سقط عمدی جنین و پیامد‌ها و خطراتش

روزنامه شهروند: سقط عمدی یکی از پدیده‌هایی است که در سراسر جهان مشاهده می‌شود و فارغ از قانونی یا غیر قانونی بودن آن، بر اساس مقررات هر کشور، در بیشتر جوامع جهان به‌عنوان امری غیرعادی تلقی می‌شود.

همه دین‌های آسمانی به‌طور عام مخالف سقط هستند و در برخی موارد خاص که خطری برای سلامت مادر یا کودک وجود داشته باشد، آن را مجاز دانسته‌اند.

جمهوری اسلامی ایران نیز با توجه به اهمیت امر سلامت در دین مبین اسلام، انجام سقط را در موارد عقب‌افتادگی یا ناقص‌الخلقه‌بودن کودک یا بیماری مادر که منجر به تهدید جانی او باشد تا زمان ولوج روح (چهارماهگی) مجاز دانسته است؛ بنابراین قوانین و مقررات موجود کشور این امکان را فراهم کرده است که در صورت تشخیص هر کدام از موارد گفته‌شده، با انجام بررسی‌ها و اقدامات لازم، دریافت مجوز سقط قانونی انجام شود.

بدیهی است آگاهی جامعه از این امر سبب خواهد شد که افراد در صورت نیاز، در این مسیر قانونی گام بردارند و اقدامات خود را پیگیری کنند.

سقط غیر ایمن

بر اساس تعریف سازمان جهانی بهداشت، سقط غیر ایمن عملی است که در آن حاملگی توسط یک فرد فاقد مهارت‌های لازم یا استفاده‌کننده از روش‌های خطرناک یا در محیطی که حداقل استاندارد‌های لازم را ندارد یا ترکیبی از هر دو مورد یادشده پایان می‌یابد. معمولا افرادی که از سقط‌های غیر ایمن استفاده می‌کنند در سطوح پایین‌تر اقتصادی و اجتماعی قرار دارند.

سقط غیر ایمن می‌تواند حتی توسط شاغلان حرفه‌های بهداشت و درمان یا افرادی که هیچ آشنایی با امور سلامت ندارند نیز انجام شود. در برخی موارد افراد باردار با انجام دستکاری‌های خطرناک رحمی باعث به وجود آمدن خونریزی شده و سپس با تابلوی خونریزی رحم، برای انجام سقط کامل به مراکز ارایه‌دهنده خدمات درمانی مراجعه می‌کنند.

برخی روش‌های غیر ایمن سقط

متاسفانه دستکاری‌های بسیار خطرناکی که در اندام خانم‌ها صورت می‌گیرد از تنوع زیادی برخوردار است. وارد کردن سوند‌های پزشکی و تزریق الکل، سرم نمکی یا سایر محلول‌ها به رحم از طریق آن و وارد کردن اجسام خارجی می‌تواند سبب سوراخ شدن رحم شود. استفاده از اجسام غیر استریل و … مواردی است که می‌تواند مرگ را برای زنان باردار به دنبال داشته باشد.

استفاده از برخی مواد خوراکی و تزریقی و وارد کردن برخی ترکیبات خطرناک به گردن رحم برای سقط‌های غیر ایمن توصیه می‌شود. نمک‌های با املاح فلزی، فسفر، سرب، نفت، محلول‌های پاک‌کننده، هورمون‌های متفاوت، ترکیبات گیاهی مختلف، قرص‌های پرمنگنات پتاسیم و تنقیه به منظور سقط را می‌توان در این دسته به شمار آورد.

وارد کردن برخی از مواد مانند ترکیبات صابونی و مواد شیمیایی به گردن رحم می‌تواند سبب آسیب‌های جدی به کلیه و قلب و به دنبال آن مرگ زن باردار شود.

ضربه به شکم شامل مواردی مانند خودزنی، ماساژ‌های شدید شکمی، پریدن از بلندی و برداشتن بار‌های سنگین است. ماساژ‌های شدید شکمی که در نگاه عامیانه سبب پایان یافتن بارداری می‌شود، می‌تواند باعث پاره شدن رحم یا دیگر مشکلات جدی برای زن باردار شود.

