عادی‌سازی روابط عربستان و اسراییل سخت‌تر شد

مهسا مژدهی: عادی‌سازی روابط ایران عربستان و رژیم صهیونیستی که تا سه سال قبل اتفاقی قریب‌الوقوع به‌نظر می‌رسید، حالا تبدیل به امکانی دور از دسترس شده است. با خروج دونالد ترامپ از کاخ سفید و خروج نتانیاهو از قدرت، برقراری روابط بین ریاض و تل‌آویو، مهم‌ترین مشوقش را از دست داد. اما وقتی نتانیاهو بار دیگر قدرت را به دست گرفت، طرفداران عادی سازی روابط، بار دیگر دل خود را برای نزدیکی بین سعودی‌ها و رژیم صهیونیستی صابون زدند. اما وقتی سفر برنامه‌ریزی شده نتانیاهو به امارات، شش هفته پس از رسیدن دوباره به نخست وزیری لغو شد، احتمال‌ها برای بازگشت به روند عادی‌سازی رنگ باخت.

ایده عادی‌سازی روابط به فراموشی سپرده شده است؟

در هفته‌های اول نخست وزیری مجدد نتانیاهو، او خود را برای سفری به امارات اماده می‌کرد که وزیر امنیت داخلی اسراییل به مسجدالاقصی یورش برد و نقشه‌های بی‌بی را برای جلب توجه کشورهای عربی به باد داد. خشم مسلمانان از این اقدام باعث شد که سفر نتانیاهو لغو شود و ایده عادی‌سازی که به نظر می‌رسید بار دیگر روی میز قرار گرفته، به بایگانی فرستاده شد. او بعد از این اتفاقات به اردن رفت، اما در امان هم کسی به او روی خوشی نشان نداد. اما این همه ماجرا نیست. توافق‌نامه ابراهیم تا قبل از روی کار آمدن بایدن، طرفدارای پروپاقرصی در واشنگتن داشت. اما با روی کار آمدن دموکرات‌ها نه تنها این توافق از مرکز توجه کنار رفت؛ بلکه رژیم صهیونیستی هم موقعیت پیشین خود را از دست داد. دولت بایدن به نتانیاهو و جاه‌طلبی‌ها منطقه‌ای او بی‌توجهی کرد و بی‌بی خود را در خاورمیانه تنهاتر از گذشته دید. برای سعودی‌ها؛ یک نتانیاهو منزوی نمی‌تواند برگ برنده‌ای به حساب بیاید. اما سفر جیک سالیوان به سرزمین‌های اشغالی آن چیزی بود که نتانیاهو توقع داشت روند عادی سازی را به مسیر خود باز گرداند. اما این مسیر کماکان پر از دست انداز است.

بیشتر بخوانید:

ناامیدی نتانیاهو از عادی‌سازی روابط اسرائیل با عربستان

عادی‌سازی روابط با ریاض، طرح نتانیاهو برای نجات حیات سیاسی‌

اما همه درها هم به روی رژیم صهیونیستی، آنها اخیرا سفارت خود را در چاد به راه انداختند که مخالفان عادی سازی را خشمگین کرد. همزمان که نتانیاهو در داخل سرزمین‌های اشغالی درگیر است، کماکان برخی از کشورهای مسلمان و عربی سود خود را در نزدیک شدن به او می‌دانند. اخیران سودان هم طرح عادی سازی روابط را امضا کرده است.

شرط ریاض برای عادی‌سازی روابط

در دوران ترامپ؛ سعودی‌ها شرط و شروط ویژه‌ای برای برقراری روابط با تل‌آویو نداشت. اما حالا آنها دیگر حاضر نیستند به سادگی زیر بار عادی سازی روابط بروند. صداهایی در ریاض وجود دارند که هرگونه برقراری روابط با رژیم صهیونیستی را منوط به حل مساله فلسطین کرده‌اند. اما ظاهرا برای نتانیاهو؛ مساله فلسطین اهمیتی ندارد. او می‌خواهد بدون دادن امتیازی به کشورهای عربی، آنها را تبدیل به متحدان منطقه ای خود کند و از انزوای خود پس از بیش از شش دهه بیرون بیاید. اما یک مانع بزرگ برای تل‌آویو این است که ملک سلمان، آنقدرها چشم به اسراییل و عادی سازی روابط ندوخته است. بسیاری معتقدند تا زمانی که ملک سلمان در ریاض زنده است، روابط این دو هرگز به طور رسمی برقرار نخواهد شد. او حامی طرح صلح سال ۲۰۰۲ است و تنها در صورتی اسراییل را به رسمیت می شناسد که خواستار به رسمیت شناختن اسراییل، تنها در ازای تشکیل کشور فلسطین و خروج کامل اسرائیل از سرزمین‌های فلسطینی اشغال شده از سال ۱۹۶۷ است.

فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی همان موضع را تکرار کرده و به بلومبرگ گفت پیش‌شرط عادی‌سازی روابط سعودی و اسرائیل، تشکیل کشور فلسطین خواهد بود.

رجب ابو سریه، نویسنده فلسطینی در مقاله‌ای با عنوان “اسرائیل به دنبال عادی‌سازی است و عربستان هرگز امتیازدهی نخواهد کرد” در روزنامه الایام که این مقاله را روزنامه عبری زبان یدیعوت آحارونوت منتشر کرد، نوشت، اسرائیلی‌ها به اهمیت منطقه‌ای عربستان و اعتبار آن در درگیری عربی-اسرائیلی معترف هستند و تا زمانی که عربستان از این اعتبار و نفوذ در میان اعراب و مسلمانان برخوردار است، تمامی توافق‌های عادی‌سازی که تا این لحظه با امارات، بحرین، مراکش و سودان و پیش از آنها با مصر و اردن بسته شده، کافی نیستند.

برخی از کارشناسان معتقدند بن سلمان حتی اگر بتواند از سد پدرش عبور کرده و به رژیم صهیونیستی نزدیک شود، دیگر حاضر نیست بدون گرفتن امتیازات فراوان پیمان امنیتی و سیاسی با اسراییل داشته باشد. او که از موقعیت خود در بین کشورهای عربی آگاه است، می‌خواهد کمال استفاده را از تلاش غرب و اسراییل برای رسیدن به توافق با کشورهای عرب خاورمیانه ببرد. او به خوبی می داند که فرد مورد علاقه بایدن نیست و دولت آمریکا هم در شرایط فعلی برای اینکه او را متقاعد کند تا به سوی نتانیاهو بیاید، از خود عجله ای نشان نداده و امتیازی هم نخواهد داد. به همین دلیل کمی صبوری می‌تواند برای بن سلمان به معنای گرفتن امتیازات بیشتر باشد. از طرف دیگر سعودی‌ها در حال حاضر کمتر از گذشته در منطقه احساس خطر می‌کنند و حاضر نیستند فعلا، به دلایل امنیتی به رژیم اسرائیل نزدیک شود.

311312