماد بازی چرخ روزگار است.

مسئول ثبت آثار ناملموس استان ایلام توضیح داد: بعد از مدتی نوازندگان ساز و دهل به ریتم خود سرعت بیشتری بخشیده و مراسم از شکل حزن‌انگیز خارج شده و شکل حماسی به خود می‌گیرد. اجراکنندگان نیز دست از حرکات آرام کشیده و به حرکات حماسی پرداخته و با این اقدام می‌خواهند این موضوع را نشان دهند که روحیه جنگاوری و شجاعت فرد فوت‌شده، که معمولا فردی شجاع و قهرمان بوده، هنوز پابرجاست و آماده مقابله با هرگونه پیش‌­آمدی هستند.

نظری با بیان این‌که مراسم چوبازی عزای ایل شوهان به شماره ۲۷۰۱ در سال ۱۴۰۱ در فهرست میراث ناملموس کشور به ثبت رسیده است، افزود: این مراسم ریشه در گذشته‌های دور دارد و معمولا برای کسانی برگزار می‌شود که در راه حفظ امنیت و دفاع از مرزوبوم کشور جان خود را فدا کرده‌اند، به همین دلیل است که حال ­و هوای میدان رزم را داشته و روحیه جنگاوری در آن بسیار مشهودتر است. هم‌اکنون این مراسم در استان ایلام و در رثای شهدای هشت سال دفاع مقدس و دیگر شهدای دفاع از تمامیت ارضی، مقدسات و اقتدار ایران و به ویژه سردار شهید قاسم سلیمانی برگزار شده و می‌شود.

انتهای پیام