سندروم اتللو چیست؟ علت و راه درمان

سندروم اتللو حسادتی بیمارگونه ناشی از تفکر اشتباه درباره خیانت شریک زندگی است. ممکن است این مشکل روانی گاهی به خشونت منجر شود، بنابراین درمان آن اهمیت زیادی دارد و به دوام رابطه کمک می‌کند. در ادامه درباره سندروم اتللو، علائمش و روش‌های درمان آن بیشتر می‌خوانید.

سندروم اتللو چیست؟

حسادت هذیانی یا سندروم اتللو ناشی از اختلالی در سلامت روانی است که با سایر بیماری‌های روانی مانند اسکیزوفرنی، اختلالات اضطرابی و اختلالات شخصیت ارتباط دارد. افرادی که دچار توهمات حسادت هستند این باور غیرمنطقی را دارند که شریک زندگی‌شان به آنها خیانت کرده است و این توهمات آن‌قدر قوی هستند که حتی ممکن است باعث خشونت شود.

به این اختلال حسادت بیمارگونه یا سندرم اتللو هم می‌گویند؛ این نام از نمایشنامه شکسپیر گرفته شده است که در آن توهمات خیانت نقش اصلی را ایفا می‌کنند. نام‌های دیگری هم برای این اختلال وجود دارد که رواج کمتری دارند مثل سندروم حسادت اروتیک و حسادت جنسی.

این مشکل چقدر جدی است؟

افراد مبتلا به اختلالات هذیانی باورها، اعتقادات یا ادراکی دارند که مغایر واقعیت‌اند. این تفکرات ممکن است حاوی عناصری برگرفته از حقیقت یا کاملا خیالی باشند. در هر صورت، این افراد نمی‌توانند شواهد موجود برای رد تصوراتشان را بپذیرند حتی زمانی که تعداد این شواهد فراوان باشد. آنها ترجیح می‌دهند شواهد را رد کنند و به تفکرات منفی خود ادامه دهند.

بسیار بعید است که این مشکل بدون درمان‌های متخصصان سلامت روان از بین برود. هرکسی که حسادتی بیمارگونه یا غیرمنطقی دارد، باید توسط روان‌پزشک یا روان‌شناسی ارزیابی شود که تجربه برخورد با اختلالات هذیانی را دارد.

البته زمانی که متخصص سلامت روان این مشکل را تشخیص دهد، درمان حسادت هذیانی (و سایر اختلالات هذیانی) می‌تواند مؤثر باشد و تا حد زیادی این مشکل را برطرف کند.

علائم ابتلا به سندروم اتللو

افراد مبتلا به سندروم اتللو کاملا مطمئن هستند که شریک زندگی‌شان به‌تازگی یا در گذشته‌ای نه‌چندان دور مرتکب خیانت شده است و این باور نه‌تنها افکارشان را شکل می‌دهد، بلکه در رفتارشان هم منعکس می‌شود.

بعضی از علائم سندروم اتللو عبارت‌اند از:

• فرد کاملا هوشیارانه روی رفتار همسرش تمرکز دارد و مدام دنبال نشانه‌هایی از تصمیم او برای خیانت است.
• مدام با لحنی متهم‌کننده همسرش را بازجویی می‌کند.
• برای حضور همسرش در شبکه‌های اجتماعی محدودیت ایجاد می‌کند یا برای شناسایی افرادی که با همسرش در ارتباط هستند پنهانی حساب‌های کاربری او را بررسی می‌کند.
• به فردی که همسرش تلفنی با او صحبت می‌کند یا از طریق پیام‌های متنی با او ارتباط دارد بدگمان است.
• برای اینکه مدرکی از خیانت همسرش پیدا کند، وسایل شخصی او را جست‌وجو می‌کند.
• تلاش می‌کند برای مچ‌گیری همسرش را در خانه، محل کار یا سایر مکان‌ها و در ساعت‌های غیرمعمول غافل‌گیر کند.
• تلاش می‌کند فعالیت‌های خارج از خانه را برای همسرش به‌شدت محدود کند و ترجیح می‌دهد همسرش همه‌ ساعات روز را در خانه بگذراند.
• برای اینکه رفتار همسرش را کنترل کند، دست به باج‌گیری عاطفی می‌زند.
• تا می‌تواند از حضور همسرش در جمع‌های خانوادگی و دوستانه جلوگیری می‌کند.
• با اینکه کاملا واضح است مشکلات رابطه‌ او با همسرش دلیلی جز حسادت خودش ندارد، همسرش را بابت این ناسازگاری‌ها سرزنش می‌کند.
• به شواهد بسیاری که برای اثبات نادرستی افکارش ارائه می‌شوند بی‌توجه است.
• همسرش را با رفتار خشونت‌آمیز تهدید می‌کند یا با او رفتار خشونت‌آمیز دارد.
• دچار رفتار خودآسیب‌رسان می‌شود که یکی از آنها اقدام به خودکشی است.

