سکه «کینگ بی‌بی» پس از دوازده سال حکومت؛شیر یا خط؟

مهسا مژدهی: شانس نتانیاهو برای باقی ماندن در قدرت هر لحظه در حال کاهش است. به نظر می اید او به زودی باید پستی که دوازده سال اخیر داشته را ترک کند.نفتالی بنت و یائیر لاپید قصد دارند تا کار نتانیاهو را یک سره کنند. در حالی که بی بی نتوانست برای خودش ائتلافی دست و پا کند، لاپید که مامور جدید ایجاد دولت ائتلافی شده بود، حالا یک متحد راست گرا دارد که شانسش را برای تشکیل دولت بالا برده است. به نظر می آید که ستاره بخت نتانیاهو هم مانند رفیقش ترامپ حالا غروب کرده باشد و او در این سن و سال احتمالا باید پس از خروج از قدرت به دنبال حلو  فصل پرونده قطور فسادهای مالی اش باشد. 

در خبرآنلاین با هادی برهانی کارشناس مسائل اسراییل و استاد مطالعات اسرائیل به گفتگو نشسته ایم:

اوضاع در سرزمین های اشغالی علیه نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی پیش می رود. خبر ها حاکی از این است که او در مخمصه افتاده و رقبایش شانس خوبی برای تشکیل یک دولت دارند. ایا اینها به معنای آن است که نتانیاهو در سراشیبی سقوط قرار گرفته؟

نشانه هایی که هست گواهی می کند بر اینکه سقوط نتانیاهو در راه است. چرا که جناح مقابل به رهبری لاپید به توافق با احزاب مختلف رسیده اند و موفق شده اند ائتلافی را تشکیل دهند که حداقل کرسی لازم که 61 عدد است را دارند. این البته هنوز رسما اعلام نشده. اما تا چهارشنبه لاپید فرصت دارد تا نتیجه نهایی را اعلام کند. تحلیل گران همگی معتقدند که روند وقایع به این سمت است و ائتلاف تشکیل می شود با همکاری لاپید و بنت و به این ترتیب عمر سیاسی نتانیاهو هم به پایان می رسد. چون اگر او از نخست وزیری کنار برود و مصونیتش تمام شود، باید برود به سراغ دادگاه ها و محکمه هایی که علیه اش در جریان است و شانس دیگری برای بازگشت به دنیای سیاست ندارد.

نتانیاهو این موضوع را که ممکن است موفق شود دولتی تشکیل دهد را رد نکرده. ایا در شرایطی که همه چیز علیه او پیش می رود، نخست وزیر فعلی اسراییل شانسی برای حفظ قدرتش دارد؟

تنها شانسی که او دارد این است که این توافق و ائتلافی که صحبتش است . از احزاب مخالف با نتانیاهو تشکیل می شود، تا چهارشنبه نتوانند به نتیجه ای برای ائتلاف برسند و لذا ائتلاف با شصت و یک کرسی در پارلمان تشکیل نشود. اگر این اتفاق بیفتد اسراییل به سمت یک انتخابات دیگری می رود که احزاب باید تشکیل شوند و مردم رای دهند. اگر آنجا لیکود یک رای بیشتری بیاورد ممکن است نتانیاهو از این طریق بتواند تشکیل ائتلاف داده و نخست وزیر بشود. نتانیاهو با وجود اینکه به او مهلت داده شد تا دولت تشکیل دهد، نتوانست این کار را بکند. اگر آن گروه مخالف یعنی لاپید هم نتواند این کار را کند، به طور موقت تا انتخابات بعدی نتانیاهو در قدرت باقی خواهد ماند و اگر شانسی بیاورد و این دو سال گذشته دوباره تکرار نشود، ممکن است بتواند در نقش فعلی خود باقی بماند.

چطور گروه های راست افراطی و میانه در اسراییل توانستند به توافق برسند؟

در این مساله دو عامل خیلی موثر است. یکی اینکه نخبگان و احزاب سیاسی در سرزمین های اشغالی از نتانیاهو به شدت ناراضی هستند. به نتانیاهو در اسراییل لقب کینگ بی بی را داده اند یعنی دارد حکومت ورزی اش را تبدیل به سلطنت کرده. ادم دیکتاتور و دروغگو و حقه بازی است که از همه چیز برای رسیدن به اهداف خودش استفاده می کند و باکی ندارد از اینکه به احزاب دیگر هم نارو بزند و انها را سرشان را کلاه بگذارد. لذا نخبگان و احزاب در اسراییل از او ناراحتند و می خواهند به هر قیمتی شده او را از قدرت پایین بکشند. او دوازده سال است که نخست وزیری را اشغال کرده و هر بند بازی و شیطنتی را انجام می دهد برای اینکه در قدرت بماند و مانع از به قدرت رسیدن رقبایش شود.

عامل دوم که در سرنوشت او تاثیر گذاشت، بحث تغییر رییس جمهور امریکاست. اگر ترامپ در انتخابات سال 2020 هم بار دیگر رای می اورد به نظر من نتانیاهو هم می توانست کماکان نخست وزیر اسراییل باقی بماند. برای اینکه ترامپ با نتانیاهو رابطه بسیار خوبی داشت و حمایت خوبی از او می کرد و پایه قدرت و اعتبار برای او نه تنها در سرزمینهای اشغالی که در جهان شده بود. هر کسی که نتانیاهو را می دید می دانست که او در کاخ سفید از نفوذ زیادی برخوردار است و حرف هایش در واشنگتن شنیده می شود وترامپ هم هر چیزی که او می خواهد را در اختیارش می گذارد. به همین دلیل یک قدرت و اعتباری را به دست اورده بود. در دوران بایدن این وضع عوض شده یعنی نه تنها در کاخ سفید کسی نیست که نتانیاهو را تایید و حمایت کند بلکه برعکس کسی هست که مخالف سیاست های نتانیاهو است و او را به چالش می کشد. این پوئن منفی است که در دنیایی که بایدن رییس جمهور امریکاست، سکه اش خیلی شانسی ندارد و حرفش را هم کسی نمی خواند.