عوارض سقط

بستری در بیمارستان

برآورد می‌شود که هر ساله حدود ۵‌میلیون زن در سراسر جهان به دلیل عوارض ناشی از سقط‌های القایی در بیمارستان‌ها بستری می‌شوند. تعداد قابل توجهی از این افراد، زنانی‌اند که به دنبال عوارض ناشی از سقط‌های غیر ایمن به بیمارستان مراجعه می‌کنند.

در این خانم‌ها در ۱.۶ % موارد نارسایی کلیه، ۳% موارد خونریزی‌های شدید، ۴۴.۲ % موارد خونریزی‌های متوسط یا غیر مشخص، ۵.۱ % عفونت‌های شدید، ۲۴% عفونت‌های غیر شدید یا نامشخص، ۷.۲% ضربه شدید، ۵.۵ % ضربه غیر شدید یا نامشخص، ۳۸.۱ % کم‌خونی و ۳.۳%موارد مرگ زن باردار مشاهده شده است. بیشتر قربانیان این‌گونه سقط‌ها به‌طور همزمان از چند مشکل یادشده رنج می‌برند.

مرگ

بر اساس آمار موجود، سقط‌های غیر ایمن عامل حدود ۱۳% از موارد مرگ‌ومیر مادران (حدود یک مورد از هر هشت مورد مرگ مادر) است. این تعداد معادل ۴۷ هزار مرگ در سال محاسبه شده است.

باید به یاد داشت که به ازای هر مرگ مادر به دنبال سقط جنین، ۱۰ تا ۱۵ مادر دچار مشکلاتی مانند درد مزمن، نازایی و مشکلات ادراری – تناسلی می‌شوند.

خونریزی

خونریزی یکی از شایع‌ترین عوارض سقط غیر ایمن است و می‌تواند به دلیل پاره شدن واژن، گردن رحم، رحم، عفونت و شلی رحم (به دلیل باقی ماندن بقایای بارداری در بسیاری از موارد) رخ دهد. خونریزی می‌تواند شوک (به دلیل کاهش حجم خون در گردش)، اختلالات انعقادی و مرگ را به دنبال داشته باشد.

عفونت

عفونت به دنبال سقط غیر ایمن معمولا به دلیل باقی ماندن بقایای بارداری، ضربه و روش‌های غیر استریل رخ می‌دهد. در صورتی که عفونت درمان نشود یا به صورت ناقص درمان شود، می‌تواند سبب عفونت عمومی بدن، شوک سپتیک (عفونی)، نارسایی در عملکرد ارگان‌های حیاتی، اختلالات منتشر انعقادی و عقیمی در آینده شود.

درد‌های شکمی یا لگن، ترشحات بدبو، تب و لرز، خونریزی و لکه‌بینی و حساسیت رحم و ضمایم آن را در افرادی که پیش از این باردار بوده و بارداری آن‌ها با زایمان پایان نیافته است، باید به‌عنوان علایم هشداری برای عفونت احتمالی در نظر گرفت و فرد را به واحد درمانی ارجاع کرد.

سوراخ‌شدن و آسیب به ارگان‌های درون شکم

وارد کردن جسم خارجی به اندام زنانه یکی از علل شایع آسیب‌های مرتبط با سقط است. وارد کردن جسم خارجی نه‌تن‌ها سبب آسیب دستگاه تناسلی و سوراخ شدن رحم می‌شود، بلکه می‌تواند سبب آسیب و سوراخ شدن لوله‌های رحمی، تخمدان‌ها، روده، روده بزرگ، مثانه و سایر اعضای داخل شکم شود. خوردن مواد شیمیایی نیز می‌تواند سبب آسیب به ارگان‌های داخلی بدن شود.

عوارض سقط می‌تواند سبب کاهش توان باروری خانم‌ها یا با مرگ مادر سبب بی‌سرپرستی فرزندان او شود. ناباروری نیز از عوارض سقط است و می‌تواند هزینه‌های زیادی را برای خدمات درمانی مورد نیاز به سیستم دولت یا خود فرد تحمیل کند.