سندروم اتللو حاد

در موارد بسیار شدید سندروم اتللو، ممکن است امنیت و سلامت فرد به خطر بیفتد و به مداخله‌ پلیس یا مراجع قضایی نیاز باشد. این بدترین شرایطی است که افراد در آن قرار می‌گیرند و در بیشتر موارد کار به اینجا نمی‌رسد، اما اگر قبل از اینکه سندروم اتللو تشدید شود برای درمان آن اقدام نشود، ممکن است پایان غم‌انگیزی برای چنین روابطی رقم بخورد.

عوامل زمینه‌ساز سندروم اتللو

سندروم اتللو نوعی اختلال روانی است که احتمال بروز آن در هر کسی وجود دارد، اما معمولا افرادی به آن مبتلا می‌شوند که یکی از این مشکلات را دارند:

• اختلال اضطراب: افرادی که به‌شدت احساس ناامنی می‌کنند و عزت نفس پایینی دارند بیشتر در معرض ابتلا به اختلال اضطراب هستند که ممکن است به‌شکل سندروم اتللو بروز کند.
• اسکیزوفرنی: پژوهش‌های مختلف ارتباط بین سندروم اتللو و اسکیزوفرنی را تأیید کرده‌اند.
• اختلال شخصیت: سندروم اتللو و اختلال شخصیت نشانه‌های مشترکی دارند. البته وجود این نشانه‌های مشترک در اختلال شخصیت پارانوئید و اختلال شخصیت مرزی مشهودتر است.
• آسیب‌ها و بیماری‌های مغزی: آسیب‌هایی که به نواحی مختلف سر وارد می‌شود و همچنین بیماری‌هایی مانند پارکینسون و هانتینگتون می‌توانند با اختلالاتی مانند سندروم اتللو در ارتباط باشند.
• اختلال سوءمصرف مواد: در یک پژوهش، ۳۴درصد از افراد مبتلا به اختلال مصرف الکل نشانه‌هایی از سندروم اتللو را گزارش کردند.

شاید به نظر برسد سندروم اتللو تنها اختلالی است که فرد به آن مبتلاست، اما در بیشتر موارد باید آن را هشداری در نظر گرفت که نشان می‌دهد فرد از نظر سلامت رفتاری و روانی مشکلات جدی‌تری دارد.

بهتر است هر کسی که حسادت‌های بیجا و غیرمنطقی دارد در اولین فرصت برای مشاوره به متخصصان بهداشت روان مراجعه کند. کارشناسان حوزه‌ سلامت روان می‌توانند اختلالات پنهان اما زمینه‌ساز را تشخیص دهند و درمان مناسب را تجویز کنند.

درمان سندروم اتللو

حسادت افراطی اغلب منجر به ایجاد حس مالکیت می‌شود و روابطی که این احساس غیرمنطقی در آنها وجود دارد، ممکن است به حملات خشونت‌آمیز، تعقیب، آزار و اذیت یا حتی مسائل بدتری ختم شوند. تقریبا ۵۵درصد از زنانی که به قتل می‌رسند توسط همسران فعلی یا سابق خود کشته می‌شوند و حسادت شدید عامل اصلی تعدادی زیادی از قتل‌هاست.

خوشبختانه برنامه‌های درمانی سرپایی و بستری برای اختلالات هذیانی می‌تواند به افراد مبتلا به حسادت هذیانی کمک کند تا بر بی‌اعتمادی و تمایلات کنترل‌کننده خود غلبه کنند. البته این درمان‌ها در صورتی مؤثر واقع می‌شوند که افراد مبتلا واقعا قصد رهایی از مشکل خود را داشته باشند و برای درمان و مشاوره همکاری کنند.

در کنار درمانی‌های فردی و خانوادگی، متخصص سلامت روان ممکن است داروهای ضدروان‌پریشی را هم برای فرد تجویز کند. رفتاری درمانی شناختی (CBT) هم یکی از درمان‌های توصیه‌شده برای سندروم اتلوو است. این روش درمانی به افراد کمک می‌کند خودشان، زندگی‌شان و دنیا را واقع‌بینانه‌تر ببینند.

حسادت هذیانی یا سندروم اتللو و سایر بیماری‌هایی که ممکن است با ایجاد آن مرتبط باشند همگی درمان‌پذیرند. ارزیابی حسادت هذیانی و هرگونه اختلالی که هم‌زمان با آن در فرد وجود دارد، اولین گام در مسیر بهبودی است.

اگر می‌خواهید دلیل بسیاری از رفتارهای شریک عاطفی، یا حتی خودتان را در رابطه متوجه شوید، حتما این کتاب را بخوانید.