شورای کتاب کودک نامزد جایزه جهانی آساهی ۲۰۲۴ را معرفی کرد

آساهی معتبرترین جایزه‌ی ترویج خواندن در جهان، به گروه یا موسسه‌ای اهدا می‌شود که سهم پایداری در اجرای برنامه‌های ترویج کتابخوانی کودکان و نوجوانان داشته باشند. این جایزه در بیستمین کنگره‌ی دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان در سال ۱۹۸۶ در توکیو مطرح شد و روزنامه‌ی ژاپنی آساهی–شیمبونپشتیبانی مالی آن را بر عهده گرفت. مراسم اهدای آن هر دو سال یک‌بار برگزار می‌شود. شورای کتاب کودک، شاخه‌ی ملی دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان (IBBY) در ایران، نامزد این جایزه را تعیین و معرفی می‌کند.

معیارهای دریافت این جایزه پایداری و تداوم، گسترش و تأثیرگذاری، برخورداری از پشتیبانی ملی، قابلیت الگوبرداری، قابلیت تکرار، کیفیت مطلوب مواد خواندنی و در دسترس بودن آن‌ها و قابل‌اندازه‌گیری بودن نتایج در طرح‌های اجراشده است. در سال ۲۰۱۶، کمیته‌ی جوایز ترویج خواندن در شورای کتاب کودک، برنامه‌ی «با من بخوان» و در سال ۲۰۱۸ طرح «بامداد کتابخانه‌ها و ترویج خواندن» و در سال ۲۰۲۲ «کانون توسعه فرهنگی کودکان» را به‌عنوان نامزد ایران برای دریافت این جایزه معرفی کرد.

گروه جوایز ترویج شورای کتاب کودک پس از فراخوان عمومی و داوری طرح‌های رسیده «کانون توسعه فرهنگی» را برای دومین بار شایسته‌ی نامزدی این جایزه دانست و به هیئت‌مدیره‌ی شورای کتاب کودک معرفی کرد.

کانون توسعه فرهنگی کودکان سازمانی مردم‌نهاد در حوزه‌ی ترویج خواندن است که در سال ۱۳۸۰ تأسیس شد. هدف این نهاد، افزایش سطح دانش عمومی، اعتلا و گسترش فرهنگ و هنر کودکان به‌ویژه کودکان روستایی و مناطق محروم است. کانون توسعه فرهنگی کودکان بیست و دو سال است که در مناطق محروم روستایی و عشایری و حاشیه‌ی شهرها در سراسر ایران به تاسیس، تجهیز و تقویت کتابخانه‌ها و ترویج خواندن می‌پردازد. یکی از فعالیت‌های اصلی آن آموزش نیروهای بومی، معلمان، والدین و کودکان و نوجوانان است.

کانون همواره با مادران و دختران جوان در مناطقی که کتابخانه‌های آن فعال هستند ارتباط و تعامل دارد و توانسته است نقش مؤثری در رشد و ارتقای جایگاه مادران و دختران جوان ایفا کند. افراد بومی که در کارگاه‌های آموزشی شرکت می‌کنند، خودشان نیروی مشارکتی برای پیشبرد اهداف کانون و همکار کانون می‌شوند. کتابخانه‌های کانون توسعه فرهنگی کودکان، کتابخانه‌های عمومی و مستقل هستند و برای تمام گروه‌های سنی در نظر گرفته شده‌اند. تمرکز کتابخانه‌ها بر تقویت مهارت خواندن و تفکر در کودکان و نوجوانان است. به همین دلیل کارگاه‌های آموزشی که در همه‌ی کتابخانه‌ها برگزارمی‌شود، بر اساس شیوه‌های نوین ترویج کتابخوانی و علاقه‌مند کردن کودکان و نوجوانان به کتابخوانی برنامه‌ریزی شده اند.