پیامد‌های سقط برای سلامت روانی

افسردگی

در بررسی‌های انجام شده، دیده شده است که اختلالات خلقی ازجمله افسردگی در خانم‌هایی که سابقه سقط دارند بیشتر است. احتمال بروز افسردگی با تعداد سقط افزایش می‌یابد.

اضطراب

مطالعات انجام شده بین‌المللی نشان داده است که سقط جنین عمدی می‌تواند باعث به وجود آمدن اختلالات اضطرابی شود.

سوء مصرف مواد

بر اساس برخی مطالعات بین‌المللی انجام شده، احتمال سوءمصرف مواد در زنانی که سقط عمدی را تجربه کرده‌اند از زنانی که این سابقه را ندارند بالاتر است.

مشارکت در گناه و شرمساری: یکی از پیامد‌های سقط عمدی در زنان، احساس مشارکت در گناه و شرمساری از انجام این امر است.

کیفیت زندگی و روابط زناشویی: بر اساس مطالعات انجام شده، کاهش کیفیت زندگی و روابط زناشویی در زنانی که سقط عمدی را تجربه کرده‌اند در مقایسه با زنانی که چنین تجربه‌ای را ندارند بیشتر دیده شده است.

عوارض سقط برای کودک حاصل از بارداری

معلولیت‌ها

در صورت موفق نبودن اقدام به سقط و تداوم بارداری تا زایمان، احتمال تولد کودک با معلولیت‌های جسمی و ذهنی را نباید از نظر دور داشت.

راه‌های مواجهه با سقط القایی (عمدی)

افزایش بارداری‌های برنامه‌ریزی‌شده یکی از مهمترین راه‌های کاهش سقط است.

افرادی که سقط را تجربه کرده‌اند، از لحاظ عاطفی و روانی وضع ناخوشایندی دارند.

یکی از مهمترین دلایلی که افراد به مشکلات عاطفی و روانی پس از سقط دچار می‌شوند، احساس مشارکت در انجام گناه و از بین بردن نوزادی بیگناه است.

در ارایه خدمت به این افراد باید از هر نوع قضاوت پرهیز و در مشاوره از یک الگوی حمایتی برای زوجین پیروی کرد. باید به این زوج‌ها آموخت که بهترین راه برای پیشگیری از سقط القایی، داشتن بارداری‌های برنامه‌ریزی‌شده است و بهتر است که آن‌ها (زن و شوهر) با تصمیمی مشترک، خود را برای بارداری برنامه‌ریزی‌شده بعدی و در اولین فرصت ممکن آماده کنند.

مواردی که باید زوج خواهان سقط القایی (عمدی) بدانند:

یکی از زیباترین احساسات، احساس مادر و پدر شدن است. بررسی‌های داخل کشور نشان می‌دهد که بیش از ۸۰ درصد زوجینی که خواهان فرزند بوده‌اند به دلیل تجربه و تداوم احساس مادر وپدر بودن بارداری را برنامه‌ریزی کرده‌اند.

زوجین باید از عوارضی که سقط جنین برای سلامت جسمی مادر و نیز سلامت روانی و اجتماعی پدر و مادر ایجاد خواهد کرد، آگاه باشند.

زوجین باید بدانند که در سقط احتمال موفق نبودن اقدام وجود دارد. آن‌ها باید بدانند که به همین دلیل احتمال بروز مشکلات بعدی برای فرزند آن‌ها وجود دارد و به همین دلیل باید از انجام سقط پرهیز کنند.

زوجین باید بدانند که این مسأله مخالف با دین مبین اسلام است و دین مبین اسلام جنین را معادل انسان کامل تلقی کرده و بنابراین برای زندگی این جنین حرمت قایل است. همچنین توصیه می‌شود که حتما با یک روحانی و عالم به امور مذهبی در این زمینه مشورت و راهنمایی لازم را دریافت کنند.