سوئد و فنلاند در ناتو؛ تغییر ژئوپولیتیکی در اروپا

به دور از بهبود امنیت در اروپا، نشانه‌های نگران‌کننده‌ای وجود دارد که تصمیم سوئد و فنلاند برای درخواست عضویت در ناتو می‌تواند تنش‌ها را در این قاره تشدید کند. به طور گسترده پذیرفته شده است که یکی از دلایل درگیری اوکراین، نارضایتی کرملین از آنچه به عنوان تهدید فزاینده ناتو برای امنیت روسیه در نتیجه گسترش این ائتلاف از پایان جنگ سرد می‌داند، است. ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، به ویژه از تمایل ناتو برای اجازه دادن به کشورهایی که سابقاً اتحاد جماهیر شوروی را تشکیل داده اند، برای عضویت در چتر امنیتی انتقاد کرده است. این پیشنهاد که اوکراین، کشوری با روابط فرهنگی و تاریخی نزدیک با مسکو، ممکن است به عضویت ناتو درآید، منبع نگرانی واقعی مسکو بود.

بنابراین، اقدام سوئد و فنلاند – دو کشور مهم استراتژیک که مدتها به وضعیت بی طرف خود افتخار می کردند – برای درخواست رسمی برای عضویت در ناتو بعید است روابط با مسکو را بهبود بخشد. برعکس، این چشم انداز واکنش شدیدی را در مسکو برانگیخت و سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، این تصمیم را “اشتباهی فاحش” خواند. ریابکوف مدت کوتاهی پس از اینکه دولت‌های سوئد و فنلاند قصد خود را تأیید کردند، هشدار داد که آنها نباید “توهم داشته باشند که ما به سادگی آن را تحمل خواهیم کرد”. او گفت: «سطح عمومی تنش نظامی افزایش خواهد یافت، پیش بینی پذیری در این زمینه کمتر خواهد شد. حیف است که عقل سلیم فدای برخی ایده های خیالی در مورد اینکه در شرایط فعلی چه باید کرد، می شود».

نتایج جنگ هم اکنون در بخش انرژی احساس می شود. اولاً، روسیه اصرار دارد که در آینده، کشورهای به اصطلاح «غیر دوست» هزینه گاز خود را به روبل بپردازند. اتحادیه اروپا در برابر این اقدام مقاومت کرده و از کشورهای عضو خواسته است که از خواسته مسکو پیروی نکنند. در همین حال، فنلاند نگران است که مسکو به درخواست ناتو با قطع عرضه گاز در ماه جاری پاسخ دهد. این کشور بیشتر گاز خود را از روسیه همسایه وارد می کند، اگرچه تنها حدود ۵ درصد از مصرف انرژی سالانه خود را به خود اختصاص می دهد. کمیته آمادگی اضطراری در هلسینکی اصرار دارد که برای کاهش احتمالی عرضه آماده است.

در حالی که بعید به نظر می رسد واکنش شدید روسیه در هر یک از این کشورها سیاست را تغییر دهد، تصمیم اخیر آنها نشان دهنده یک چرخش قابل توجه در چشم انداز آنها است. بی طرفی سوئد به جنگ های ناپلئون در اوایل قرن نوزدهم برمی گردد، در حالی که موضع فنلاند نتیجه تجربه آن در طول جنگ جهانی دوم است، زمانی که درگیر نبردهای شدید علیه نیروهای شوروی بود. هلسینکی در دوران جنگ سرد، در آنچه به عنوان “فنلاندسازی” شناخته شد، برای جلوگیری از تحریک مسکو، یک سیاست سختگیرانه غیر متعهد را دنبال کرد.

حتی با وجود اینکه فنلاند موضع بی طرف خود را پس از فروپاشی پرده آهنین تعدیل کرد، حمایت عمومی در داخل کشور نسبت به ایده پیوستن به ناتو در سه دهه گذشته کم بود و تنها ۲۰ تا ۲۵ درصد از مردم از آن حمایت کردند. با این حال، از زمان آغاز جنگ اوکراین، طبق آخرین نظرسنجی، این رقم به رکورد ۷۶ درصد رسیده است. در همین حال، در سوئد، ۵۷ درصد گفته اند که طرفدار عضویت در ناتو هستند.

جنگ باعث تغییر قابل توجهی در مواضع دو نخست وزیر سوسیال دموکرات، ماگدالنا اندرسون سوئد و سانا مارین فنلاند شده است، که احزاب آنها اغلب بر بی طرفی تاکید کرده اند. هر دو رهبر گفته اند که احزاب آنها اکنون از عضویت در ناتو حمایت می کنند و پارلمان های هر دو کشور قبل از تصمیم گیری برای ادامه روند درخواست، به طور طولانی در مورد این موضوع بحث می کنند. ورود آنها بدون شک باعث تقویت اتحاد، به ویژه موقعیت دفاعی آن در شمال اروپا و منطقه قطب شمال خواهد شد. پس تعجبی ندارد که ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو پاسخ مثبت داده است. استولتنبرگ پس از دریافت نامه‌هایی از سوی سفرای فنلاند و سوئد در مقر ناتو در بروکسل گفت: «این یک روز خوب در یک لحظه حساس برای امنیت ماست». ما همه موافقیم که باید در کنار هم باشیم و همه موافقیم که این لحظه تاریخی است که باید از آن استفاده کنیم. هر ملتی حق دارد راه خود را انتخاب کند.»

تنها مانع ورود به این کشور در قالب اعتراض رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه ظاهر شده است. طبق مفاد منشور ناتو، هر ۳۰ عضو باید به اتفاق آرا موافقت خود را برای عضویت کشورهای جدید اعلام کنند و اردوغان تصمیم گرفته است از این موضوع برای تجدید نظر در نارضایتی های تاریخی آنکارا با سوئد و فنلاند استفاده کند.

به گفته اردوغان، “هیچ یک از این کشورها نگرش روشن و آشکاری نسبت به سازمان های تروریستی ندارند”، اشاره ای به نگرش آنها نسبت به حزب کارگران کردستان، که ترکیه آن را به عنوان یک گروه تروریستی می بیند – همانطور که ایالات متحده و اتحادیه اروپا دارند. قبلاً از فنلاند و سوئد به دلیل امتناع از استرداد مظنونان تحت تعقیب ترکیه انتقاد کرده بود. اردوغان همچنین از سوئد به دلیل اعمال تحریم های تسلیحاتی علیه آنکارا در سال ۲۰۱۹ به دلیل عملیات نظامی این کشور در سوریه عصبانی است. با این وجود، مقامات ناتو مطمئن هستند که می‌توان بر مخالفت‌های ترکیه غلبه کرد و راه را برای آنچه یکی از بزرگ‌ترین تغییرات ژئوپلیتیکی در اروپا از زمان سقوط اتحاد جماهیر شوروی خواهد بود، هموار کرد.

*منبع: نشنال نیوز

۳۱۱۳۱۱