یک مساله ای که مطرح می شود این است که اعراب فلسطینی ممکن است این ائتلاف را نپذیرند. به نظرتان این احزاب چه واکنشی را در قبال لاپید و بنت نشان می دهند؟ به هر حال ما می دانیم که اگر موافقت احزاب عربی جلب نشود، شانسی برای ائتلاف وجود ندارد.

اعراب در پارلمان جدید دو لیست شده اند. یک لیست مشترک شده اند و یک لیست متحد. مشترک ها علاقه ای به اینکه از لاپید حمایت کنند ندارند. اما لیست متحده به رهبری منصور عباس چرا چنین تمایلی دارد و حمایت می کنند و حمایت همین ها هم کافی است تا این ائتلاف با شصت و یک کرسی تشکیل شود. البته یک چالش هایی هست اما نمایندگان عرب هم برای اینکه از دست نتانیاهو خلاص شوند امادگی حمایت را دارند. البته در کابینه شرکت نخواهند کرد. اما میل به اینکه از ائتلاف حمایت کنند حداقل در لیست متحد وجود دارد و همین کفایت می کند برای اینکه ائتلاف تغییر بتواند کرسی های لازم را داشته باشد و حکومت را به دست بگیرد.

گفته می شد که جنگی که اخیرا در سرزمین های اشغالی به راه افتاد، می توانست یک برد برای نتانیاهو باشد تا او بتواند بار دیگر نخست وزیر باقی بماند. اما به نظر می رسد که اینبار او موفق نشد تا با چنین حربه ای جلو برود. چرا اوضاع بر خلاف انتظار نخست وزیر اسراییل پیش رفت؟

همینطور است. اوایل جنگ روند اوضاع به نفع نتانیاهو بود. هم از نظر افکار عمومی و هم احزاب. آنها کنار نتانیاهو و جنگش قرار گرفتند و از نخست وزیر حمایت کردند. اما به تدریج روند عوض شد. آن نقطه ای که جنگ تمام شد خیلی از احزاب و مردم را ناامید کرد. آنها مخالف این بودند که بدون اینکه اسراییل بردی را مقابل فلسطینی ها به دست بیاورد، جنگ را تمام کند. چرا که پایان جنگ در نقطه ای که اتفاق افتاد به معنای پیروزی حماس بود. کاخ سفید و بایدن فشار اوردند و نتانیاهو هم با توجه به رفتاری که حماس و غزه از خودشان نشان دادند، چاره ای نداشت تا این پایان را بپذیرد.

جهان دوازده سال است که به سرزمین های اشغالی تحت رهبری نتانیاهو عادت کرده است. اما به نظر می رسد که با خروج او از دولت اتفاق های تازه ای بیفتد. اسراییل لاپید و بنت چه شکلی خواهد بود؟

این اسراییل یک چیز مبهمی خواهد بود. از یک جهت می توانیم در موردش نظر دهیم و آن اینکه آن چیزهایی که نتانیاهو در اسراییل پیش می برد و سلیقه شخصی اش بود از سیاست آنها کنار می رود. اما اینکه این دو می خواهند چه کنند خیلی مبهم است. در این ائتلاف همه نوع حزبی با اندیشه های مختلف حاضر است. از دست راستی های بسیار تند که حتی از نتانیاهو هم تندترند، مانند بنت و لیبرمن گرفته تا از آن طرف احزاب چپ و احزاب عربی حضور دارند. یک طیف خیلی وسیع از سیاست ها و موضع گیری ها پوشش داده می شوند. اینکه در این ائتلاف چه اتفاقی می افتد و سیاست داخلی و خارجی آن چه می شود، واقعیت این است که نمی توان پیشبینی کرد و دلیلش هم همین تفاوت در ائتلاف است.

چه بر سر طرح هایی چون الحاق کرانه باختری و طرح صلح با کشورهای عربی که نتانیاهو آنها را دنبال می کرد، خواهد آمد؟

الحاق کرانه باختری بعد از رفتن ترامپ و امدن بایدن ضربه سختی خورده و بعید است که اسراییل بتواند آن را زنده کند. اما احتمال راه افتادن پروسه صلح جدی است. به ویژه بعد از داستان غزه دولت های بین المللی فشار اورده اند که پروسه صلح باید به حرکت در بیاید و مسیر اسلو برود و به حرکت در بیاید تا این مشکل بالاخره حل شود. لذا احتمال اینکه پروسه صلح دوباره مدنظر قرار بگیرد و کنفرانسی برای احیایش برگزار شود و جامعه بین المللی هم به اسراییل و فلسطین فشار بیاورد که به سمت اجرای اسلو بروند زیاد است.

>>> این مطالب را هم بخوانید:

پایان نتانیاهو و بیشتر از آن

سلطه 12 ساله نتانیاهو ملقب به «بی بی» تمام شد

واکنش دیوانه‌وار نتانیاهو به برکناری خودش از قدرت

312 310