دلایل پیشنهاد کانون توسعه فرهنگی کودکان برای نامزدی دریافت جایزه‌ آساهی ۲۰۲۴

• بیست و دو سال فعالیت مستمر در مناطق محروم وکم‌برخوردار روستایی و عشایری و حاشیه‌ی شهرها در سراسر ایران برای برپایی و تجهیز و تقویت کتابخانه‌ها و ترویج خواندن، بالا بردن سطح آگاهی مادران و دختران جوان و توجه همه‌جانبه به نیازهای مخاطبان، شناخت مشکلات و مسائل مربوط به پیشگیری از پیشرفت کودکان و برنامه‌ریزی برای حل آن‌ها،

• تقویت نیروهای بومی و محلی و استفاده از آن‌ها در اداره کتابخانه‌ها. بالا بردن سطح مشارکت در جوامع محلی. شناسایی امکانات هر منطقه و شناساندن آن امکانات به مردم محلی. استفاده از مهارت‌های بومی برای بهبود وضع فرهنگی و اقتصادی خودشان،

• اجرای طرح خلاقانه و الگووار «کتاب در گردش» در مناطق روستایی و عشایری کم‌جمعیت که امکان راه‌اندازی کتابخانه در آن‌ها فراهم نیست. این طرح در بیش از صد روستا و منطقه‌ی عشایری در استان‌های خراسان جنوبی، خراسان رضوی، خوزستان، خراسان شمالی، سیستان و بلوچستان و لرستان اجرا شده است. کتاب‌ها، پازل، وسایل نقاشی و بازی فکری در ساک‌های مخصوص به روستاهای دور افتاده و مناطق عشایری برده می‌شوند و به دست معلمی سپرده می‌شوند تا به کودکان و والدین آن‌ها امانت دهند و در کلاس همراه هم بخوانند و درباره کتاب‌ها گفت‌وگو کنند،

• برگزاری کارگاه‌های بلند خوانی، ایران‌شناسی، آشنایی با آیین‌ها و فرهنگ بومی، آشنایی با حقوق کودک، قصه‌گویی و بازی‌های سنتی برای کودکان و نوجوانان و کارگاه‌های آموزشی برای والدین آن‌ها، معلمان و مدیران مدارس روستایی در کتابخانه‌های کانون،

• تأمین نیازهای مادی کودکان و خانواده‌های کم‌درآمد شامل: نوشت‌افزار و کتاب‌های درسی، پوشاک، هزینه‌ی رفت‌وآمد به مدرسه، تجهیز خوابگاه‌های دانش‌آموزی، تغذیه و سلامت جسمی در محدوده‌ی فعالیت خود،

• اجرای طرح آموزشیاری در کانون توسعه فرهنگی کودکان از سال ۱۳۸۰ باهدف ایجاد امکانات آموزشی در روستاها برای همه‌ی کودکان بازمانده از تحصیل (دختر و پسر) در تمام مقاطع تحصیلی از دبستان تادانشگاه،

• برگزاری کارگاه‌های آموزشی سالانه در اردویی چندروزه برای کتابداران و کمک کتابدارانِ روستایی،

• همچنین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: طرح‌های متنوع ترویج کتابخوانی در کتابخانه‌های کانون توسعه فرهنگی کودکان، از جمله: آشنایی با زندگی مشاهیر و در پی آن نوشتن زندگینامه بزرگان روستا، نامه نویسی، معرفی کتاب به همسالان، تشکیل گروه‌های کتابخوانی و…

• تهیه جزوه‌های آموزشی مرتبط با فعالیت‌های ترویجی در واحد انتشارات موسسه،

• استفاده از شبکه‌های اجتماعی برای مستتدسازی فعالیت‌ها،

• برگزاری کارگاه‌های آنلاین برای مناطق دورافتاده و محروم،

• برگزاری کارگاه‌های آموزشی با موضوعات مختلف درزمینه‌ی توانمندسازی و کار مشارکتی در نهادهای مدنی، کسب مهارت‌های لازم برای اجرای فعالیت‌های خاص این نهاد و سازمان‌های همسو و مشارکت در برگزاری سمینارها و نمایشگاه‌های مربوط به کودکان و نوجوانان،

• ارسال کتاب و ارائه‌ی خدمات آموزشی به کتابخانه‌های نهاد عمومی و مدارس در بسیاری از نقاط کشور،

• برپایی کتابخانه و ارائه‌ی خدمات آموزشی در سه مدرسه‌ی خودگردان بنیاد فرهنگی افغان برای کودکان افغانستانی،

• همکاری با کمیته‌ی ملی موزه‌های ایران (ایکوم) و همکاری با انجمن ترویج علم ایران.

نامزدهای این جایزه را در ایران شورای کتاب کودک- شاخه ی ملی دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان(IBBY) تعیین و معرفی می‌کند.

داوران گروه جوایز ترویج، جعفر توزنده جانی، عاطفه سلیانی، گیتی صفرزاده، ندا موحدی پور، فاطمه نکویی هستند.

۵۷۵۷