طالع نحس پاپ خارجی در ایران؛ از کت استیونس تا سامی یوسف

روزنامه شهروند – نیره خادمی: باورش اصلا سخت نیست که یک قانون نانوشته دیگر مثل آن چیزی که درباره نوازندگی زنان در ایران یا ممنوع‌الفعالیت موزیسین‌های ایرانی وجود دارد، باعث جلوگیری از صدور مجوز برای برگزاری کنسرت ستارگان پاپ خارجی در ایران شود.

اگر پای صحبت‌های برگزارکنندگان کنسرت‌های خارجی بنشینید حتما از چند ستاره خارجی مثل آندره بوچلی یا مدرن تاکینگ نام می‌برند که در سال‌های گذشته برای برگزاری کنسرت در ایران درخواست داده‌اند، اما درنهایت بدون هیچ توضیحی از گردونه حضور در ایران حذف شده‌اند.

ممنوع‌الفعالیت‌های خارجی در ایران

چند روز قبل بهمن بابازاده، فعال حوزه موسیقی که سال گذشته مسئولیت برگزاری کنسرت ریچارد کلایدرمن را داشت، در توییتر خود از قوانین نانوشته‌ای پرده برداشت که ستارگان پاپ موسیقی جهان را از برگزاری کنسرت در ایران برحذر می‌دارد: «سه سال است برای سامی یوسف، راجر واترز، ماحسون، کت استیونس و خیلی‌های دیگر تلاش شده/ (تلاش‌هایی کردیم)، ولی مشخصا یک قانون نانوشته در کشور وجود دارد: کنسرت ستاره موسیقى خارجی با وکال (با کلام) در ایران ممنوع! بی‌هیچ توضیح اضافه‌ای.».

اما جز این‌ها آندره بوچلی و مدرن تاکینگ از دیگر خوانندگان و گروه‌های موسیقی بودند که در سال‌های گذشته درخواست‌شان برای کنسرت در ایران رد شده است.

سال گذشته هم گروه الیاس یالچینتاش که از گروه‌های معروف ترکیه‌ای است پس از آن‌که موفق به کسب مجوز برای برگزاری کنسرت در ایران نشدند، برنامه‌شان را در کیش برگزار کردند؛ چون برگزاری برنامه‌های فرهنگی در منطقه آزاد کیش و دیگر مناطق آزاد نیازی به کسب مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ندارد.

سال ٩۶ هم شایعاتی درباره کنسرت سامی یوسف، خواننده ایرانی-بریتانیایی در ایران مطرح شده بود، اما بعد‌ها احسان محمدحسنی، مقام ریاست این سازمان، از به نتیجه نرسیدن مذاکرات با این خواننده خبر داد. وضع در مورد ستارگان موسیقی در ژانر‌های دیگر با اندکی تفاوت تقریبا همین‌طور است؛ مثلا برگزارکنندگان کنسرت کیتارو در سال ٩٣ حتی تا شب قبل از اجرا هم در ایران مشکلاتی داشتند.

کلایدرمن امسال هم می‌تواند مجوز بگیرد؟

در چند سال گذشته اگر هم کنسرت‌هایی از موزیسین‌های خارجی در ایران برگزار شد با سختی و مشقت زیادی بود؛ مثل کنسرت ریچارد کلایدرمن که بعد از چند سال دوندگی بالاخره پارسال با کلی، اما و اگر از سوی شرکت رویال هنر به مدیریت مجید عبدی برگزار شد. این کنسرت البته قرار بود در اردیبهشت ماه سال ٩٧ برگزار شود، اما به تعویق افتاد و سرانجام در خردادماه با حاشیه‌های فراوان ازجمله اجرای چند قطعه به صورت پلی‌بک، روی صحنه رفت.

این روز‌ها هم شنیده‌هایی درباره تصمیم این نوازنده چیره‌دست فرانسوی برای برگزاری کنسرت در ایران وجود دارد و گویا شرکت برگزار‌کننده هم درخواستش را به دفتر موسیقی وزارت ارشاد ارایه کرده است، اما ظاهرا قرار نیست حالا حالا‌ها مجوزی برای این کنسرت صادر شود.

تا استعلام از نهاد‌های ذی‌صلاح چه باشد

ظاهر امر درباره روش و شیوه برگزاری کنسرت‌های پاپ خارجی در ایران هم تقریبا شبیه همان رویه‌ای است که برای کنسرت‌های داخلی در پیش گرفته می‌شود؛ یعنی گروه برگزار‌کننده پرونده درخواست خود را به دفتر موسیقی وزارت ارشاد ارایه می‌کند و در پروسه بررسی قرار می‌گیرد. البته دفتر موسیقی وزارت ارشاد درباره اشخاص نظر نمی‌دهد و درواقع این نهاد‌های ذی‌صلاح هستند که صلاحیت حضور آن خواننده یا گروه خارجی یا ایرانی را بررسی می‌کنند و به استعلام دفتر موسیقی وزارت ارشاد پاسخ می‌دهند.

اگر از نظر نهاد‌های مذکور فرد مورد نظر فاکتور‌های لازم برای اجرا را نداشته باشد، پرونده به طور کامل کنار می‌رود. در صورتی که گروه یا خواننده مورد نظر از استعلام‌های دفتر موسیقی وزارت ارشاد از این نهاد‌ها جان سالم به در ببرد، دفتر موسیقی اثری که برای اجرا ارایه شده است را بررسی می‌کند و به آن مجوز می‌دهد. یک منبع آگاه در دفتر موسیقی وزارت ارشاد هم به «شهروند» می‌گوید که پرونده‌های زیادی در این‌باره به دفتر موسیقی آمده است، اما خیلی از آن‌ها به دلیل مثبت‌نبودن جواب استعلام‌شان نتوانسته‌اند مجوز‌های لازم را برای اجرا بگیرند.

از پل مک کارتنی تا کریس دی برگ

سابقه بیشترین حضور ستارگان موسیقی پاپ یا کلاسیک در ایران به سال‌های پیش از انقلاب برمی‌گردد؛ یعنی زمانی که گروهی از هنرمندان مشهور موسیقی مثل دوک الینگتون، آدامو، پل مک کارتنی در مسیر بازگشت از هند دو روزی در ایران توقف کردند یا مثلا، فرانک سیناترا که در سال ۵۴ در ورزشگاه آزادی روی صحنه رفت، اما بعد از انقلاب تا اوایل دهه ٨٠ وضع کاملا متفاوت شد. البته از ابتدای دهه ٨٠ تا تغییر دولت اصلاحات خوانندگانی، چون خوان مارتین در تهران روی صحنه رفتند، اما خیلی زود با تغییر دولت، رویای ستارگان آن‌ور آبی هم نقش بر آب شد.

دوباره، اما در بهار و تابستان سال ٨٧ صحبت‌هایی از همکاری کریس‌دی‌برگ (خواننده ایرلندی‌تبار) با گروه آریان و برگزاری کنسرت در تهران مطرح شد، اما باز هم برگزارکنندگان به در‌های بسته خوردند اگر چه این خواننده به ایران آمد، اما همه چیز در عکس‌های یادگاری، یک اجرای مشترک و برگزاری نشست خبری خلاصه شد. تا همین امروز هم این رویه ادامه داشته است؛ گاهی مجوز‌هایی داده و دوباره لغو می‌شود گاهی هم اصلا مجوزی صادر نمی‌شود تا کسی برای لغوکردن آن به زحمت نیفتد!